Η ψυχική υγεία των κτηνιάτρων βρίσκεται στο κόκκινο παγκοσμίως. Το καλοκαίρι του 2023, η 36χρονη Andrea Kelly, πήγε σε έναν στάβλο στο Κεμπέκ για να τσεκάρει ένα ζευγάρι πουλάρια και να συναντηθεί με το προσωπικό της φάρμας. Τρεις μήνες μετά, ήταν νεκρή.

Η αυτοκτονία της έγινε πρωτοσέλιδη είδηση στον Καναδά, πυροδοτώντας ιστορίες για την ανησυχητική κρίση ψυχικής υγείας στην κτηνιατρική κοινότητα.

Ο θάνατός της ήταν μέρος ενός ζοφερού μοτίβου.

Το 2021, η 33χρονη Sophie Putland, αυτοκτόνησε στη Μελβούρνη. Ο Flynn Hargreaves έβαλε τέλος στη ζωή του το 2018 σε ηλικία μόλις 27 ετών. Το 2014, η Shirley Koshi αυτοκτόνησε στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης, έπειτα από μήνες παρενόχλησης και εκφοβισμού από έναν ιδιοκτήτη κατοικίδιων ζώων. Την ίδια χρονιά η Sophia Yin, επίσης αυτοκτόνησε στα 48 της. Όλοι τους είχαν ένα κοινό: Ήταν όλοι μέλη της παγκόσμιας κτηνιατρικής κοινότητας.

Μεταξύ 1979 και 2015, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Στατιστικών Υγείας του CDC των ΗΠΑ, που δημοσιεύθηκαν το 2019, σχεδόν 400 κτηνίατροι αυτοκτόνησαν.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνδρες κτηνίατροι έχουν διπλάσιες πιθανότητες και οι γυναίκες κτηνίατροι σχεδόν τετραπλάσιες πιθανότητες από τον γενικό πληθυσμό να αυτοκτονήσουν.

Επιπλέον, μια μελέτη έδειξε ότι σχεδόν το 70% των κτηνιάτρων, είχαν συνάδελφο που αυτοκτόνησε και σχεδόν το 60% έχουν βιώσει προβλήματα στην ψυχική υγεία τους, όπως εργασιακό στρες, άγχος ή κατάθλιψη, τόσο σοβαρή που απαιτούσε επαγγελματική βοήθεια.

Οι ερευνητές επισημαίνουν πάμπολλες αιτίες που τροφοδοτούν τους δυσθεώρητους αριθμούς γύρω από την κρίση στην ψυχική υγεία των κτηνιάτρων.

Οι οικονομικοί παράγοντες παίζουν ρόλο, όπως και η πίεση και οι πολλές ώρες εργασίας, οι προσδοκίες των ιδιοκτητών κατοικίδιων ζώων και η έκθεση σε τραύματα και συχνές ευθανασίες.

Αλλά η κατάσταση δεν είναι απελπιστική. Καθώς η συζήτηση γύρω από την ψυχική υγεία των κτηνιάτρων κερδίζει έδαφος, πολλά ιατρεία έχουν αρχίσει να προσφέρουν υποστήριξη και βοήθεια στο προσωπικό τους.

Αρκετοί έχουν συνεργαστεί με μεγάλες ομάδες πρόληψης της αυτοκτονίας για να προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι οι κτηνίατροι και οι συνάδελφοί τους γνωρίζουν πώς να αναγνωρίζουν τα προειδοποιητικά σημάδια πριν να είναι πολύ αργά.

«Υποτίθεται ότι είσαι εδώ για να σώζεις τα ζώα, όχι για να τα σκοτώνεις»

Η Emily Volk είναι κτηνίατρος που εργάζεται τις νύχτες σε κλινική επειγόντων περιστατικών στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ. Τα περισσότερα περιστατικά που αντιμετωπίζει είναι κρίσιμα. Ζώα που έχουν υποστεί ατυχήματα ή είναι σοβαρά άρρωστα. Είναι μια συνεχής ροή τραυμάτων, λέει η ίδια.

