Η παταγώδης εθνική αποτυχία στα τεστ ανάγνωσης των νέων στις ΗΠΑ, δεν έχει μαγνητίσει μόνο την προσοχή των ΜΜΕ, των εκπαιδευτικών και των κυβερνητικών γραφειοκρατών, αλλά εγείρει και ανησυχία.

Τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας του Υπουργείου Παιδείας, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Ιούνιο, ήταν αξιοπρόσεκτα, καθώς διαπιστώθηκε πως οι δεξιότητες κατανόησης κειμένου των 13χρονων μειώθηκε, κατά μέσο όρο, τέσσερεις μονάδες, από το σχολικό έτος 2019-2020 που επηρεάστηκε από τον Covid 19.

Το πιο ανησυχητικό είναι πως, σε σύγκριση με το 2012, η μέση πτώση έφθασε τις επτά μονάδες, ενώ τα αποτελέσματα για τους μαθητές με τις χειρότερες επιδόσεις, έπεσαν κάτω από το επίπεδο δεξιοτήτων ανάγνωσης που καταγράφηκε το 1971, όταν διεξήχθη η πρώτη εθνική μελέτη.

Τι γίνεται αν ο κύριος ένοχος πίσω από την πτώση της ανάγνωσης στο γυμνάσιο δεν είναι ούτε ένας ιός, ούτε ένας συνδικαλιστικός ηγέτης, ούτε η «εξ αποστάσεως μάθηση»;

Όπως είναι φυσικό, οι πολιτικοί επέρριψαν την ευθύνη, γι΄ αυτή τη θλιβερή εξέλιξη, στους πιο εύκολους και προφανείς στόχους: στην Covid-19 και το συνακόλουθο lockdown. Τα εξ αποστάσεως μαθήματα δεν έκαναν καλό στους μαθητές, σύμφωνα με τους αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπάιντεν.

Επομένως, η πανδημία πρέπει να είναι η κύρια πηγή του κακού. Οι συντηρητικοί δεν διαφωνούν, αλλά προτιμούν να κατηγορούν τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών που ενθάρρυναν τα μέλη τους να διδάσκουν εξ αποστάσεως.

Γι’ αυτούς, μεγαλύτερος κακός και από τον κορονοϊό, είναι η πρόεδρος της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών, η Ράντι Γουέινγκαρτεν, μία ισχυρή Δημοκρατική που άσκησε με επιτυχία πιέσεις για την παράταση του κλεισίματος των σχολείων.

Φυσικά, ούτε οι γραφειοκράτες ούτε οι επικριτές του συνδικάτου των εκπαιδευτικών έχουν άδικο. Η κοινή λογική λέει ότι ένα παιδί μόνο του, στο δωμάτιό του, που κοιτάζει την εικόνα ενός δασκάλου στην οθόνη ενός υπολογιστή (με ένα smartphone στο χέρι, αλλά κρυμμένο από τo οπτικό πεδίο του δασκάλου), δεν είναι πλήρως συγκεντρωμένο στη μάθηση.

Αλλά ενώ όλοι παραπονιούνται για το lockdown, υπάρχει περιέργως ελάχιστη αναφορά σε αυτή τη συζήτηση, σχετικά με το φυσικό αντικείμενο που χρησιμοποιούν τα περισσότερα παιδιά για να διαβάσουν. Αυτό, μάλιστα, ξεκινώντας πολύ πριν από την άφιξη του Covid 19, ήταν όλο και περισσότερο μία φωτιζόμενη οθόνη που εμφανίζει τα κείμενα σε μορφή pixels, αντί για ένα τυπωμένο ή φωτοτυπημένο κείμενο.

Τι γίνεται έτσι αν ο κύριος ένοχος πίσω από την πτώση των δεξιοτήτων ανάγνωσης στο γυμνάσιο δεν είναι ούτε ένας ιός, ούτε ένας συνδικαλιστικός ηγέτης, ούτε η «εξ’ αποστάσεως μάθηση»;

Τι έδειξε η μελέτη

Μέχρι πρόσφατα, δεν υπήρχε επιστημονική απάντηση σε αυτό το καίριο ερώτημα, αλλά μία πρωτοποριακή μελέτη νευροεπιστημόνων του Teachers College, στο Πανεπιστημίο Κολούμπια, η οποία θα δημοσιευθεί σύντομα.

