Ο ισχυρός σεισμός 6,8 Ρίχτερ που ταρακούνησε το Μαρόκο τις πρώτες ημέρες του Σεπτέμβρη, ήταν ο μεγαλύτερος σεισμός που έχει πλήξει τη χώρα εδώ και τουλάχιστον 120 χρόνια. Οι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι περίπου 3000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στα χαλάσματα.

Σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ, τέτοιοι ισχυροί σεισμοί είναι σπάνιοι στη Βόρεια Αφρική. Ο πρόσφατος σεισμός του Μαρόκου οφειλόταν σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται «αντίστροφο ρήγμα», όπου οι τεκτονικές πλάκες συγκρούονται αργά και προκαλούν πάχυνση του φλοιού της Γης.

Το στρες από τη σύγκρουση στη συνέχεια απελευθερώνεται ξαφνικά με τη μορφή σεισμού. Δεδομένου ότι οι σεισμοί είναι ασυνήθιστοι στην περιοχή, λίγα κτήρια έχουν σχεδιαστεί για να τους αντέχουν, ενώ οι κάτοικοι έχουν μικρή εμπειρία απόκρισης όταν συμβαίνει σεισμός.

Οι σεισμοί όμως μπορεί να είναι θανατηφόροι ακόμα και σε σεισμογενείς περιοχές.

Τον Φεβρουάριο, ένας τεράστιος σεισμός 7,8 Ρίχτερ έπληξε την Τουρκία και τη Συρία, ενώ ένας ακόμα σεισμός μεγέθους 7,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ ταρακούνησε την περιοχή λίγες ώρες αργότερα.

Οι σεισμοί σκότωσαν περισσότερους από 50.000 ανθρώπους και γκρέμισαν περισσότερα από 6.600 κτίρια στην περιοχή.

Ενώ οι επιστήμονες έχουν βελτιώσει τις προβλέψεις τους για το πού είναι πιθανό να συμβούν οι σεισμοί, η πρόβλεψη για το πότε αυτοί θα συμβούν δεν είναι ακόμα εφικτή.

1. Τι προκαλεί τους σεισμούς

Σεισμός συμβαίνει όταν τεράστια τμήματα του φλοιού της γης περνούν ξαφνικά το ένα δίπλα στο άλλο. Αυτά τα μπλοκ, που ονομάζονται τεκτονικές πλάκες, βρίσκονται στην κορυφή του μανδύα της γης, ενός στρώματος που συμπεριφέρεται σαν ένα πολύ αργά κινούμενο υγρό για εκατομμύρια χρόνια.

Αυτό σημαίνει ότι οι τεκτονικές πλάκες συγκρούονται μεταξύ τους με την πάροδο του χρόνου. Μπορούν επίσης να γλιστρήσουν η μία πάνω στην άλλη, ένα φαινόμενο που ονομάζεται υποβύθιση.

Διαβασε ακομα

Ξέχνα τον καφέ έξω για έναν μήνα! Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που δεν έχεις φανταστεί

Τα μέρη στον πλανήτη όπου η μια πλάκα συναντά την άλλη, είναι τα πιο επιρρεπή σε σεισμούς. Οι συγκεκριμένες επιφάνειες όπου τα κομμάτια της γης ολισθαίνουν το ένα δίπλα στο άλλο, ονομάζονται ρήγματα.

Καθώς οι πλάκες κινούνται, η πίεση αυξάνεται, ενώ η τριβή τις συγκρατεί στη θέση τους. Όταν η πρώτη υπερκαλύπτει τη δεύτερη, η γη σείεται καθώς η συσσωρευμένη ενέργεια διαχέεται.

Ωστόσο, σεισμοί μπορούν να συμβούν και μέσα στις τεκτονικές πλάκες, καθώς η πίεση κατά μήκος των άκρων τους προκαλεί παραμορφώσεις στη μέση. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν και να μετρηθούν.

2. Η κλίμακα Ρίχτερ είναι πια εκτός μόδας

Η κλίμακα Ρίχτερ, η οποία αναπτύχθηκε από τον Τσαρλς Ρίχτερ το 1935 για τη μέτρηση των σεισμών στη Νότια Καλιφόρνια, έχει φύγει από τη μόδα.