Μία από τις πιο συνηθισμένες επικρίσεις που δέχονται οι κτηνίατροι είναι ότι είναι άπληστοι

Αλλά, προσθέτει, το άγχος ενισχύεται επιπρόσθετα από την εμπλοκή των προσωπικών οικονομικών των ιδιοκτητών. Στις ΗΠΑ, οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων το 2022 ξόδεψαν σχεδόν 36 δισ. δολάρια στον κτηνίατρο, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Προϊόντων για ζώα συντροφιάς.

Και οι τιμές για τη φροντίδα έχουν αυξηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών- μόνο μεταξύ 2021 και 2022, ο πληθωρισμός οδήγησε σε αύξηση του κτηνιατρικού κόστους στις ΗΠΑ κατά 10%.

«Πολλές φορές όταν μιλάμε για το τι πρέπει να κάνουμε για το κατοικίδιο κάποιου, το μόνο που ακούει είναι το απίστευτο κόστος», λέει η Volk. «Κατηγορείσαι ότι νοιάζεσαι μόνο για τα χρήματα. Πριν από μερικές εβδομάδες, κάποιος με αποκάλεσε κλέφτη».

Πολύ συχνά, οι ιδιοκτήτες αδυνατούν να πληρώσουν τις θεραπείες και τις χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση των παθήσεων των κατοικίδιων ζώων τους. Αυτό φέρνει τους κτηνιάτρους στη δύσκολη θέση να είναι ιατρικά σε θέση να βοηθήσουν, αλλά να μην μπορούν να παράσχουν φροντίδα χωρίς αμοιβή.

Μία από τις πιο συνηθισμένες επικρίσεις που δέχονται οι κτηνίατροι είναι ότι είναι άπληστοι.

Οι γιατροί και το προσωπικό καλούνται συχνά να κάνουν εκπτώσεις ή να παραιτηθούν από τις αμοιβές και οι ιδιοκτήτες μπορεί να αναστατωθούν όταν η απάντηση είναι αρνητική.

«Οι άνθρωποι απλά δεν καταλαβαίνουν- δεν καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για μια επιχείρηση», λέει ο Jess Feliciano, κτηνίατρος-τεχνικός στο ίδιο ιατρείο επειγόντων περιστατικών με την Volk.

«Θέλουν να μάθουν γιατί δεν μπορούμε να το κάνουμε φθηνότερα ή απλά να τους το χρεώσουμε. Μας λένε: Υποτίθεται ότι είστε σε αυτό το επάγγελμα για να σώζετε ζώα, όχι για να τα σκοτώνετε. Είναι συγκλονιστικό γιατί όλα αυτά τροφοδοτούνται από το συναίσθημα. Οι άνθρωποι απλά θέλουν κάπου να δείξουν το θυμό τους».

Ο Taylor Miller, κτηνίατρος, σύμβουλος για την ψυχική υγεία και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Not One More Vet (NOMV), ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού υπεράσπισης που ιδρύθηκε μετά το θάνατο της Dr. Yin, λέει ότι αυτές οι συγκρούσεις με οικονομικά κίνητρα μπορούν να προκαλέσουν βαθιά οδυνηρά ηθικά διλήμματα.

Ένας παράγοντας που συμβάλλει στην κακή ψυχική υγεία, λέει, «είναι η ηθική δυσφορία. Η ιδέα ότι δεν μπορώ να επιτύχω αυτό που θα έπρεπε να είναι ο μοναδικός μου σκοπός, δηλαδή να φροντίζω ένα ζώο, επειδή υπάρχουν εμπόδια σε αυτή τη φροντίδα, ένα από τα μεγαλύτερα από τα οποία είναι το οικονομικό».

Χρέη, υποστελέχωση και απειλές

Οι κτηνίατροι έχουν συχνά τα δικά τους οικονομικά προβλήματα. Η κτηνιατρική σχολή είναι εξαιρετικά επιλεκτική και εξαιρετικά ακριβή, πράγμα που σημαίνει ότι οι κτηνίατροι έχουν επίσης μεγάλο χρέος σε σχέση με τις αποδοχές τους.

