Πολύ πριν τη βραβευμένη με Emmy εκπομπή RuPaul’s Drag Race, όπου drag queens διαγωνίζονται για τον τίτλο της America’s Next Drag Superstar, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, άντρες ηθοποιοί υποδύονταν γυναικείους ρόλους στις βωβές ταινίες και το θέατρο.

Δυστυχώς, λόγω του στίγματος, μεγάλο μέρος της ιστορίας του είναι θολό. Πολλές σύγχρονες drag queens ωστόσο, θεωρούν τα drag balls, που διοργανώνονταν σε υπόγειους – συνήθως κακόφημους – χώρους και περιελάμβαναν διαγωνισμό ντυσίματος, πασαρέλα και στιλιζαρισμένο χορό, όπως το voguing, ως την πραγματική προέλευση της τέχνης τους.

@rupaulofficial #dragrace ♬ Cake & Candy – RuPaul

Το drag στο θέατρο

Ορισμένοι ιστορικοί πάνε πολύ πιο πίσω, καθώς πιστεύουν ότι η πρώιμη ιστορία του drag ξεκινά από το θέατρο στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, όπου άνδρες υποδύονταν γυναικείους χαρακτήρες. Ο Simon Doonan, συγγραφέας του βιβλίου Drag: The Complete Story, γράφει ότι η γυναικεία μίμηση ήταν επίσης μέρος του θεάτρου kabuki στην Ιαπωνία και των παραστάσεων της όπερας του Πεκίνου στην Κίνα κατά τον 17ο και 18ο αιώνα αντίστοιχα.

Ταυτόχρονα, φαίνεται πως και ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ (William Shakespeare) ενθάρρυνε το drag στο ελισαβετιανό θέατρο, χρησιμοποιώντας το ως σημαντικό μέσο πλοκής – για παράδειγμα όταν η Βιόλα μεταμφιέζεται σε Σεζάριο στη Δωδέκατη Νύχτα.

Η πρώτη χρήση του όρου

Άλλοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι πραγματικές ρίζες του drag είναι λίγο πιο πρόσφατες. Η Lady J, μία drag performer με διδακτορικό στη μουσικολογία που έχει ασχοληθεί σε βάθος με την ιστορία του drag, εντοπίζει τις απαρχές του στη Βικτωριανή Αγγλία του 1860, όταν ο Ernest Boulton (του ντουέτου Boulton and Park – Βικτωριανοί cross-dressers) περιέγραψε το cross-dressing act του ως “drag” – την πρώτη γνωστή χρήση του όρου.

Άλλες πηγές που επικαλείται το National Geographic αναφέρουν ότι μπορεί να προέρχεται από τα μεσοφόρια που φορούσαν οι ηθοποιοί, τα οποία σέρνονταν στο πάτωμα (drag = σέρνω) πάνω στη σκηνή.

Περίπου την ίδια εποχή στις Ηνωμένες Πολιτείες, στα διάφορα σόου μίνστρελ (minstrel shows), μία μορφή θεάτρου που αναπτύχθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα στην Αμερική, έπαιρναν μέρος κυρίως λευκοί ηθοποιοί οι οποίοι έφεραν blackface για να απεικονίσουν φυλετικά στερεότυπα των Αφροαμερικανών.

Διαβασε ακομα

Τα ιαπωνικά Noh και Kabuki πάνε με την εποχή

Σύμφωνα με τη Lady J, ένας συνηθισμένος χαρακτήρας σε αυτά τα σόου ήταν ένα “yaller gal”, δηλαδή ένα κορίτσι μεικτής φυλής που είχε όμως πολύ ανοιχτόχρωμο δέρμα, αλλά εξακολουθούσε να θεωρείται μη λευκή, ή ένας άνδρας ντυμένος ως ανοιχτόχρωμη μαύρη γυναίκα.

Καθώς όμως το λαϊκό θέατρο εξελίχθηκε σε βαριετέ τη δεκαετία του 1880, οι απεικονίσεις αυτές μετατοπίστηκαν στη μίμηση γοητευτικών λευκών γυναικών με λεπτή μέση και κομψό μακιγιάζ, με την Αμερικανίδα drag ηθοποιό Julian Eltinge να πρωταγωνιστεί σε πολλές ταινίες του βωβού κινηματογράφου.

Τα πρώτα drag balls

Παρόλο που ελάχιστα ίχνη έχουν απομείνει από τα πρώτα drag balls, καθώς η συμμετοχή σε αυτά ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη λόγω του κοινωνικού στίγματος, η Lady J αναφέρει ότι οι χοροί drag μπορούν να αποδοθούν σε μεγάλο βαθμό σε μαύρους και λατινοαμερικάνους καλλιτέχνες.

