Ένα καλοκαιρινό βράδυ του 2019, ο Zach Sheldon παρακολούθησε τεράστια κομμάτια πάγου να αποσπώνται από τον παγετώνα Valdez στην Αλάσκα, και να καταλήγουν στη λίμνη από κάτω. Το επόμενο πρωί, ο έμπειρος ξεναγός οδήγησε την ομάδα του σε μια κορυφογραμμή του παγετώνα. Έντρομοι, κάτω από ένα κανό εντόπισαν δύο πτώματα, ενώ ένα τρίτο βρισκόταν σε απόσταση περίπου 150 μέτρων.

Τα θύματα, που τελικά ταυτοποιήθηκαν ως δύο Γερμανοί και ένας Αυστριακός, έκαναν βαρκάδα στη λίμνη Valdez. Ο Sheldon πιστεύει ότι το ασυνήθιστο μπλε χρώμα του πάγου τούς τράβηξε πιο κοντά, χωρίς, ωστόσο, να συνειδητοποιήσουν ότι η εντυπωσιακή απόχρωση ήταν προειδοποιητικό σημάδι ότι ο παγετώνας επρόκειτο να αποκολληθεί.

Οι τρεις άνθρωποι που σκοτώθηκαν στην Αλάσκα δεν είναι οι μόνοι που έχουν χάσει τη ζωή τους σε ταξίδια για να δουν τους παγετώνες που εξαφανίζονται όλο και πιο γρήγορα. Μπορεί ο αριθμός των νεκρών να είναι ακόμα σχετικά μικρός, αλλά κάθε τραγωδία αφηγείται μια ιστορία για ένα μεταβαλλόμενο και ολοένα πιο επικίνδυνο τοπίο.

Τουρισμός της τελευταίας ευκαιρίας

Ο τουρισμός στους παγετώνες έχει γνωρίσει έκρηξη τα τελευταία χρόνια. Οι πάγοι προσελκύουν τους ανθρώπους για πολλούς λόγους: Για να εκπληρώσουν το όνειρό τους, να έρθουν πιο κοντά με ένα φυσικό φαινόμενο ή απλώς γιατί νιώθουν περιπετειώδεις.

Ωστόσο, πλέον υπάρχει και ένα άλλο κίνητρο που εμφανίζεται όλο και περισσότερο – η επιθυμία να δουν τους παγετώνες πριν εξαφανιστούν. Ο επονομαζόμενος «τουρισμός της τελευταίας ευκαιρίας» είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά, λέει η Jackie Dawson, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα που έχει ερευνήσει το φαινόμενο.

Αυτές οι επιφάνειες πάγου έχουν διαμορφώσει τα τοπία του κόσμου, αλλά πολλοί πλέον συρρικνώνονται, παγιδευμένοι σε ένα φαύλο κύκλο, καθώς οι άνθρωποι συνεχίζουν να καίνε ορυκτά καύσιμα, θερμαίνοντας περαιτέρω τον πλανήτη.

Διαβασε ακομα

Επιστήμονες κοίταξαν μέσα στον Παγετώνα της Αποκάλυψης και αντίκρισαν την καταστροφή του πλανήτη. Να πότε έρχεται

Πιο προσβάσιμοι και άκρως επικίνδυνοι

Ακόμα και τα καλύτερα σενάρια αναφέρουν πως οι μισοί παγετώνες του πλανήτη ενδεχομένως να έχουν εξαφανιστεί μέχρι το 2100. Καθώς λιώνουν, βέβαια, γίνονται πιο προσβάσιμοι – όμως το πρόβλημα είναι ότι γίνονται και περισσότερο επικίνδυνοι: Οι πάγοι που λιώνουν είναι πιο ευκίνητοι. Οι παγετώνες γίνονται όλο και πιο ασταθείς, ενώ περισσότερα πετρώματα και ιζήματα πέφτουν από αυτούς και οι σχισμές μεγαλώνουν ταχύτερα.

Παρόλο που η συντριπτική πλειονότητα των ξεναγών δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια – ιδιαίτερα τον Αύγουστο, ένας Αμερικανός τουρίστας έχασε τη ζωή του όταν κατέρρευσε μια σπηλιά πάγου στον παγετώνα Breiðamerkurjökull στην Ισλανδία.

Αυτό συγκλόνισε τη χώρα, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό. Οι εταιρείες σταμάτησαν τις καλοκαιρινές περιηγήσεις σε σπηλιές πάγου και οι Αρχές εξετάζουν νέους κανονισμούς ασφαλείας.

Επιπλέον, μία καλοκαιρινή ημέρα του 2018, δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν ενώ έκαναν πεζοπορία σε παγετώνες της Αλάσκας, ενώ τον Ιούλιο του 2022, περίπου 64.000 μετρικοί τόνοι νερού, βράχων και πάγου αποσπάστηκαν από τον παγετώνα Marmolada στη βόρεια Ιταλία. Η χιονοστιβάδα πάγου που ακολούθησε σκότωσε 11 πεζοπόρους σε ένα δημοφιλές μονοπάτι.