Το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας των ΗΠΑ (BLS) ανέφερε το 2022 ότι ο μέσος ετήσιος μισθός ενός κτηνιάτρου στις ΗΠΑ ήταν μόλις πάνω από 100.000 δολάρια. Ωστόσο, η Αμερικανική Κτηνιατρική Ένωση (AVMA) αναφέρει ότι το μέσο χρέος των πρόσφατων αποφοίτων κτηνιατρικής που χρειάστηκαν δάνεια για να πληρώσουν την εκπαίδευσή τους είναι 179.505 δολάρια.

Η έλλειψη γιατρών επιδεινώνει την κατάσταση

«Πολλοί από εμάς έχουν απίστευτα ποσά χρέους», λέει η Volk. «Όταν αποφοίτησα το 2012, το προσωπικό μου χρέος από τα φοιτητικά δάνεια ήταν περίπου 289.000 δολάρια. Παρά τις πληρωμές μιας δεκαετίας, το συνολικό ποσό αυξήθηκε λόγω των τόκων και αυτή τη στιγμή είναι στα 460.000 δολάρια».

Ακόμη και αν ήθελε να σταματήσει να είναι κτηνίατρος, λέει ότι αισθάνεται παγιδευμένη. Ο τεράστιος όγκος των δαπανών κάνει τη μετάβαση σε μια νέα καριέρα να μοιάζει σχεδόν αδύνατη.

«Τα μαθηματικά του να είσαι κτηνίατρος απλά δεν βγαίνουν. Υπάρχει σίγουρα η αίσθηση ότι, ό,τι κι αν κάνεις, όσο σκληρά κι αν δουλέψεις, δεν πρόκειται ποτέ να ξεφύγεις από αυτό το χρέος. Και όσο σκληρά κι αν δουλεύεις, υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι που έρχονται σε σένα για βοήθεια και δεν μπορείς να βοηθήσεις λόγω της οικονομικής πραγματικότητας. Πάντα θα απογοητεύεις κάποιον».

Το έργο ενός κτηνιάτρου είναι κουραστικό και ο φόρτος εργασίας γίνεται ακόμη βαρύτερος λόγω της έλλειψης γιατρών.

Στις ΗΠΑ, η Αμερικανική Ένωση Νοσοκομείων Ζώων αναφέρει κύκλο εργασιών κοντά στο 25%, πράγμα που σημαίνει ότι, ανά πάσα στιγμή, ένα στα τέσσερα μέλη του προσωπικού εγκαταλείπει τη δουλειά του.

Με μόλις έναν υποψήφιο για κάθε 10 ανοιχτές θέσεις εργασίας κτηνιάτρων, αυτό αφήνει τις περισσότερες κλινικές χρόνια υποστελεχωμένες.

«Ο φόρτος εργασίας είναι απολύτως αστρονομικός», λέει ο Feliciano. «Υπάρχουν φορές που εργάζομαι 80 και πλέον ώρες την εβδομάδα. Και οι γιατροί είναι πολύ επιβαρυμένοι. Έχω δει νύχτες όπου ένας μόνο γιατρός βλέπει 20 ή και περισσότερα περιστατικά σε μια 10ωρη βάρδια».

Εκτός από το γεγονός ότι εργάζεται πολλές ώρες για έναν μισθό που μόλις και μετά βίας φτάνει για να ζήσει, ο Feliciano λέει ότι λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν πόσο συναισθηματικά κουραστική είναι η δουλειά του.

«Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι κάνουμε τόσα πολλά, αλλά αναγνωριζόμαστε για τόσο λίγα. Μόλις πρόσφατα κάποιος μου είπε: Ω, πρέπει να είναι ωραίο να παίζεις με κουτάβια όλη μέρα!»

Κακοποίηση και απειλές βίας

Οι κτηνίατροι και το προσωπικό των κτηνιατρικών κλινικών αντιμετωπίζουν επίσης την παρενόχληση και την κακοποίηση από τους πελάτες, τόσο προσωπικά όσο και στο διαδίκτυο, με τη μορφή αρνητικών κριτικών ή ακόμη και απειλών.