Δεδομένου ότι δεν ήταν εύκολο να πάρουν μέρος ή να κερδίσουν κάποιο τίτλο σε καλλιστεία που διοργανώνονταν για λευκούς drag performers και female impersonators, οι μαύροι καλλιτέχνες άρχισαν να φτιάχνουν τους δικούς τους διαγωνισμούς.

Επιπλέον, ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι τα ετήσια γκαλά που διοργανώνονταν στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης άνοιξαν το δρόμο για το drag στα τέλη της δεκαετίας του 1860, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι από πίσω κρύβονται τα χορευτικά πάρτι του Αμερικάνου ακτιβιστή των ΛΟΑΤ, William Dorsey Swann (Γουίλιαμ Ντόρσεϊ Σουάν).

Η βασίλισσα του drag

Ο Αφροαμερικανός Swann, γεννημένος σκλάβος το 1858 στο Μέριλαντ, άρχισε να διοργανώνει drag balls ήδη από το 1882. Ήταν μάλιστα ο πρώτος στην ιστορία που αυτοπροσδιορίστηκε ως “drag queen” ενώ παράλληλα ηγήθηκε μίας ομάδας αντίστασης των queer στην Ουάσινγκτον.

Η ιστορία του Swann ήρθε στο φως το 2005, όταν ο Channing Joseph, συγγραφέας και ιστορικός, βρήκε μία αναφορά του 1888 στην εφημερίδα The Washington Post σχετικά με μία αστυνομική επιδρομή στο σπίτι του.

Η έκθεση έλεγε ότι οι καλεσμένοι του φορούσαν σατέν φορέματα και γοητευτικά καπέλα και πιθανότατα διαγωνίζονταν στο Cakewalk, ένα χορό που έμοιαζε με το σημερινό voguing και τον οποίο είχαν εφεύρει οι σκλάβοι για να μιμούνται τους ιδιοκτήτες φυτειών.

Ο Swann προσπάθησε να εμποδίσει την αστυνομία να εισέλθει, γεγονός που, όπως γράφει ο Joseph, επέτρεψε σε αρκετούς καλεσμένους να διαφύγουν πριν τον συλλάβουν.

Αυτά τα πάρτι γίνονταν μυστικά για χρόνια, με τις προσκλήσεις να ψιθυρίζονται από στόμα σε στόμα μεταξύ των ανδρών – καθώς ο καθένας αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο σύλληψης με κατηγορίες που αφορούσαν την πορνεία ή την ομοφυλοφιλία.

Όπως έγραψε ο Joseph σε ένα δοκίμιο του 2020 για την εφημερίδα The Nation, στο σπίτι του Swann είχε γίνει επίσης έφοδος το 1887. Ο ίδιος είχε εκτίσει και μία σύντομη ποινή φυλάκισης το 1882, όταν πιάστηκε να κλέβει προμήθειες για πάρτι.

Ο Swann ήταν επίσης πρωτοπόρος και για άλλον ένα λόγο: Λειτούργησε ως υπερασπιστής του δικαιώματος της queer κοινότητας να συγκεντρώνεται και να διασκεδάζει ανενόχλητη. Μάλιστα, όχι μόνο είχε προσπαθήσει να αποτρέψει τη σύλληψή του το 1888, αλλά το 1896, έγραψε στον πρόεδρο Grover Cleveland, ζητώντας χάρη – η οποία τελικά δεν του δόθηκε.

Η κληρονομιά των drag balls

Οι drag χοροί άρχισαν να ανθίζουν στη Νέα Υόρκη στο απόγειο της Αναγέννησης του Χάρλεμ στις αρχές του 20ού αιώνα. Η αναβίωση αυτή καταγράφεται στην αυτοβιογραφία του Αφροαμερικανού ποιητή, Langston Hughes το 1940 και απεικονίζεται εξαιρετικά στο ντοκιμαντέρ Paris is Burning του 1990.

Τα drag balls συνεχίζονται ακόμη σε όλο τον κόσμο και οι επιπτώσεις τους αντηχούν όχι μόνο στην κουλτούρα των drag queens, αλλά και στην κυρίαρχη τάση της κάθε εποχής.

Από τη διάσημη ατάκα της Αμερικανίδας performer, Mae West “Why don’t you come up and see me sometime?” εμπνευσμένη από τον drag κωμικό Bert Savoy μέχρι τη Μαντόνα που χρησιμοποίησε το voguing και έκανε τεράστια επιτυχία, εκατοντάδες είναι οι καλλιτέχνες που χρησιμοποιούν στοιχεία προκαλώντας αίσθηση στα shows τους.

Με πληροφορίες από: National Geographic