Μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσε ο υποψήφιος αντιπρόεδρος του Ντόναλντ Τραμπ, JD Vance, ο οποίος αναφέρθηκε στην αντιπρόεδρο των ΗΠΑ και υποψήφια πρόεδρο με τους Δημοκρατικούς, Κάμαλα Χάρις, ως μία από τις «άτεκνες κυρίες με γάτες και άθλιες ζωές», μία ιστορική αναδρομή για τη σχέση των γυναικών και των σαγηνευτικών αιλουροειδών είναι απαραίτητη.

Όπως αναφέρει η συγγραφέας Alice Maddicott, οι ισχυροί δεσμοί μεταξύ γατών και γυναικών εκτείνονται πολύ πίσω στον χρόνο: Στην αρχαία Αίγυπτο, όπου οι γάτες εξημερώθηκαν πριν από σχεδόν 10.000 χρόνια, η Bastet, μια θεά η οποία ήταν μισή γάτα-μισή άνθρωπος, εκπροσωπούσε τη γονιμότητα και τον τοκετό.

Προστάτευε επίσης την εστία από τα κακά πνεύματα και τις ασθένειες και, όπως οι περισσότερες αιγυπτιακές θεότητες, έπαιζε ρόλο στη μετά θάνατον ζωή ως οδηγός και βοηθός των νεκρών.

Επιπλέον, στην ελληνορωμαϊκή εποχή, η Άρτεμις (Ελλάδα) και η Diana (Ρώμη) είχαν στενή σχέση με τις γάτες – αν και σε μικρότερο βαθμό, ενώ στη σκανδιναβική μυθολογία, η Freyja, η θεά της γονιμότητας, του έρωτα και της τύχης, επέβαινε σε άρμα με επικεφαλής δύο αρσενικές γάτες. Στην αρχαία Κίνα, από την άλλη, η γονιμότητα ήταν συνυφασμένη με τη θεά-γάτα, Li Shou.

Πότε, λοιπόν, η συσχέτιση μεταξύ γυναικών και γατών – κυρίως στη Δύση – έγινε ταυτόσημη με την «ακοινώνητη και άκληρη γυναίκα»;

Διαβασε ακομα

Ο αντιπρόεδρος του Τραμπ μίλησε για «γεροντοκόρες με γάτες» και η Τζένιφερ Άνιστον τού έδωσε την καλύτερη απάντηση

Όταν η Εκκλησία έβαλε το χεράκι της

Η απάντηση βρίσκεται στον Χριστιανισμό. «Ουσιαστικά οι γυναίκες και οι γάτες σε συνδυασμό άρχισαν να συνδέονται με προχριστιανικές θεότητες», λέει η Maddicott, η οποία αναφέρει πως η Εκκλησία θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι η ρίζα του κακού, ιδιαίτερα με το περιβόητο «κυνήγι μαγισσών», μία σειρά από δίκες όπου καταδικάστηκαν σε θάνατο εκατοντάδες γυναίκες με την κατηγορία ότι ασκούσαν μαγεία.

Στο βιβλίο της “The Cat and the Human Imagination” («Η γάτα και η ανθρώπινη φαντασία»), η Katharine M. Rogers γράφει ότι κατά τον Μεσαίωνα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έβλεπε τις ανύπαντρες γυναίκες που κυκλοφορούσαν ελεύθερα στους δρόμους σαν τις θηλυκές γάτες που περιφέρονται ασκόπως.

Επιπλέον, για να εξαλειφθούν στην Ευρώπη οι παγανιστικές πεποιθήσεις, όλες οι μη χριστιανικές θεότητες στιγματίστηκαν ως «κακές» και οι γάτες ανακηρύχθηκαν «τσιράκια του Σατανά».

Τα «κακά» της κοινωνίας

Ακολούθησε ακραία θρησκευτική προπαγάνδα που περιέγραφε τις ανύπαντρες γυναίκες και τις γάτες – σε συνδυασμό ή ξεχωριστά – ως «κακά της κοινωνίας».

Το 1233, ο Πάπας Γρηγόριος εξέδωσε το Vox in Rama, ένα διάταγμα που περιέγραφε το «πρόβλημα» της Ευρώπης με τις μη χριστιανικές θρησκείες, κατηγορώντας τες ότι ενθάρρυναν τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε σατανιστικές λατρείες.

Το παπικό αυτό διάταγμα έδινε «θεϊκή έγκριση στην εξόντωση της γάτας», ιδίως της μαύρης, και την εξόντωση των γυναικών που είχαν γάτες. Όταν η Agnes Waterhouse εκτελέστηκε στην πρώτη δίκη μαγισσών της Αγγλίας το 1566, ανέφερε στους δικαστές ότι τη συντρόφευε ένα υπερφυσικό πνεύμα που ήταν κάποτε γάτα με το όνομα Sathan (Σατανάς), η οποία αργότερα μετατράπηκε σε βάτραχο.

Η 63χρονη απαγχονίστηκε, σφυρηλατώντας για πάντα τη σύνδεση γάτας-γυναίκας-μάγισσας.

Διαβασε ακομα

Γιατί δεν πρέπει να πάρεις ποτέ γάτα σαν της Τέιλορ Σουίφτ

Αδάμαστο πνεύμα

Οι γάτες είναι ανεξάρτητες και έξυπνες, λέει η Maddicott δύο χαρακτηριστικά που μισούν οι άνδρες στις γυναίκες, οι οποίοι διαχρονικά προσπαθούν να τις ελέγξουν. «Με πολλούς τρόπους, αυτό ανατρέπει τη χριστιανική ιεραρχική διάταξη της ζωής στη Γη, όπου ο άνδρας βρίσκεται στην κορυφή», υποστηρίζει η συγγραφέας.