Μια έρευνα της AVMA του 2015 σε περίπου 350 κτηνιάτρους των ΗΠΑ έδειξε ότι ένας στους πέντε είτε είχε πέσει θύμα διαδικτυακής παρενόχλησης είτε γνώριζε συνάδελφο που είχε πέσει θύμα.

Πέρυσι, μια viral ιστορία για ένα κουτάβι που παραδόθηκε στο Maine Veterinary Medical Center στο Scarborough του Μέιν είχε ως αποτέλεσμα τόσο έντονες διαδικτυακές επιθέσεις και απειλές βίας που χρειάστηκε να τοποθετηθεί η αστυνομία έξω από το κτίριο.

Το περιστατικό αφορούσε ένα κουτάβι γερμανικού ποιμενικού τεσσάρων μηνών, το οποίο είχε καταπιεί μια σούβλα και χρειάστηκε επείγουσα χειρουργική επέμβαση για να σωθεί η ζωή του. Το κόστος της περίπλοκης επέμβασης και της μεταγενέστερης φροντίδας άγγιξε τα 10.000 δολάρια – περισσότερα από όσα μπορούσε να αντέξει η ιδιοκτήτρια.

Ως έσχατη λύση, για να αποφευχθεί η ευθανασία, η κλινική της πρόσφερε τη δυνατότητα να παραδώσει το κουτάβι σε έναν νέο ιδιοκτήτη που θα μπορούσε να καλύψει το κόστος.

Όταν η ιστορία της πρώην ιδιοκτήτριας που προσπάθησε να πάρει πίσω το κουτάβι προβλήθηκε στην τοπική τηλεόραση, προκάλεσε μια «δίνη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», έγραψε σε ανακοίνωσή του το Maine Veterinary Medical Center. Έλαβαν απειλές ότι θα βάλουν φωτιά στην κλινική και θα σκοτώσουν το προσωπικό και τις οικογένειές τους.

Μετά από αυτά τα γεγονότα η NOMV οργάνωσε μια ειδική ομάδα εργασίας για την διαδικτυακή παρενόχληση για να βοηθήσει τις κλινικές να αποφύγουν παρόμοιες επιπτώσεις.

«Αυτή η κατάσταση ήταν μοναδική για το ιατρείο μας, αλλά δεν είναι μοναδική για το επάγγελμα», αναφέρεται στην ανακοίνωση της κλινικής. «Οι κτηνίατροι πέφτουν θύματα απειλών και βίας σε τέτοιο βαθμό που αποτελεί εθνική κρίση».

«Βλέπουμε τους εαυτούς μας, συναισθηματικά, ως απελπιστικές περιπτώσεις»

Στο βιβλίο του Regarding Animals (Σχετικά με τα ζώα), ο συγγραφέας Arnold Arluke συζητά αυτό που αποκαλεί παράδοξο της φροντίδας και της θανάτωσης.

Οι γιατροί που αφιερώνουν τον εαυτό τους στη θεραπεία των κατοικίδιων ζώων – μερικές φορές για ολόκληρη τη ζωή των ζώων – πρέπει επίσης να κάνουν ευθανασία σε πολλούς από τους ασθενείς τους.

Πώς διαχειρίζονται οι κτηνίατροι την ευθανασία

«Υπάρχουν πολλές φορές που θεραπεύουμε ένα πραγματικά πολύ άρρωστο κατοικίδιο, όπου οι ιδιοκτήτες θέλουν να κάνουν τα πάντα, και κάνουμε τόσα πολλά για να σταθεροποιήσουμε αυτό το κατοικίδιο και στο τέλος το χάνουμε», λέει ο Feliciano. Είναι τραυματικό, προσθέτει, και συχνά οδηγεί τον ίδιο ή τους συναδέλφους του να ξεσπούν σε κλάματα.

