Οι θερμοκρασίες ρεκόρ σε ό,τι αφορά τους ωκεανούς υποδηλώνουν ότι οι θάλασσες υπερθερμαίνονται πιο γρήγορα από το αναμενόμενο, ενώ οι επιπτώσεις του φαινομένου πρόκειται να γίνουν αισθητές το επόμενο διάστημα, όπως δείχνουν οι επιστημονικές καταγραφές από τις παράκτιες πόλεις σε όλο τον κόσμο.

Το γεγονός, ισχυρίζονται οι επιστήμονες, επιβεβαιώνει τα χειρότερα σενάρια σχετικά με την κλιματική κρίση, και τη φάση στην οποία έχουμε εισέλθει. Όπως επισημαίνει η επιστημονική κοινότητα, οι ωκεανοί του κόσμου είναι σαν μια τεράστια μπαταρία στο μέγεθος του πλανήτη: απορροφούν τεράστιες ποσότητες θερμότητας, οι οποίες στη συνέχεια απελευθερώνονται αργά. Μέχρι στιγμής, οι ωκεανοί μας έχουν απορροφήσει πάνω από το 90% της θερμότητας που έχει παγιδευτεί στην ατμόσφαιρα της Γης από τις αυξανόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αλλά πρόσφατα, ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας καταγράφεται ως δραματικός.

Κάθε μέρα από τα τέλη Μαρτίου του 2023, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες στην επιφάνεια των ωκεανών σημειώνουν νέα ρεκόρ για την πιο «καυτή» που έχει καταγραφεί ποτέ εκείνη την ημερομηνία. Στις 47 από αυτές τις ημέρες, οι θερμοκρασίες έχουν επίσης ξεπεράσει τα προηγούμενα υψηλά, με τη μεγαλύτερη, μάλιστα, διαφορά που παρατηρήθηκε στην εποχή των δορυφόρων, σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Φεβρουάριο του 2024, η υφήλιος είχε υπερβεί κατά 1,5 °C τις θερμοκρασίες του επιφανειακού αέρα για ένα ολόκληρο έτος. Αλλά σε ορισμένες περιοχές πέρυσι, οι θερμοκρασίες των ωκεανών ήταν παρόμοιες με αυτές που αναμένονταν εάν η συνολική υπερθέρμανση του πλανήτη έφτανε τους 3 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα – υποδηλώνοντας ταχύτερη θέρμανση των ωκεανών από την αναμενόμενη.

Διαβασε ακομα

Οι νέοι αλλάζουν τον τρόπο ζωής τους για να νικήσουν την κλιματική κρίση

Αυτή η ταχύτατη διαδικασία θέρμανσης δημιουργεί ένα παζλ για τους επιστήμονες: Γιατί η πρόσφατη θέρμανση των ωκεανών είναι ακόμη μεγαλύτερη από ό,τι προτείνουν τα μοντέλα;

«Η κλιμακωτή αλλαγή στις θερμοκρασίες των ωκεανών κατά το περασμένο έτος είναι τεράστια», λέει η Χέιλι Φάουλερ, καθηγήτρια των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο Πανεπιστήμιο του Newcastle στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Το γεγονός ότι δεν μπορούμε να προσομοιώσουμε αυτές τις αυξήσεις και να καταλάβουμε γιατί συμβαίνουν είναι τρομακτικό».

Δύο παράγοντες ευθύνονται πρωτίστως για το ρεκόρ της ζέστης των ωκεανών του περασμένου έτους, δήλωσε πρόσφατα στο BBC ο Μάικλ ΜακΦέιντεν, ωκεανογράφος στην Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (Noaa) στις ΗΠΑ.

Το πρώτο είναι οι συνεχώς αυξανόμενες συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Το δεύτερο αφορά το σημαντικό κλιματικό γεγονός του El Niño του 2023, στο οποίο τα θερμότερα από το μέσο όρο επιφανειακά ύδατα στον τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό οδήγησαν σε αυξημένη εξάτμιση – και σε τεράστια μεταφορά θερμότητας στην ατμόσφαιρα.

Άλλες πολύ πιο μικρής κλίμακας επιρροές μπορεί επίσης να έπαιξαν ρόλο, λέει ο ίδιος.

