«Πόσοι αρνητές της κλιματικής αλλαγής χρειάζονται για να αλλάξουν μια λάμπα;», «Τι είναι αυτά που λες, η λάμπα είναι μια χαρά». Παρά την απογοήτευση μετά την COP28, θα μπορούσαμε να γελάμε μπροστά στην κλιματική κρίση. Στην πραγματικότητα όμως, όχι μόνο μπορούμε, αλλά και απαραίτητο.

Αυτό που χρειαζόμασταν από τη Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα στο Ντουμπάι, ήταν μια δεσμευτική συμφωνία για τη μείωση των εκπομπών στο μισό μέσα σε έξι χρόνια, ώστε να έχουμε οποιαδήποτε πιθανότητα να διατηρήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας (σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή) εκτός του 1,5°C και να αποφύγουμε την επικίνδυνη, πανταχού παρούσα, κλιματική κατάρρευση.

Το μεγαλύτερο παγκόσμιο αστείο για το κλίμα ολοκληρώθηκε στα ΗΑΕ, όπου περισσότεροι από 80.000 σύνεδροι συνωμότησαν για να κάνουν πλάκα

Αυτό που πήραμε, ήταν μια αόριστη πρόθεση για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα – χωρίς χρονοδιάγραμμα, χωρίς οδικό χάρτη. Ήταν το είδος του αποτελέσματος που προκαλεί ένα γέλιο και ένα κούνημα του κεφαλιού με δυσπιστία. Αλλά το γέλιο είναι μια υγιής αντίδραση, ακόμη και όταν τα πράγματα φαίνονται ζοφερά – ειδικά τότε για την ακρίβεια.

Η κωμωδία και το χιούμορ είναι από καιρό δοκιμασμένοι και αξιόπιστοι τρόποι αντιμετώπισης των δύσκολων στιγμών. Μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση από το άγχος, να αποσπάσουν το μυαλό από τα προβλήματα της στιγμής και να ενισχύσουν τη γενική ευεξία, πράγματα που χρειαζόμαστε σήμερα περισσότερο από ποτέ.

Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η κωμωδία χρησιμοποιήθηκε για να υποτιμήσει τον Χίτλερ και να τον μετατρέψει σε μια γελοία φιγούρα. Τον μεταμόρφωσε στην αντίληψη του κοινού από τέρας σε αστείο- από κάποιον που έπρεπε να φοβάται σε κάποιον που μπορούσε να νικηθεί. Όσοι υπέφεραν από τους καταστροφικούς νυχτερινούς βομβαρδισμούς «τύπου χαλιού» κατά βρετανικών πόλεων το 1940 και το 1941 αντέδρασαν με τον μόνο τρόπο που μπορούσαν, με το γέλιο. Το λεγόμενο «πνεύμα του Blitz» βασιζόταν σε μια καλή δόση μαύρου χιούμορ, το οποίο είμαι βέβαιος ότι συνεχίζει να παίζει βασικό ρόλο στην ανύψωση της διάθεσης σήμερα σε εμπόλεμες ζώνες όπως η Ουκρανία.

Κάθε φορά που οι καιροί είναι δύσκολοι, οι άνθρωποι καταφεύγουν στο πνεύμα και την εξυπνάδα. Ο λόγος είναι απλός. Αν δεν γελάσετε, θα κλάψετε. Και αυτό σηματοδοτεί την αρχή ενός πολύ ολισθηρού δρόμου. Καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει μια απειλή που επισκιάζει εκείνη όλων των πολέμων που έχουν διεξαχθεί ποτέ μαζί και το αποτέλεσμα της τελευταίας COP για το κλίμα προσφέρει λίγες ελπίδες, είναι κάτι που πρέπει -όχι μόνο να θυμόμαστε- αλλά και να υιοθετήσουμε ενεργά ως όπλο στο οπλοστάσιό μας για να αγωνιστούμε για ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας και τα παιδιά τους.

Λένε ότι το γέλιο είναι το καλύτερο φάρμακο, αλλά η κωμωδία ως όπλο έχει τη δυνατότητα να κάνει περισσότερα, από το να μας κάνει απλώς να νιώθουμε καλά. Μπορεί όχι μόνο να βοηθήσει στην ενημέρωση και την εκπαίδευση σχετικά με την παγκόσμια υπερθέρμανση και την καταστροφή του κλίματος που προκαλεί, αλλά και να ενθαρρύνει και να ενισχύσει τη δράση. Ευτυχώς, αυτό συμβαίνει.