Ενίοτε, λέει ο Feliciano, οι γιατροί καλούνται να επωμιστούν ακόμη περισσότερο τη συναισθηματική δοκιμασία της ευθανασίας.

«Δεν μπορεί να μείνει κάθε ιδιοκτήτης. Δεν θέλουν να βλέπουν το κατοικίδιό τους να αφήνει την τελευταία του πνοή. Θέλουν να θυμούνται τις καλές τους μέρες και όχι αυτή τη φρικτή μέρα. Και όλα αυτά είναι κατανοητά, αλλά αυτό σημαίνει ότι θα αφήσουν το σκυλί εκεί πίσω μαζί μου, λέγοντας αντίο και εγώ πρέπει να προσπαθώ να αποσπάσω την προσοχή του για να μην ψάχνει τον ιδιοκτήτη του».

Άλλες περιστάσεις ευθανασίας είναι ακόμη πιο τραυματικές για τους γιατρούς, λέει ο Miller.

«Όταν πρόκειται για θέματα δημόσιας υγείας που επηρεάζουν τα μεγάλα ζώα μας, κάτι όπως μια επιδημία ασθένειας μπορεί να σημαίνει ότι οι κτηνίατροι είναι υπεύθυνοι για τη σφαγή ολόκληρων κοπαδιών. Μερικές φορές τα μισά ζώα είναι υγιή και φυσιολογικά, αλλά για το καλό του συνολικού πληθυσμού, ξέρετε ότι αυτά τα υγιή ζώα πρέπει να πεθάνουν. Το καταλαβαίνεις, αλλά αν είσαι εσύ αυτός που το κάνει να συμβεί, αυτό είναι καταστροφικό».

Τις περισσότερες φορές, όμως, η ευθανασία μοιάζει με το δίκαιο και φιλεύσπλαχνο πράγμα που πρέπει να γίνει, λέει η Volk, και είναι πολύ πιο εύκολο από το να βλέπεις ένα ζώο να υποφέρει.

Όμως αυτή η πραγματικότητα της δουλειάς μπορεί επίσης να χρωματίσει τον τρόπο με τον οποίο οι κτηνίατροι βλέπουν τις ανθρώπινες ζωές -συμπεριλαμβανομένης και της δικής τους- και για όσους ήδη αντιμετωπίζουν αυτοκτονικό ιδεασμό, μπορεί να παρέχει μια απλή δικαιολογία: Ο θάνατος είναι προτιμότερος από τον πόνο.

Σε μια έρευνα του 2021 το 12,5% των κτηνιάτρων που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσε ότι «υποφέρει». Και σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες δεν λάμβαναν φροντίδα για την ψυχική υγεία τους.

«Υπάρχει η ιδέα ότι οι κτηνίατροι εργάζονται με την πεποίθηση ότι είναι σωστό να υποβάλλουν σε ευθανασία μια απελπιστική περίπτωση», λέει η Volk, «και εμείς βλέπουμε τους εαυτούς μας, συναισθηματικά, ως απελπιστικές περιπτώσεις».

Ο θάνατος είναι ένα συνηθισμένο και επαναλαμβανόμενο μέρος της δουλειάς, και ενώ δεν είναι ποτέ εύκολο να βάλεις τέλος σε μια ζωή, η Volk προσθέτει ότι είναι εύκολο να αρχίσεις να το βλέπεις ως επιλογή για να ανακουφιστείς από τη δική σου αγωνία. «Έχω φάρμακα στην κλινική μου και κάνω ευθανασία όλη την ώρα» λέει. «Κυριολεκτικά πέντε ή έξι φορές τη νύχτα».

Η μελέτη του CDC για το 2019 προσδιόρισε τη δηλητηρίαση ως την πιο κοινή αιτία θανάτου μεταξύ των κτηνιάτρων. Το κύριο φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε ήταν η πεντοβαρβιτάλη, ένα από τα κύρια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ευθανασία των ζώων.

Οι συντάκτες της μελέτης διαπίστωσαν ότι «η εκπαίδευση στις διαδικασίες ευθανασίας και η πρόσβαση στην πεντοβαρβιτάλη είναι μερικοί από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στο πρόβλημα των αυτοκτονιών μεταξύ των κτηνιάτρων».

