Στο γραφείο, στα μέσα μεταφοράς, στο σπίτι… Η καθιστική συμπεριφορά είναι στις μέρες μας συνυφασμένη με την καθημερινότητα των περισσότερων ανθρώπων. Ωστόσο, εν μέρει λόγω της αγγειακής δυσλειτουργίας, η παραμονή σε καθιστική θέση για πολλές ώρες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σοβαρών παθήσεων.

Το 1953, ο επιδημιολόγος Jeremy Morris διαπίστωσε ότι οι οδηγοί λεωφορείων του Λονδίνου είχαν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν στεφανιαία νόσο σε σχέση με τους ελεγκτές εισιτηρίων. Σε αντίθεση με τους τελευταίους που έπρεπε να είναι όρθιοι και να ανεβαίνουν τακτικά τα σκαλοπάτια των διάσημων διώροφων λεωφορείων, οι οδηγοί παρέμεναν καθιστοί για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Η μελέτη-ορόσημο που συνέταξε ο Morris έθεσε τις βάσεις για την έρευνα σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ της σωματικής δραστηριότητας και της στεφανιαίας υγείας.

Μετά την πανδημία του Covid-19, υπήρξε μια τεράστια στροφή προς την εργασία από το σπίτι, η οποία αύξησε τον συλλογικό χρόνο καθιστικής εργασίας. Χωρίς τις βόλτες στον ψύκτη νερού και το τρέξιμο από την αίθουσα συσκέψεων στην τουαλέτα ή το δωμάτιο με το φωτοτυπικό, η παραμονή στην καρέκλα μεγάλωσε και τα προβλήματα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους.

Τυπικές καθιστικές συμπεριφορές

Οι τυπικές καθιστικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν την παρακολούθηση τηλεόρασης, τα βιντεοπαιχνίδια, την οδήγηση και την εργασία σε γραφείο και συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη τύπου 2 και πρόωρης θνησιμότητας.

Το 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πρότεινε μέτρα για τη μείωση της καθιστικής συμπεριφοράς, ενώ από το 2010, οι ερευνητές προσπαθούν να επισημάνουν ότι η καθιστική συμπεριφορά διαφέρει από την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας: Μπορεί να ασκείσαι επαρκώς την ημέρα και παρ’ όλα αυτά να κάθεσαι για πολλή ώρα.

Ωστόσο, οι κίνδυνοι της καθιστικής συμπεριφοράς είναι ιδιαίτερα αυξημένοι για όσους δεν ασκούνται αρκετά.

Διαβασε ακομα

Το ιχθυέλαιο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου

Το αγγειακό σύστημα

Το αγγειακό σύστημα είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση της κίνησης του αίματος και του λεμφικού υγρού, το οποίο αποτελεί μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος, μέσω των αιμοφόρων αγγείων. Έτσι, η αυξημένη αγγειακή δυσλειτουργία, ιδίως στα πόδια μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα.

Επιπλέον, η εμβιομηχανική του καθίσματος, με τα πόδια συνήθως λυγισμένα, μπορεί επίσης να μειώσει τη ροή του αίματος.

Ο David Dunstan, φυσιολόγος στο Ινστιτούτο Φυσικής Δραστηριότητας και Διατροφής του Πανεπιστημίου Deakin, στη Μελβούρνη, έχει ερευνήσει εκτενώς τις επιπτώσεις του παρατεταμένου καθισιού: Το συνδυασμένο αποτέλεσμα της μειωμένης μυϊκής δραστηριότητας, της χαμηλότερης μεταβολικής ζήτησης και των βαρυτικών δυνάμεων μειώνει την περιφερική ροή του αίματος στους μύες των ποδιών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συγκέντρωση αίματος στις γάμπες.

Μία μελέτη σε νεαρούς, υγιείς άνδρες διαπίστωσε ότι το καθισιό για τρίωρες περιόδους αύξησε τη συγκέντρωση αίματος στα πόδια, την αγγειακή αντίσταση, τη διαστολική αρτηριακή πίεση και την περιφέρεια των ποδιών.

Το μυοσκελετικό σύστημα

Οι ερευνητές γενικά συμφωνούν ότι 120-180 λεπτά αδιάλειπτης καθιστικής εργασίας είναι μάλλον το όριο, ενώ η αγγειακή δυσλειτουργία γενικά αυξάνεται με το χρόνο που περνάς καθιστός.

Το μυοσκελετικό σύστημα είναι επίσης πιθανό να επηρεαστεί. Το παρατεταμένο καθισιό συμβάλλει στη μείωση της μυϊκής δύναμης και της οστικής πυκνότητας και στην αύξηση του συνολικού και σπλαχνικού λίπους στο λιπώδη ιστό.

Επιπλέον, συνδέεται με σωματική δυσφορία, άγχος στην εργασία και υψηλότερη κατάθλιψη, ενώ μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε έλκη πίεσης.

Διαβασε ακομα

Βλέπεις πολλή τηλεόραση; Τι δείχνει για το πότε θα πεθάνεις

Διαβήτης τύπου 2

Ο Dunstan, ο οποίος ειδικεύεται στην έρευνα για τον διαβήτη τύπου 2, σημειώνει επίσης ότι η καθιστική συμπεριφορά εντείνει τις μεταγευματικές αυξήσεις της γλυκόζης και της ινσουλίνης στο αίμα, ενώ η μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη και η μειωμένη αγγειακή λειτουργία, συμβάλλουν και οι δύο σε υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και διαβήτη τύπου 2.

Γιατί όμως καθόμαστε τόσο πολύ, ενώ μπορούμε να κόψουμε αυτή τη συνήθεια; «Νομίζω ότι οι άνθρωποι κάθονται όλο και περισσότερο γιατί αυτό ενθαρρύνει η ίδια η κοινωνία», λέει ο Benjamin Gardner, κοινωνικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Surrey. «Δεν είναι ότι γίνεται σκόπιμα αλλά, καθώς τα πράγματα εξελίσσονται, δεν χρειάζεται πλέον να μετακινούμαστε τόσο πολύ».

Το 2018, ο Gardner πρότεινε οι εργαζόμενοι να στέκονται όρθιοι κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων, κάτι που, ωστόσο, οι εταιρείες δεν είδαν με καλό μάτι.

Άλλες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν ρυθμιζόμενους σε ύψος σταθμούς εργασίας, καρέκλες καθιστής/όρθιας θέσης, σταθμούς εργασίας με διάδρομο, καθώς και το συχνό κούνημα των ποδιών που ενισχύει τη ροή του αίματος.

Διαβασε ακομα

Γιατί πεθαίνουμε κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά το σεξ;

Το να σηκώνεσαι απλώς κάθε τόσο και να πηγαίνεις μία μικρή βόλτα ή να ανεβαίνεις τις σκάλες αντί να παίρνεις το ασανσέρ είναι επίσης ευεργετικό.

Παρόλο που για πολλούς, η καθιστική συμπεριφορά μπορεί να μοιάζει με αναπόφευκτη συνέπεια του σύγχρονου τρόπου ζωής και εργασίας, ακόμη και οι πιο μικρές αλλαγές στη ρουτίνα σου, μπορεί να σε βοηθήσουν να σπάσεις την κακή συνήθεια του καθισιού.

Με πληροφορίες από BBC