Επειδή η κωμωδία μπορεί να εμπλέξει τους ανθρώπους με τρόπους που άλλες προσεγγίσεις για την κλιματική αλλαγή δεν μπορούν, μπορεί να αποτελέσει έναν αποτελεσματικό τρόπο για να περάσει το μήνυμα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εγχειρήματα όπως το «Climate Science Translated», στο οποίο συμμετείχα νωρίτερα φέτος, είναι τόσο σημαντικά. Το βρετανικό εγχείρημα – πνευματικό τέκνο του Nick Oldridge και της εταιρείας επικοινωνίας για το κλίμα Utopia Bureau – φέρνει σε επαφή επιστήμονες του κλίματος με κωμικούς, οι οποίοι «μεταφράζουν» την επιστήμη σε μικρά, αστεία και αρκετά ασεβή κομμάτια που μπορούν να γίνουν κατανοητά, αφομοιώσιμα και να εκτιμηθούν από τον καθένα.

Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες μικρού μήκους – τις οποίες μπορείτε να δείτε όλες στο Youtube – στην πρώτη με πρωταγωνιστή εμένα και την εξαιρετικό κωμικό και ηθοποιό Kiri Pritchard-McLean.

Μπορείτε να με πιστέψετε ότι «υποτιμούμε κάποιους σημαντικούς πιθανούς κινδύνους και σημεία καμπής». Ή μπορεί να προτιμήσετε την ερμηνεία της Kiri: «Ακόμα και οι πιο τρελές προβλέψεις πιθανόν να μην είναι αρκετά τρελές. Νομίζατε ότι ήταν άσχημα, αλλά είναι πολύ χειρότερα». Όπως παρατηρεί με έμφαση η Kiri: «Αν οι κωμικοί βοηθούν τους επιστήμονες, ξέρεις ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά».

Αλλού αρκετοί stand-up καλλιτέχνες έχουν επινοήσει σκετς γύρω από την παγκόσμια θέρμανση και την κλιματική κατάρρευση – συμπεριλαμβανομένης της εξαιρετικής Lara Ricote, η οποία κέρδισε το βραβείο καλύτερης πρωτοεμφανιζόμενης καλλιτέχνιδας το 2022 στο διάσημο βρετανικό φεστιβάλ κωμωδίας, Edinburgh Fringe, και του σκετς Spoilers του Stuart Goldsmith με επίκεντρο το κλίμα, που παρουσιάστηκε στο φετινό φεστιβάλ.

Υπάρχει ακόμη και ένα μάθημα Sustainable Stand-up που έχει ως στόχο να διδάξει σε αρχάριους κωμικούς πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν κλιματικά και κοινωνικά ζητήματα στις παραστάσεις τους, και το οποίο έχει διεξαχθεί σε 11 χώρες.

News Κλιματική αλλαγή: Πώς η υπερθέρμανση του πλανήτη μας επηρεάζει (σχεδόν) όλους

Στις ΗΠΑ, η Climate Comedy Cohort συγκεντρώνει κωμικούς για να αναπτύξουν νέα σκετς που ενημερώνονται από την πιο επίκαιρη κλιματική επιστήμη και να μεταφέρουν τη δουλειά τους στο δρόμο σε μια σειρά ζωντανών παραστάσεων και βίντεο μικρής διάρκειας.

Ορισμένοι επαγγελματίες του τομέα του κλίματος έχουν μάλιστα πάρει τα πράγματα στα χέρια τους, όπως ο Σκωτσέζος Dr. Matt Winning, ο οποίος έχει διδακτορικό στην κλιματική πολιτική και χρησιμοποιεί το stand-up για να περάσει το μήνυμά του: «Η ιδέα μου είναι ότι κάνουμε περισσότερους ανθρώπους να φοβούνται τις πτήσεις – γι’ αυτό πρέπει να βάλουμε μεγάλα γυάλινα πατώματα στα αεροπλάνα….» Μπορεί να ακούγεται σαν να συμβαίνουν πολλά, αλλά, καθώς το κλίμα συνεχίζει να καταρρέει γύρω από τα αυτιά μας, είναι σαφές ότι χρειάζονται περισσότερα – πολύ περισσότερα.