Η κλίμακα Ρίχτερ, μετρά στην πραγματικότητα το μέγιστο πλάτος των σεισμικών κυμάτων, γεγονός που την καθιστά μια έμμεση εκτίμηση του ίδιου του σεισμού. Έτσι, αν ένας σεισμός είναι σαν μια πέτρα που πέφτει σε μια λίμνη, η κλίμακα Ρίχτερ μετρά το ύψος του μεγαλύτερου κύματος, όχι το μέγεθος της πέτρας ούτε την έκταση των κυματισμών.

Διαβασε ακομα

Όλη η αλήθεια για τη φωτογραφία που στοίχειωσε τον 20ό αιώνα

Στην περίπτωση ενός σεισμού, οι κυματισμοί δεν ταξιδεύουν μέσα από ένα ομοιογενές μέσο όπως το νερό, αλλά μέσα από συμπαγή βράχο που έχει διαφορετικά σχήματα, μεγέθη, πυκνότητες και διατάξεις.

Επίσης, τα στερεά πετρώματα υποστηρίζουν πολλαπλά είδη κυμάτων.

Ενώ η κλίμακα Ρίχτερ, ήταν χρήσιμη για τη σύγκριση των σεισμών, παρέχει μια ελλιπή εικόνα των κινδύνων και χάνει την ακρίβειά της για ισχυρότερα γεγονότα.

Την ίδια ώρα, χάνει κάποιες από τις αποχρώσεις άλλων σεισμογενών περιοχών στον κόσμο και δεν είναι τόσο χρήσιμη για τους ανθρώπους που προσπαθούν να κατασκευάσουν κτήρια που θα αντέξουν.

3. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τους σεισμούς με ακρίβεια

Η πρόβλεψη σεισμών είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα για τους επιστήμονες, εν μέρει επειδή είναι εδώ και καιρό ένα παιχνίδι απατεώνων και ψευδοεπιστημόνων που ισχυρίζονται ότι μπορούν να προβλέπουν τους σεισμούς.

Οι επιστήμονες έχουν μια καλή αίσθηση για το πού θα μπορούσαν να συμβούν σεισμοί. Χρησιμοποιώντας ιστορικά αρχεία και γεωλογικές μετρήσεις, μπορούν να επισημάνουν πιθανά σεισμικά σημεία και τα είδη δονήσεων που αντιμετωπίζουν.

Όσο για το πότε θα χτυπήσουν οι σεισμοί, αυτό είναι ακόμα θολό. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε πότε θα συμβεί ένας σεισμός, καθώς οι δυνάμεις που τον προκαλούν συμβαίνουν αργά σε μια τεράστια περιοχή, αλλά διασκορπίζονται γρήγορα σε μια στενή περιοχή.

Αυτό που είναι εκπληκτικό, είναι ότι οι δυνάμεις που συσσωρεύονται σε όλες τις ηπείρους για εκατομμύρια χρόνια, μπορούν να χτυπήσουν πόλεις μέσα σε λίγα λεπτά.

Η πρόβλεψη σεισμών θα απαιτούσε μετρήσεις υψηλής ευκρίνειας βαθιά κάτω από το έδαφος κατά τη διάρκεια δεκαετιών -αν όχι περισσότερο- σε συνδυασμό με εξελιγμένες προσομοιώσεις. Και τότε όμως, είναι απίθανο να αποφέρει τον ακριβή χρόνο.

Επομένως, υπάρχουν πάρα πολλές μεταβλητές στο παιχνίδι και πολύ λίγα εργαλεία για να αναλυθούν με ουσιαστικό τρόπο.

Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι προσεισμοί μπορεί να προηγούνται ενός μεγαλύτερου σεισμού, αλλά είναι δύσκολο να διακριθούν από τους εκατοντάδες μικρότερους σεισμούς που συμβαίνουν σε τακτική βάση.

Πολλές χώρες πλέον δημιουργούν συστήματα προειδοποίησης, ώστε να αξιοποιούν τις σύγχρονες τεχνολογίες για την ανίχνευση δονήσεων και τη μετάδοση ειδοποιήσεων πριν από το σεισμό, εξοικονομώντας μερικά πολύτιμα λεπτά για να αναζητήσουν καταφύγιο.

