Μια κωφή Χιονάτη, μια τυφλή Σταχτοπούτα, ένα νευροδιαφορετικό ασχημόπαπο και μια Ραπουνζέλ που χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο: Τα κλασικά ευρωπαϊκά παραμύθια έχουν επαναπροσδιοριστεί σε μια νέα ανθρωπολογία ιστοριών, που γράφτηκε από γυναίκες με αναπηρία στη Νότια Ασία.

«Όταν τα άτομα με αναπηρία δεν βλέπουν τον εαυτό τους στον κόσμο, αυτό μας λέει ότι δεν μας αξίζει να υπάρχουμε, ότι αυτές οι ιστορίες δεν είναι για εμάς, ότι οι ιστορίες αγάπης και φιλίας δεν είναι για εμάς, και σίγουρα δεν έχουν αίσιο τέλος», λέει η Nidhi Ashok Goyal, η ιδρύτρια της Rising Flame, μιας φεμινιστικής ομάδας για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, η οποία δημιούργησε το βιβλίο με τίτλο And They Lived … Ever After.

Τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ νωρίς από τα παραμύθια ότι τα σημάδια στο πρόσωπο, οι παραμορφώσεις και οι σωματικές διαφορές προκαλούν φόβο, είτε πρόκειται για τον Κουασιμόδο της Παναγίας των Παρισίων, είτε για το Τέρας στην Πεντάμορφη και το Τέρας, λέει η Goyal.

Η ιδέα για το βιβλίο προέκυψε μετά από ένα διαδικτυακό εργαστήριο που διοργάνωσε η Rising Flame κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με επικεφαλής τη συγγραφέα Aditi Rao.

Όσοι έλαβαν μέρος, εξέτασαν τρόπους για να αφηγηθούν εκ νέου πολύ γνωστές ιστορίες, συνυφαίνοντας τις εμπειρίες του αυτισμού, της τύφλωσης, της νευροδιαφορετικότητας, της κώφωσης ή της μειωμένης κινητικότητας.

Η Parita Dholakia, επαγγελματίας υγείας στη Βομβάη, επαναπροσδιόρισε την ιστορία της Ραπουνζέλ επειδή ταυτίστηκε με τον εγκλωβισμό. Στην εκδοχή της Dholakia, όταν ο πρίγκιπας ερωτεύεται τη Ραπουνζέλ και την προσκαλεί στο παλάτι του, παρόλο που η καρδιά της χτυπά δυνατά μπροστά στην ευκαιρία να δει τον κόσμο, εκείνη αρνείται.

«Δεν μπορώ. Δεν υπάρχει ράμπα που να οδηγεί από το δωμάτιο στον κήπο, λέει η Ραπουνζέλ. Θα βρούμε τρόπο. Μπορώ να σε μεταφέρω εγώ κάτω, τής απαντά ο πρίγκιπας, με την κλειδωμένη στον πύργο Ραπουνζέλ να τού αρνείται: Να με μεταφέρεις; Δεν νομίζω ότι θα μου άρεσε αυτό. Πάντα πηγαίνω παντού με το δικό μου αμαξίδιο», αναφέρεται σε απόσπασμα του παραμυθιού.

«Στη δική μου εκδοχή η Ραπουνζέλ, με τη βοήθεια ενός νανο-ενεργοποιημένου ακουστικού βοηθήματος, περιηγείται στον πολύπλοκο κόσμο της απόλυτης σιωπής, ανεξάρτητη», λέει η Dholakia, η οποία είναι μερικώς κωφή.

Μια άλλη συντελεστής του βιβλίου, η δικηγόρος του ανώτατου δικαστηρίου Sanchita Ain, επεξεργάστηκε τον Πινόκιο για να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές αντιλήψεις για τη γυναικεία σωματική τελειότητα, μια εμμονή που διαιωνίζεται από τα παραμύθια. «Πρόκειται για την ιδέα της αποδοχής των ατελειών στον εαυτό μας και στους ανθρώπους γύρω μας», λέει η Ain, η οποία πάσχει από χρόνια νευρολογική πάθηση.

Ο βασικός χαρακτήρας της Ain είναι η Maryam, μια μαθήτρια της οποίας το τεχνητό πόδι μακραίνει κάθε φορά που ξαπλώνει. Βιώνοντας σχολικό εκφοβισμό και αποκλεισμένη από τους συμμαθητές της, η Maryam γίνεται φίλη με το φεγγάρι, το οποίο της λέει: «Μπορείς να επιλέξεις πώς θέλεις να αισθάνεσαι, άσχετα με το τι λένε οι άλλοι».

Η μοναξιά είναι ένα σημαντικό θέμα στις ιστορίες, το οποίο, σύμφωνα με την Goyal, βρίσκει απήχηση στους αναγνώστες με και χωρίς αναπηρίες. «Οι αναγνώστες χωρίς αναπηρία είπαν ότι μπορούσαν να δουν τον εαυτό τους στις ιστορίες – τον πόνο του να μένεις έξω από μια ομάδα και να νιώθεις ανεπιθύμητος», λέει η Goyal, 38 ετών, η οποία διαγνώστηκε με εκφυλιστική διαταραχή των ματιών όταν ήταν έφηβη.

Η ομάδα αποφάσισε να επεξεργαστεί ευρωπαϊκά κλασικά παραμύθια, αλλά η Goyal λέει ότι τα σκηνικά – τα τοπωνύμια, το φαγητό, οι πολιτιστικές αναφορές – είναι αναμφισβήτητα νοτιοασιατικά. Ελπίζει ότι οι ιστορίες θα κάνουν τους αναγνώστες να συνειδητοποιήσουν ότι οι ζωές των γυναικών με αναπηρία, οι οποίες, όπως λέει, βρίσκονται στον πυθμένα της κλίμακας στην ινδική κοινωνία, έχουν τόση αξία όσο και οποιουδήποτε άλλου.

«Υπάρχει τεράστια ντροπή και ενοχή που συνδέεται με τις γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία. Πολύ συχνά οι γονείς μπορεί να μην υπολογίζουν την κόρη τους με αναπηρία ως παιδί τους, ενώ ακόμα κι αν το κάνουν, προσποιούνται ότι είναι ένα μικρό θέμα αντί να αναγνωρίσουν την αναπηρία της και να της παράσχουν την ιατρική υποστήριξη που χρειάζεται», λέει η Goyal.

«Η κοινωνία υποβαθμίζει τους ανθρώπους στην αναπηρία τους και το μόνο που βλέπει είναι το λευκό μπαστούνι ή το αναπηρικό αμαξίδιο. Οι άνθρωποι ξεχνούν ότι έχουμε τις ίδιες ανθρώπινες εμπειρίες αγάπης, φιλίας, απόρριψης ή διασκέδασης. Είμαστε επίσης μέρος του κοινωνικού ιστού».

Με πληροφορίες από Guardian