Και κατέληξε σε ένα ανατρεπτικό συμπέρασμα: Για τη «βαθύτερη ανάγνωση»* υπάρχει σαφές πλεονέκτημα στο διάβασμα ενός κειμένου σε χαρτί, έναντι της οθόνης, όπου παρατηρήθηκε «ρηχή ανάγνωση».

Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα 59 παιδιών, ηλικίας 10 έως 12 ετών, η ομάδα με επικεφαλής τη δρα Κάρεν Φρόουντ, ζήτησε από τους μαθητές να διαβάσουν πρωτότυπα κείμενα και στις δύο μορφές, ενώ ήταν συνδεδεμένοι με ηλεκτρόδια, τα οποία επέτρεπαν στους ερευνητές να αναλύσουν τις μεταβολές στις εγκεφαλικές αντιδράσεις τους.

Η μελέτη χρησιμοποίησε μία εντελώς νέα μέθοδο συσχετισμού λέξεων, κατά την οποία τα παιδιά «εκτελούσαν μονολεκτικές εργασίες σημασιολογικής κρίσης» μετά την ανάγνωση των κειμένων.

Για περισσότερο από μία δεκαετία, οι κοινωνικοί επιστήμονες εστιάζουν στην υπεροχή της κατανόησης και της διατήρησης της ανάγνωσης από χαρτί.

Ζωτικής σημασίας για τη χρησιμότητα της μελέτης ήταν η ηλικία των συμμετεχόντων. Μία τριετής περίοδος που είναι «κρίσιμη για την ανάπτυξη της ανάγνωσης», καθώς στην τετάρτη δημοτικού γίνεται μία σημαντική στροφή από αυτό που ένας άλλος ερευνητής περιγράφει ως «μάθηση να διαβάζεις» σε «ανάγνωση για να μαθαίνεις».

Η Froud και η ομάδα της είναι επιφυλακτικοί στα συμπεράσματά τους και διστάζουν να διατυπώσουν αυστηρές συστάσεις για το πρωτόκολλο και το πρόγραμμα σπουδών.

Παρόλα αυτά, οι ερευνητές δηλώνουν πως «πιστεύουμε ότι τα αποτελέσματα της μελέτης δικαιολογούν να εκφράσουμε την άποψη μας … προτείνοντας ότι δεν πρέπει να πετάξουμε ακόμη τα τυπωμένα βιβλία, αφού μπορέσαμε να παρατηρήσουμε, στο δείγμα των συμμετεχόντων μας, ένα πλεονέκτημα για το βάθος της κατανόησης όταν διαβάζουμε από έντυπο υλικό».

Θα πήγαινα ακόμα πιο μακριά από την Froud στην οριοθέτηση του τι διακυβεύεται. Για περισσότερο από μία δεκαετία, οι κοινωνικοί επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίδας ακαδημαϊκού, Anne Mangen, εστιάζουν στην υπεροχή της κατανόησης και της διατήρησης της ανάγνωσης από χαρτί.

Όπως αναφέρει η ομάδα της Froud στο άρθρο της: «Η ανάγνωση τόσο απλών όσο και σύνθετων κειμένων από χαρτί, φαίνεται να συνδέεται σταθερά με τη βαθύτερη κατανόηση και μάθηση» σε όλο το φάσμα της βιβλιογραφίας των κοινωνικών επιστημών.

Αλλά το έργο της Mangen (και συνερευνητών της) δεν έχει επηρεάσει τις τοπικές σχολικές επιτροπές, όπως αυτή του Χιούστον, οι οποίες συνεχίζουν να πετούν τα έντυπα βιβλία και να κλείνουν τις βιβλιοθήκες, προωθώντας τα ψηφιακά προγράμματα διδασκαλίας και τα Chromebooks της Google.

Ο εθισμός στον ψηφιακό κόσμο

«Μεθυσμένες» από τον μαγικό ρεαλισμό και τις υπερβολικές υποσχέσεις της «ψηφιακής επανάστασης», οι σχολικές περιφέρειες σε όλη τη χώρα μετατρέπονται πρόθυμα σε προγράμματα ηλεκτρονικής εξέτασης και ανάγνωσης στην οθόνη, τη στιγμή ακριβώς που επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η παλιομοδίτικη μέθοδος με το χαρτί είναι καλύτερη για τη διδασκαλία της ανάγνωσης των παιδιών.