Στις αρχές του 2022, το υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Ειρηνικού Tonga Hunga-Hunga Ha’apai εξερράγη, απελευθερώνοντας «πρωτοφανείς» ποσότητες υδρατμών, οι οποίοι παγίδευσαν θερμότητα στην ατμόσφαιρα. Το 2020, μια εντολή του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού απαιτούσε επίσης τα εμπορικά δεξαμενόπλοια να στραφούν σε πηγές καυσίμων χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο. Αυτό μείωσε την ποσότητα των εκπομπών διοξειδίου του θείου από την παγκόσμια ναυτιλία. Το διοξείδιο του θείου είναι πρόδρομος των θειικών αλάτων της ατμόσφαιρας που αντανακλούν το ηλιακό φως και συμβάλλουν σε φωτεινά ίχνη νεφών πίσω από τα πλοία, τα οποία αντανακλούν τη θερμότητα πίσω στο Διάστημα. Λιγότερα από αυτά τα φωτεινά μονοπάτια θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε μικρή αύξηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Ακόμα κι αν ληφθούν υπόψη αυτοί οι παράγοντες, οι εισροές τους εξακολουθούν να μην αθροίζονται ακριβώς στο ποσό της θέρμανσης των ωκεανών που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή ορισμένες περιοχές, λέει ο ίδιος. Τμήματα του βόρειου Ατλαντικού, για παράδειγμα, είναι αυτή τη στιγμή «εξαιρετικά» ζεστά, για λόγους που δεν είναι ακόμη καλά κατανοητοί.

Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα αποτελέσματα, είναι η βροχόπτωση και ο σχηματισμός καταιγίδων. Εάν έχετε υψηλότερες θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας, εξατμίζεται περισσότερη υγρασία, εξηγεί η Φάουλερ. Η υπερθέρμανση του πλανήτη θερμαίνει ταυτόχρονα την ατμόσφαιρα και ο θερμότερος αέρας μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία. Επιπλέον, το αποτέλεσμα είναι σύνθετο: για κάθε βαθμό θέρμανσης, υπάρχει η πιθανότητα για επιπλέον 7% αύξηση των βροχοπτώσεων και της υγρασίας, λέει η ίδια.

Η ταχύτητα με την οποία εντάθηκαν τα συστήματα καταιγίδων το 2023 αιφνιδίασε επίσης τους μετεωρολόγους. Οι «κυκλώνες βόμβας», για παράδειγμα, καθώς οι κυκλώνες μεσαίου γεωγραφικού πλάτους ενισχύθηκαν γρήγορα. Προς τους Τροπικούς, ο τυφώνας Otis έπληξε το Ακαπούλκο στις ακτές του Ειρηνικού του Μεξικού τον Οκτώβριο του 2023, αφού εντάθηκε από μια ασθενή θύελλα σε τυφώνα κατηγορίας πέντε κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως και ο τυφώνας Lee, ο οποίος έπληξε την Καραϊβική τον προηγούμενο μήνα.

«Πιστεύουμε ότι αυτά είναι το αποτέλεσμα των θερμών θερμοκρασιών των ωκεανών που εντείνουν γρήγορα τις μικρές καταιγίδες σε πραγματικά μεγάλα συστήματα», λέει η Φάουλερ, επισημαίνοντας ωστόσο πως απαιτούνται ακόμα νεότερες καταγραφές ώστε να υπάρχει πλήρης εικόνα.

Επιπτώσεις

Ο αντίκτυπος της υπερθέρμανσης μπορεί να είναι σοβαρός. Από την Αυστραλία μέχρι την Τανζανία, η λεύκανση των κοραλλιών γίνεται πιο συχνή και εκτεταμένη, σημειώνει η Άννα Κειρόζ, οικολόγος της θάλασσας και ειδική της κλιματικής αλλαγής στο Plymouth Marine Laboratory στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Σε αντίθεση με τους θαλάσσιους οργανισμούς όπως τα ψάρια, τα κοράλλια δεν μπορούν να κινηθούν όταν ο ωκεανός γύρω τους βιώνει κύμα καύσωνα, εξηγεί η ίδια. Με πολλές περιοχές του ωκεανού να υφίστανται πλέον καύσωνες στον βυθό της θάλασσας, ο αντίκτυπος μπορεί να είναι «τρομερός».

Οι ακτές επίσης δεν μπορούν να ξεφύγουν από τις συνέπειες της υπερθέρμανσης των ωκεανών. Καθώς τα νερά των ωκεανών θερμαίνονται και γίνονται λιγότερο πυκνά, καταλαμβάνουν μεγαλύτερους όγκους χώρου, συμβάλλοντας στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Τα θερμότερα νερά προκαλούν επίσης το λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων στην Ανταρκτική και τη Γροιλανδία. Παράλληλα, η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί κατά προσέγγιση 21-24 εκατοστά (8-9 ίντσες) τα τελευταία 140 χρόνια.

Με πληροφορίες από BBC