Ταυτόχρονα, μετά από μία ασυνήθιστα ζεστή άνοιξη και ένα εξίσου θερμό καλοκαίρι, η τήξη ενός παγετώνα προκάλεσε το «γέμισμα» μιας μεγάλης, κρυφής σχισμής με νερό, αυξάνοντας την πίεση στον πάγο μέχρι που κατέρρευσε, λέει ο Matthias Huss, παγετωνολόγος στο ETH της Ζυρίχης, ένα ελβετικό πανεπιστήμιο.

Κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί ποτέ στο παρελθόν, λέει ο Huss στο CNN όμως η κατάσταση αλλάζει ραγδαία: «Παγετώνες που θεωρούνταν πάντα σταθεροί γίνονται ξαφνικά επικίνδυνοι».

Τοπίο που αλλάζει

Η τεχνολογία για την κατανόηση των κινδύνων και την εφαρμογή συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης βελτιώνεται, αλλά παραμένει η πρόκληση «να αναγνωρίσουμε ποιες περιοχές μπορεί να γίνουν επικίνδυνες», αναφέρει ο Huss.

Οι ξεναγοί των παγετώνων, δίνουν μία συνεχή μάχη για να προσαρμοστούν σε ένα τοπίο που αλλάζει με αστραπιαία ταχύτητα. Για παράδειγμα, πριν από μερικές δεκαετίες, το καλοκαιρινό σκι στους παγετώνες ήταν ευρέως διαδεδομένο, ενώ σήμερα, σχεδόν όλοι οι προορισμοί για σκι στους παγετώνες κλείνουν το καλοκαίρι.

Στην Αλάσκα, ο Sheldon συνήθιζε να βρίσκει μια καλή περιοχή για αναρρίχηση στον πάγο για όλο το καλοκαίρι. Τώρα, καθώς ο παγετώνας λιώνει, μία «επιφάνεια» αναρρρίχησης μπορεί να διαρκέσει ίσως δύο ή τρεις εβδομάδες πριν οι αναρριχητές χρειαστεί να μετακινηθούν σε άλλο τμήμα.

«Δεν μπορώ να καταλάβω πόσο γρήγορα εξαφανίζεται», λέει. Ωστόσο, ενώ το τοπίο συρρικνώνεται, οι τουρίστες αυξάνονται. Η ζήτηση για τις περιηγήσεις του αυξάνεται περίπου από 20% έως 30% κάθε χρόνο, λέει.

Παγετώνες ή τουρίστες: Ποια είναι η αληθινή απειλή;

Εκτός, όμως, από τα ζητήματα ασφάλειας που προκύπτουν και θέτουν συχνά σε κίνδυνο τους τουρίστες, και οι ίδιοι οι επισκέπτες αποτελούν επίσης τεράστια απειλή για τους τους παγετώνες.

Τα αεροπλάνα που χρησιμοποιούν πολλοί για να φτάσουν σε αυτούς τους παγωμένους προορισμούς αποτελούν τεράστια πηγή ρύπανσης που θερμαίνει τον πλανήτη.

Κάθε μετρικός τόνος ρύπανσης από άνθρακα λιώνει περίπου 30 τετραγωνικά πόδια πάγου της Αρκτικής, σύμφωνα με μια μελέτη, που σημαίνει ότι μια πτήση μετ’ επιστροφής μεταξύ Νέας Υόρκης και Anchorage στην Αλάσκα, για παράδειγμα, έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια περίπου 70 τετραγωνικών ποδιών πάγου της Αρκτικής.

«Οι άνθρωποι συνήθως δεν κάνουν αυτή τη σύνδεση», ότι δηλαδή αποτελούν και οι ίδιοι οι τουρίστες μεγάλο μέρος του προβλήματος, λέει ο Stefan Gössling, καθηγητής τουριστικής έρευνας στο Πανεπιστήμιο Linnaeus της Σουηδίας.

Διαβασε ακομα

Γιατί οι επιστήμονες στέλνουν υποβρύχια ρομπότ σε ένα από τα πιο απομονωμένα μέρη του πλανήτη

Για άλλους, ωστόσο, υπάρχει πραγματική αξία στο να έρχονται οι άνθρωποι αντιμέτωποι με τα αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης. Μία από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις που δέχεται, άλλωστε ο Sheldon ως ξεναγός παγετώνων είναι: «Πιστεύετε πραγματικά στην κλιματική αλλαγή;».

Όταν μπορεί να τους δείξει έναν παγετώνα που έχει υποχωρήσει ένα μίλι μέσα σε ένα χρόνο, όπως συνέβη στον παγετώνα Valdez το 2020, «είναι κάτι σαν αφύπνιση», – βλέπουν με τα ίδια τους τα μάτια πως τα «πράγματα πραγματικά αλλάζουν».

Με πληροφορίες από CNN