Το μεγαλύτερο παγκόσμιο αστείο για το κλίμα ολοκληρώθηκε στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου περισσότεροι από 80.000 σύνεδροι, μεταξύ των οποίων 2.400 από τον τομέα των ορυκτών καυσίμων, συνωμότησαν για να κάνουν πλάκα.

Σχεδόν τρεις δεκαετίες οι Σύνοδοι για το Κλίμα δεν έχουν κάνει τίποτα για να μειώσουν τις εκπομπές, ούτε να περιορίσουν τις συνεχώς αυξανόμενες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Η Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου μόλις προέβλεψε ότι η αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας θα μπορούσε να αγγίξει τον 1,5°C το επόμενο έτος, αλλά το τελικό ανακοινωθέν της COP28 εξακολουθεί να διατυμπανίζει το πώς μπορούμε να αποφύγουμε μια μόνιμη αύξηση πάνω από αυτό το κρίσιμο όριο, ενώ ταυτόχρονα δεν δείχνει πώς.

Η COP28 επρόκειτο εξαρχής να είναι μια κωμική παράσταση, την οποία ακόμη και οι καλύτεροι κωμικοί συγγραφείς θα δυσκολεύονταν να επινοήσουν. Πραγματοποιήθηκε σε ένα μεγάλο πετρελαϊκό κράτος, ο κολοσσιαίος πλούτος του οποίου βασίζεται στην εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων, και το οποίο δεν έχει κανένα συμφέρον να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκύπτουν από την καύση τους, και στη διάσκεψη προήδρευσε ο επικεφαλής της εθνικής πετρελαϊκής εταιρείας της χώρας.

Έγγραφα που διέρρευσαν εκ των προτέρων αποκάλυψαν ότι τα ΗΑΕ σχεδίαζαν να χρησιμοποιήσουν την ευκαιρία που τους παρείχε η Σύνοδος για να συνάψουν νέες συμφωνίες για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, ενώ – στα μισά της συνάντησης – προέκυψε ότι ο πρόεδρος της COP υπερασπίστηκε σθεναρά τα ορυκτά καύσιμα, υποστηρίζοντας ότι η απόρριψή τους θα μας έφερνε να ζούμε ξανά σε σπηλιές.

Επιβάλλεται να γελάσετε – το είδος του ελαφρώς υστερικού γέλιου που γρήγορα μετατρέπεται σε κλάμα. Α, και για να συνεχίσουμε την πλάκα, ο οικοδεσπότης της COP29 του επόμενου έτους θα είναι το Αζερμπαϊτζάν – άλλος ένας μεγάλος παραγωγός πετρελαίου.

Αντί λοιπόν να σημειώσουμε πρόοδο στην αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, παραμένουμε τουλάχιστον στάσιμοι και, πολύ πιθανόν, πηγαίνουμε προς τα πίσω. Ο ρόλος της κωμωδίας για να συμβάλει στην αλλαγή των πραγμάτων δεν ήταν ποτέ πιο επιτακτικός.

Ας δούμε λοιπόν περισσότερους κωμικούς να ενσωματώνουν την έκτακτη ανάγκη για το κλίμα στις παραστάσεις τους, και ας εμπλέξουμε τους πραγματικά μεγάλους καλλιτέχνες. Ελάτε Bill Bailey, Lee Mack, Steve Coogan, Ricky Gervais, Jack Dee και οι υπόλοιποι. Είναι και ο δικός σας κόσμος.

Και τι θα λέγατε για μια sit-com για το κλίμα; Σίγουρα έχει έρθει η ώρα της. «Το τελευταίο καλοκαιρινό κύμα καύσωνα», ή ίσως το «Μόνο ηλίθιοι και επιστήμονες του κλίματος».

Ξέρω – «Ο τρίτος υπερθερμαινόμενος βράχος από τον Ήλιο».

Ο Bill McGuire είναι ομότιμος καθηγητής Γεωφυσικών και Κλιματικών Κινδύνων στο University College του Λονδίνου και συγγραφέας του βιβλίου «Hothouse Earth: An Inhabitant’s Guide». Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο γνώμης που δημοσιεύθηκε στο CNN είναι προσωπικές του.