«Οι άνδρες που δεν μπορούν να ελέγξουν τις γυναίκες, όπως θα ήθελαν, τις συνδέεουν με ζώα που δεν είναι εύκολο να δαμαστούν», λέει η συγγραφέας Katharine M Rogers. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που γάτες εμφανίζονταν σε αμερικανικά σκίτσα κατά του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες στις αρχές του 20ού αιώνα, προκειμένου να διακωμωδήσουν και να μειώσουν το γυναικείο κίνημα.

Αυτή η συσχέτιση γατών και γυναικών αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων και ζώων, όπως λέει η καθηγήτρια Fiona Probyn-Rapsey, η οποία προσεγγίζει τις μελέτες για τα ζώα από μια φεμινιστική σκοπιά: «Οι ιδέες που έχουμε για τα ζώα τροφοδοτούν τις ιδέες για το φύλο», λέει.

«Χρησιμοποιούμε συστηματικά τα ζώα για να μιλήσουμε για το φύλο και να αστυνομεύσουμε τις έμφυλες συμπεριφορές – σκύλα, κότα, επιβήτορας, κούγκαρ», λέει η Probyn-Rapsey.

Διαβασε ακομα

Γάτες: Στις καρδιές των ανθρώπων για πάνω από 2000 χρόνια

Το ντοκιμαντέρ “Grey Gardens”

Ο όρος «γεροντοκόρη» ήταν ανέκαθεν αρνητικός, δεδομένου ότι μία ανύπαντρη κόρη, κατά το παρελθόν, επικρινόταν για την οικονομική αφαίμαξη της οικογένειάς της – οι ανύπαντρες γυναίκες, μάλιστα που είχαν γάτες θεωρούνταν διπλά «καταδικασμένες».

Το 1880, η εφημερίδα The Dundee Courier έγραψε: «Μία γεροντοκόρη δεν θεωρείται ολοκληρωμένη χωρίς τη γάτα της […] Η μία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη».

Αυτό το σχήμα της άτεκνης γυναίκας και της γάτας διατηρήθηκε μέχρι και τον 20ό αιώνα, φτάνοντας ίσως στο ποπ-πολιτιστικό του ζενίθ το 1976, με την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ “Grey Gardens”.

Η υπόθεση είχε να κάνει με την Edith Bouvier Beale “Little Edie” και τη μητέρα της Edith Ewing Bouvier Beale “Big Edie” – και οι δύο συγγενείς της Jacqueline Kennedy Onassis, ενώ Grey Gardens ήταν το όνομα του σπιτιού 14 υπνοδωματίων στο East Hampton της Νέας Υόρκης που κατοικούσαν μαζί.

Στην έπαυλή τους βρίσκονταν διάσπαρτες δεκάδες γάτες, κονσέρβες φαγητού, ενώ σκουπίδια γέμιζαν τα πατώματα. Το ντοκιμαντέρ ήταν, κατά κάποιον τρόπο, μια προειδοποιητική ιστορία για το τι μπορεί να πάθει μία γυναίκα όταν μένει χωρίς άντρα: Η Big Edie ήταν διαζευγμένη και η Little Edie δεν παντρεύτηκε ποτέ.

All the… Cat Ladies

«Οι Cat Ladies είναι συχνά μεγαλύτερες σε ηλικία, ανύπαντρες και άτεκνες, και η κοινωνία λέει στις γυναίκες ότι αυτό πρέπει να θεωρείται αποτυχία. Αν δεν συμμορφωθείς με αυτό που περιμένουν από ‘σένα, τότε μπορεί να καταλήξεις μόνο μόνη […] Αν έχεις και γάτες, δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής και πρέπει να οδηγηθείς στο ακραίο σημείο των Grey Gardens της εξαθλίωσης και της αποσεξουαλικοποίησης», λέει η Maddicot.

Για ένα περίεργο λόγο, ωστόσο, το Grey Gardens αποτέλεσε το έναυσμα για την «εκδίκηση» των γυναικών που αγαπούν τις γάτες στη μεγάλη οθόνη, τις επόμενες δεκαετίες. Τόσο η Michelle Pfeiffer όσο και η Halle Berry στον ρόλο της Catwoman ήταν «γεροντοκόρες με γάτες» – στο Batman Returns (1992) η Pfeiffer και στο Catwoman (2004) η Berry.

Διαβασε ακομα

Εκεί που οι γάτες είναι περισσότερες από τους ανθρώπους

Πλέον, τα χιλιοειπωμένα στερεότυπα περί «γεροντοκόρης που λατρεύει τις γάτες» έχουν ευτυχώς μία φθίνουσα πορεία. Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη ελευθερία και δύναμη να υπάρχουν και να λειτουργούν έξω από τις στερεοτυπικές αντιλήψεις: Όλο και περισσότερες επιλέγουν να μη συνάπτουν γάμο ή να έχουν παιδιά, ενώ διεκδικούν – γιατί αξίζουν – μεγαλύτερη εξουσία στον εργασιακό χώρο.

Ακόμη και ο όρος “Cat Lady” χρησιμοποιείται πλέον ευρέως και με υπερηφάνεια από πολλές ιδιοκτήτριες γατών – συμπεριλαμβανομένων διασημοτήτων όπως η Taylor Swift.

Με πληροφορίες από BBC