Πράγματι, για τους υποστηρικτές της τεχνολογίας, ο Covid 19 δεν ήταν και τόσο κακός για τη δημόσια εκπαίδευση: «Όσο κι αν η πανδημία ήταν μία απαίσια χρονική περίοδος», υποστηρίζει ο Todd Winch, επιθεωρητής του σχολείου Levittown, στο Long Island, «ένα θετικό στοιχείο ήταν ότι μας ώθησε να προσθέσουμε γρήγορα τεχνολογικές υποστηρίξεις».

Η Newsday αναφέρει με ενθουσιασμό: «Τα σχολεία του Long Island αγκαλιάζουν την υψηλή τεχνολογία, με τους εκπαιδευτικούς να λένε ότι χρησιμοποιούν προγράμματα υπολογιστών όπως το Google Classroom, το I-Ready και το Canva για να παραδίδουν διαγωνίσματα και εργασίες, αλλά και για να βαθμολογούν τα γραπτά».

Καταπληκτικό, ειδικά για την Google, η οποία επρόκειτο να πουλήσει 600 Chromebooks στη σχολική περιφέρεια του Jericho, ενώ από το 2020 έχει διαθέσει φτηνούς φορητούς υπολογιστές, αξίας σχεδόν 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σχολεία K-12** και πανεπιστήμια.

Διαβασε ακομα

Αν θέλεις το παιδί σου ευτυχισμένο, στείλτο για δεντροφύτευση

Μακάρι ο Winch και οι συνάδελφοί του να είχαν παρακολουθήσει το συνέδριο του Teachers College που παρουσίασε τη μελέτη της Froud τον περασμένο Σεπτέμβριο. Πρωταγωνιστής του πάνελ ήταν ο κορυφαίος ειδικός της χώρας σε θέματα ανάγνωσης και εγκεφάλου, John Gabrieli.

Ο νευροεπιστήμονας του ΜΙΤ είναι επιφυλακτικός απέναντι στις υποσχέσεις της τεχνολογίας: «Είμαι εντυπωσιασμένος από το πώς η εκπαιδευτική τεχνολογία δεν είχε καμία επίδραση στα αποτελέσματα της ανάγνωσης, στις αναγνωστικές δυσκολίες, στα θέματα ισότητας», ανέφερε στο ακροατήριο.

«Πώς είναι δυνατόν καμία από αυτές να μην έχει ανεβάσει, σε οποιαδήποτε κλίμακα, την ανάγνωση;… Είναι σαν οι άνθρωποι να λένε απλά, “εδώ είναι ένα προϊόν. Αν μπορέσετε να το βάλετε σε χίλιες τάξεις, θα βγάλουμε πολλά λεφτά”. Και αυτό είναι εντάξει, αυτό είναι το σύστημά μας», συνέχισε, καταλήγοντας:

«Απλώς πρέπει να αξιολογήσουμε ποια τεχνολογία βοηθάει τους ανθρώπους και στη συνέχεια να προωθήσουμε αυτή την τεχνολογία έναντι του μάρκετινγκ της τεχνολογίας που δεν έχει προσφέρει τίποτα στους μαθητές… Όλα έχουν γίνει προϊόν και όχι σκοπός».

Θα διαφωνήσω μόνο με την άποψη ότι είναι «ΟΚ» να θυσιάζουμε την πλήρη πνευματική δυνατότητα των παιδιών στην υπηρεσία των πωλήσεων, πριν καν αρχίσουν να καταλαβαίνουν τι σημαίνει να σκέφτονται, πόσο μάλλον να διαβάζουν.

*Η διαδικασία της προσεκτικής ανάγνωσης προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η κατανόηση και η απόλαυση ενός κειμένου.

**Κωδικοποιημένος όρος που αναφέρεται στις σχολικές τάξεις από το νηπιαγωγείο μέχρι τη 12η.

Ο John R MacArthur είναι ο εκδότης του περιοδικού Harper’s και συγγραφέας πολλών βιβλίων. Αυτό το άρθρο γνώμης δημοσιεύθηκε στην Guardian.