Το πόσο ευεργετικό είναι στην πραγματικότητα το βασικό προϊόν της μεσογειακής διατροφής εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο συλλέγεται, επεξεργάζεται, αποθηκεύεται και χρησιμοποιείται το προϊόν – σε φάρμες ή ελαιοτριβεία, σε παντοπωλεία και στο σπίτι σας.

«Τα οφέλη για την υγεία προέρχονται από διάφορους παράγοντες ή συστατικά μέσα στο ελαιόλαδο», αναφέρει ο Δρ Τάσος Κυριακίδης, επίκουρος καθηγητής Βιοστατιστικής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Yale στο New Haven του Κονέκτικατ. «Το κυριότερο είναι το ελαϊκό οξύ, και αυτό έχει αποδειχθεί ότι έχει πολύ χρήσιμα οφέλη για την υγεία».

Σημαντική είναι επίσης η πλούσια ποσότητα πολυφαινολών στο ελαιόλαδο, που είναι ένα είδος αντιοξειδωτικού το οποίο συμβάλλει στην προστασία από τις κυτταρικές βλάβες και τις φλεγμονές στο σώμα, υποστηρίζει η Dr. Mercedes Fernández, επικεφαλής της μονάδας τυποποίησης και έρευνας του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, ενός διακυβερνητικού οργανισμού, με έδρα την Ισπανία.

Συγκομιδή και επεξεργασία

Ιστορικά, οι μάρκες που διατηρούν υψηλή ποιότητα ελαιολάδου είναι εκείνες που δίνουν προσοχή στη διαδικασία από τη στιγμή της συγκομιδής, αναφέρει ο κ. Κυριακίδης. Το λάδι που παράγεται από πολύ πράσινες ελιές που δεν έχουν ωριμάσει πλήρως είναι το καλύτερο, καθώς αυτές έχουν υψηλότερη συγκέντρωση των υγιεινών συστατικών.

Θα πρέπει να μεσολαβούν ελάχιστες ημέρες μεταξύ των ημερομηνιών συγκομιδής και επεξεργασίας του ελαιολάδου

Το πόσο γρήγορα οι ελιές περνούν από τη συγκομιδή μέχρι να μετατραπούν σε λάδι είναι το επόμενο κρίσιμο βήμα: «Ορισμένες εταιρείες έχουν δικά τους ελαιοτριβεία και επεξεργασία και μέσα σε δύο ώρες μπορούν να πάρουν τον καρπό από τα δέντρα, να τον βάλουν στο ελαιοτριβείο και να πάρουν το προϊόν», υποστηρίζει ο καθηγητής. Με τον τρόπο αυτό ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος οξείδωσης ή ζύμωσης των φρούτων από την παραμονή τους για πολύ καιρό μετά τη συγκομιδή. Για τον κ. Κυριακίδη, δεν θα πρέπει να μεσολαβούν περισσότερες από λίγες ημέρες μεταξύ των ημερομηνιών συγκομιδής και επεξεργασίας.

Ο τρόπος επεξεργασίας του λαδιού είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για το αν το προϊόν είναι υγιεινό, λένε οι ειδικοί. Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο είναι η πιο υγιεινή εκδοχή, επειδή πιέζεται μόνο μία φορά εν ψυχρώ χωρίς υψηλή θερμότητα ή χημικούς διαλύτες. Η ειδική επεξεργασία βοηθά το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο να διατηρεί τα θρεπτικά συστατικά του.

Φρεσκάδα και μέθοδοι αποθήκευσης

Με την αυξανόμενη δημοτικότητα της κατανάλωσης ελαιολάδου για τα οφέλη στην υγεία, ορισμένες εταιρείες έχουν τοποθετήσει αυτές τις λεπτομέρειες απευθείας στις ετικέτες των προϊόντων.

Επιπλέον, πολλά προϊόντα διαθέτουν κωδικό QR που μπορεί ο καταναλωτής να σαρώσει και να διαβάσει αυτές τις πληροφορίες στο smartphone του.

Όπως και να έχει, καλό είναι οι καταναλωτές να αναζητούν τις ημερομηνίες συγκομιδής, επεξεργασίας και εμφιάλωσης, καθώς και την ημερομηνία «διατηρησιμότητας».

Τα μπουκάλια που δεν χρειάζονται περισσότερο από τρεις μήνες για να φτάσουν από τη συγκομιδή στο ράφι είναι η καλύτερη επιλογή, και όσο πιο μακριά είναι η ημερομηνία λήξης από τη στιγμή που αγοράζει κάποιος το λάδι, τόσο πιο φρέσκο θα είναι το προϊόν, σύμφωνα με τον κ. Κυριακίδη.