4. Ούτε τα κατοικίδια μπορούν να προβλέψουν τους σεισμούς

Οι αναφορές για ζώα που συμπεριφέρονται παράξενα πριν από σεισμούς χρονολογούνται από την αρχαία Ελλάδα, η αλήθεια όμως είναι σε μεγάλο βαθμό κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Τα ζώα κάνουν περίεργα πράγματα -με τα δικά μας πρότυπα- όλη την ώρα και δεν τους δίνουμε καμία σημασία μέχρι να συμβεί ένας σεισμός.

5. Η κλιματική αλλαγή έχει μικρή επίδραση στους σεισμούς

Οι επιστήμονες δεν έχουν καταγράψει καμία επίδραση στους σεισμούς από την κλιματική αλλαγή, χωρίς όμως να αποκλείουν αυτό το ενδεχόμενο.

Καθώς οι μέσες θερμοκρασίες αυξάνονται, τα τεράστια στρώματα πάγου λιώνουν, μετατοπίζοντας δισεκατομμύρια τόνους νερού από την εκτεθειμένη ξηρά στον ωκεανό κι επιτρέποντας την ανάκαμψη των χερσαίων μαζών.

Αυτή η παγκόσμια επανεξισορρόπηση θα μπορούσε να έχει σεισμικές συνέπειες, αλλά δεν έχουν εμφανιστεί ακόμη σημάδια.

6. Βελτίωση στη μείωση των κινδύνων σεισμών

Περίπου το 90% των σεισμών παγκοσμίως συμβαίνουν στο Δακτύλιο της Φωτιάς, την περιοχή γύρω από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο Δακτύλιος, φιλοξενεί επίσης τα τρία τέταρτα όλων των ενεργών ηφαιστείων.

Το Μεξικό αποτελεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση, μιας και βρίσκεται στην κορυφή τριών τεκτονικών πλακών, γεγονός που την καθιστά σεισμικά ενεργή.

ΟΘΟΝΗ American Nightmare: Η αληθινή ιστορία πίσω από το ντοκιμαντέρ του Netflix που σοκάρει

Το 1985, ένας σεισμός έπληξε την πρωτεύουσα, σκοτώνοντας περισσότερους από 10.000 ανθρώπους.

Η μεξικανική πρωτεύουσα είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης των Αζτέκων, της Τενοτστιτλάν, ενός νησιού στη μέση μιας λίμνης. Ο ξηρός πυθμένας της λίμνης που αποτελεί σήμερα τα θεμέλια της σύγχρονης μητρόπολης ενισχύει τις δονήσεις από τους σεισμούς.

Το Μεξικό, έχει αυξήσει τα πρότυπα για τις νέες κατασκευές. Οι νόμοι που τέθηκαν σε ισχύ μετά τον σεισμό του 1985, απαιτούσαν από τους κατασκευαστές να λαμβάνουν υπόψη τους το μαλακό έδαφος της λίμνης στην πρωτεύουσα και να ανέχονται κάποιο βαθμό μετακίνησης.

Οι κώδικες όμως δεν εφαρμόζονται πάντα, και οι νέοι κανόνες ισχύουν μόνο για τα νέα κτίρια.

7. Ο μεγάλος σεισμός των ΗΠΑ έρχεται

Το New Yorker κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 2015, για την αναφορά του σχετικά με την πιθανότητα ενός τεράστιου σεισμού που θα συγκλονίσει τον Βορειοδυτικό Ειρηνικό και που θα επηρέαζε 7 εκατομμύρια ανθρώπους, καλύπτοντας μια περιοχή 140.000 τετραγωνικών μιλίων.

Ο πιθανός σεισμός θα μπορούσε να φτάσει σε μέγεθος μεταξύ 8,7 και 9,2 Ρίχτερ.

Μεγάλοι σεισμοί επιφυλάσσουν επίσης η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία κι άλλα μέρη του Δακτυλίου της Φωτιάς.

Δεν ξέρουμε πότε θα ταρακουνήσουν τον κόσμο αυτοί οι σεισμοί, έχουμε απλώς μια πρόχειρη εκτίμηση του μέσου χρόνου μεταξύ τους, ο οποίος αλλάζει από περιοχή σε περιοχή.

Έτσι, ενώ η Καλιφόρνια έχει από καιρό προετοιμαστεί για μεγάλους σεισμούς με οικοδομικούς κώδικες και σχεδιασμό καταστροφών, ο Βορειοδυτικός Ειρηνικός μπορεί να είναι απροσδόκητος.

Με πληροφορίες από το: Vox