Προσπάθειες για βελτίωση στην ψυχική υγεία των κτηνιάτρων

Η αντίδραση στις σκληρές στατιστικές σχετικά με τις αυτοκτονίες των κτηνιάτρων και την ψυχική υγεία ήταν έντονη.

Το φθινόπωρο του 2021, η AVMA διοργάνωσε μια συζήτηση για την πρόληψη των αυτοκτονιών. Ο οργανισμός προσφέρει πλέον πλήθος πόρων, συμπεριλαμβανομένου ενός δωρεάν μαθήματος γνωστού ως «εκπαίδευση του φύλακα της πύλης» για να διδάξει στους επαγγελματίες κτηνιάτρους που δεν έχουν υπόβαθρο ψυχικής υγείας να αναγνωρίζουν πότε οι συνάδελφοί τους μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο.

Το Banfield Pet Hospital, το μεγαλύτερο ιδιόκτητο κτηνιατρείο στις Ηνωμένες Πολιτείες, λειτουργεί περισσότερες από 1.000 κλινικές μέσα στα καταστήματα PetSmart.

Το 2020, η εταιρεία ξεκίνησε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για να διδάξει τους χιλιάδες υπαλλήλους της να αναγνωρίζουν τα προειδοποιητικά σημάδια, όπως συμπεριφορές απομόνωσης ή απόσυρσης, καταθλιπτική, αγχώδης ή ταραγμένη διάθεση, παραχώρηση αντικειμένων ή συζήτηση για αυτοκτονία.

Ανάληψη πρωτοβουλιών για την πρόληψη

Στα social media, διάφορες ομάδες έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τους επαγγελματίες κτηνιάτρους να βρουν παρηγοριά ανάμεσα σε συναδέλφους που το καταλαβαίνουν. Ένα πρόγραμμα της NOMV που ονομάζεται Lifeboat παρέχει διαδικτυακή, ανώνυμη υποστήριξη από συναδέλφους.

«Είναι ανώνυμο, ώστε να αισθάνεστε ασφαλείς όταν μιλάτε για τα λάθη που έχετε κάνει – τα πράγματα που στοιχειώνουν τα όνειρά σας – χωρίς να αισθάνεστε ότι ξέρουν ποιος είστε», λέει ο Miller.

«Το να κάνεις λάθη δεν είναι ασφαλές στην ιατρική. Δεν είναι ασφαλές να είσαι ατελής. Ο στόχος με το Lifeboat είναι να δημιουργήσουμε ένα μέρος όπου είναι ασφαλές να είσαι ατελής για λίγο, ώστε να μπορείς να το επεξεργαστείς».

Οι αυτοκτονίες κτηνιάτρων συνεχίζουν να δημιουργούν πρωτοσέλιδα και ιστορίες σχετικά με τις πιέσεις του επαγγέλματος, αλλά αυτή η προβολή μπορεί να συμβάλει στο να ανοίγονται περισσότερο οι άνθρωποι γύρω από το θέμα.

Η Volk λέει ότι το θέμα της συναισθηματικής υγείας τίθεται περισσότερο από ποτέ μεταξύ του προσωπικού και των συναδέλφων της. «Νομίζω ότι ξέρω ποια φάρμακα κατά του άγχους και της κατάθλιψης παίρνουν όλοι γύρω μου», λέει.

Η Volk εργάζεται επίσης επιμελώς για να βεβαιωθεί ότι οι γιατροί που είναι νέοι στο επάγγελμα δίνουν την ίδια προσοχή στη δική τους ευημερία με εκείνη των ασθενών τους.

«Είμαι σε θέση μέντορα για τους ειδικευόμενους στο ιατρείο μας που είναι νέοι πτυχιούχοι, τον πρώτο χρόνο της σχολής τους», λέει. «Τους καθοδηγώ πολύ σχετικά με το πώς να φροντίζουν και τον εαυτό τους».

Με πληροφορίες από: BBC