Το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου έχει συστήσει στις εταιρείες να περιορίσουν την ημερομηνία λήξης σε όχι περισσότερο από δύο χρόνια μετά την εμφιάλωση.

Δροσερό περιβάλλον και σκουρόχρωμο γυάλινο μπουκάλι

Ακριβώς όπως οι ενώσεις στο τσάι ή τη σοκολάτα, αυτές στο ελαιόλαδο υποβαθμίζονται με τον χρόνο, ειδικά αν αποθηκεύεται σε ζεστό περιβάλλον ή αν εκτίθεται στο φως ή στον αέρα, τονίζει η Dr. Selina Wang, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Συνεργατικής Επέκτασης στην επεξεργασία φρούτων και λαχανικών μικρής κλίμακας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Ντέιβις.

Για τον λόγο αυτό, η αποθήκευση του ελαιολάδου σε δροσερό περιβάλλον και σε σκουρόχρωμη γυάλινη φιάλη καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ελαιολάδου είναι ζωτικής σημασίας. Η σημασία του δροσερού περιβάλλοντος είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο η κατανάλωση του λαδιού ωμού, π.χ. ως σάλτσα για σαλάτες, είναι καλύτερη από τη χρήση του για μαγείρεμα.

Ανεξάρτητα ωστόσο, από τον τρόπο κατανάλωσής του, το ελαιόλαδο είναι πολύ πιο υγιεινό από τα βαριά ραφιναρισμένα έλαια, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Αν στο ράφι του παντοπωλείου, το ελαιόλαδο είναι αποθηκευμένο σε μέρος με έντονα φώτα και εάν πιάνοντας το μπουκάλι το νιώθετε ζεστό, καλό είναι να μην το επιλέξετε, αναφέρει ο κ. Κυριακίδης: «Δεν πρόκειται να αγοράσω αυτό το λάδι, γιατί ξέρω ότι έχει καθίσει εκεί και έχει ήδη εκτεθεί σε αυτή τη θερμότητα».

Η γεύση ενδεικτική της ποιότητας

Ένας άλλος τρόπος για να εκτιμήσει κάποιος τη φρεσκάδα του λαδιού είναι η γεύση. «Όσο περισσότερη γεύση έχει ένα ελαιόλαδο, τόσο περισσότερα τα οφέλη για την υγεία», καθώς οι ενώσεις που είναι υπεύθυνες γι’ αυτά συμβάλλουν και στη γεύση του, ανέφερε ο Joseph R. Profaci, εκτελεστικός διευθυντής της North American Olive Oil Association, μίας εμπορικής ένωσης του κλάδου.

Το ελαιόλαδο θα πρέπει να καταναλώνεται το συντομότερο δυνατό, καθώς τόσο τα θρεπτικά συστατικά του όσο και η γεύση αλλοιώνονται με τον καιρό

«Εάν η υγεία είναι ο πρωταρχικός παράγοντας, οι καταναλωτές θα πρέπει να αναζητούν εκείνα που είναι ισχυρά και όχι ήπια».

Για το λόγο αυτό, ο Profaci προτρέπει τους ανθρώπους να ανοίγουν το μπουκάλι με το ελαιόλαδο μόλις το πάρουν στο σπίτι και να το δοκιμάζουν. «Αυτό θα τους βοηθήσει να αναπτύξουν έναν πιο απαιτητικό ουρανίσκο για το ελαιόλαδο. Αν δοκιμάζοντας, απογοητευτούν, και ειδικά αν έχει τη σάπια γεύση κηρομπογιάς ή μπαγιάτικων ξηρών καρπών, να το πάνε πίσω στο κατάστημα και να ζητήσουν επιστροφή χρημάτων ή αντικατάσταση», συμβουλεύει ο Profaci.

Στην περίπτωση που το λάδι είναι φρέσκο, μην το κρατάτε για ειδικές περιστάσεις, προτείνει η Dr. Wang. «Θα πρέπει να καταναλώνετε το ελαιόλαδό σας το συντομότερο δυνατό», καθώς τόσο τα θρεπτικά συστατικά του όσο και η γεύση αλλοιώνονται όσο περνάει ο καιρός.

Η συνεπής διατήρηση του ελαιολάδου στο ψυγείο μπορεί να παρατείνει την προστασία των φαινολικών ουσιών για ένα ή δύο ακόμη χρόνια – «απλώς φροντίστε να το τοποθετήσετε στον πάγκο λίγο πριν το βάλετε στη σαλάτα σας», ώστε να μπορέσει να έρθει στην κανονική του σύσταση, συμβουλεύει ο κ. Κυριακίδης.

Με πληροφορίες από CNN