Ο Μοχανάντ ήταν 15 ετών όταν συνελήφθη από τις ελληνικές Αρχές τον Νοέμβριο του 2022 αφού έφτασε στην Κρήτη με πλοίο που είχε αναχωρήσει από τη Λιβύη. Τώρα κατηγορείται για την παράνομη διακίνηση 476 ανθρώπων και αναμένει τη δίκη του αργότερα φέτος.

Είναι ένας από τους εκατοντάδες ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και ατόμων που ταξιδεύουν με τις οικογένειές τους, που έχουν συλληφθεί βάσει του σκληρού ελληνικού νόμου κατά της παράνομης διακίνησης ανθρώπων που τέθηκε σε ισχύ το 2014 και προβλέπει ποινές φυλάκισης έως και 25 ετών.

Οι δικηγόροι έχουν αναφέρει ότι οι δίκες των διακινητών χαρακτηρίζονται από διαδικαστικά σφάλματα και έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων.

Συχνά είναι οι πιο ευάλωτοι που θα οδηγήσουν τη βάρκα, λένε, συμπεριλαμβανομένων των ανδρών που συμφωνούν να το κάνουν με αντάλλαγμα τη μείωση της τιμής της διέλευσης για τα μέλη της οικογένειάς τους.

Οι συλλήψεις είναι αυθαίρετες, ισχυρίζονται, αν δεν είναι σαφές ποιος ήλεγχε τη βάρκα.

Η ποινικοποίηση των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο είναι επίσης άχρηστη για την αποδιοργάνωση των δικτύων λαθρεμπορίας, λένε ΜΚΟ και νομικοί εμπειρογνώμονες, καθώς οι πραγματικοί διακινητές δεν βρίσκονται συνήθως στη βάρκα.

Πέρυσι, σε έναν Αφγανό πρόσφυγα επιδικάστηκε αποζημίωση ύψους 15.920 ευρώ, αφού κατηγορήθηκε εσφαλμένα για παράνομη διακίνηση ανθρώπων.

Είχε εκτίσει περισσότερα από δύο χρόνια από την 50ετή ποινή φυλάκισης που του είχε επιβληθεί, αφού τον πρόκριναν ως το άτομο που οδηγούσε το σκάφος, λένε οι δικηγόροι, επειδή έτυχε να στέκεται δίπλα στο τιμόνι του.

Οι πραγματικοί ένοχοι είχαν εγκαταλείψει το σκάφος πολύ νωρίτερα.

Στην περίπτωση του Μοχανάντ, ο πατέρας του, Χασάν, ένας ψαράς από την Αίγυπτο που ταξίδευε με το ίδιο σκάφος, συνελήφθη επίσης και κατηγορήθηκε ότι ενήργησε με σκοπό το κέρδος, αφού φέρεται να συμφώνησε να αναλάβει κάποιες εργασίες στο σκάφος για να έχει μείωση στην τιμή των ναύλων.

Καταδικάστηκε τον Μάρτιο του 2023 σε 280 χρόνια φυλάκισης. (Ο μέγιστος χρόνος που μπορούν να εκτίσουν οι κρατούμενοι είναι μεταξύ 20 και 25 ετών με δυνατότητα για πρόωρη αποφυλάκιση).

Διαβασε ακομα

Τι προβλέπει το νέο σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου

Ο 16χρονος σήμερα γιος του Μοχανάντ αντιμετωπίζει τις ίδιες κατηγορίες: Λαθρεμπόριο με σκοπό το κέρδος, έκθεση σε κίνδυνο της ζωής των επιβατών και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση.

Παρόλο που είναι ακόμη ανήλικος, μπορεί να πάει φυλακή έως και οκτώ χρόνια, σύμφωνα με τη δικηγόρο του Μαρία Φλουράκη, η οποία λέει ότι «ο πραγματικός λαθροδιακινητής που πήρε τα χρήματα σπάνια βρίσκεται στο πλοίο».

Στην Ελλάδα, ο έλεγχος του σκάφους ή η οδήγηση του αυτοκινήτου που διευκολύνει την παράνομη είσοδο αποτελεί ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση έως και 10 ετών για κάθε άτομο που μεταφέρεται.

Η ποινή μπορεί να είναι υψηλότερη ανάλογα με τις πρόσθετες κατηγορίες, όπως η έκθεση σε κίνδυνο της ζωής των επιβατών εάν το σκάφος βρεθεί σε κίνδυνο.

Οι φυλακισμένοι για λαθρεμπόριο αποτελούν πλέον το 20% του πληθυσμού των ελληνικών φυλακών, με περισσότερους από 2.000 ανθρώπους να βρίσκονται στη φυλακή από τον Φεβρουάριο του 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το ελληνικό υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Το υπουργείο δεν απάντησε σε αιτήματα του Guardian για περισσότερες πληροφορίες, αλλά νωρίτερα φέτος, ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης, Δημήτρης Καιρίδης, επανέλαβε τη σημασία της πολιτικής του για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου σε συνάντηση με την ΕΕ.

Σε μια άλλη περίπτωση, ο Homayoun Sabetara, ο οποίος είχε διαφύγει από το Ιράν, συνελήφθη τον Σεπτέμβριο του 2021 και κατηγορήθηκε για παράνομη διακίνηση, επειδή είχε περάσει ο ίδιος και επτά ακόμη άτομα τα σύνορα Τουρκίας-Ελλάδας.

Σύμφωνα με τον Sabetara, εξαναγκάστηκε να οδηγήσει το αυτοκίνητο όταν ο διακινητής τούς εγκατέλειψε στο δάσος κοντά στα σύνορα. Του επιβλήθηκε ποινή κάθειρξης 18 ετών.

Οι άνθρωποι που κατηγορούνται για παράνομη διακίνηση θεωρούνται εξ αρχής ένοχοι και καταδικάζονται με ισχνά στοιχεία, υποστηρίζουν ακτιβιστές και δικηγόροι.

«Υπάρχουν μόνο κάποιες μαρτυρίες επιβατών που είδαν τον πελάτη μου να μοιράζει το φαγητό και το νερό, αυτό είναι όλο», λέει η Φλουράκη. Η γραπτή μαρτυρία ενός αξιωματικού της ακτοφυλακής μπορεί να είναι αρκετή για μια καταδίκη, προσθέτει.

Οι περισσότεροι από αυτούς που κατηγορούνται για λαθρεμπόριο δεν έχουν πρόσβαση σε νομική υποστήριξη μέχρι την ημέρα που θα πάνε στο δικαστήριο, λέει ο Δημήτρης Χούλης, δικηγόρος του Νομικού Προγράμματος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Σάμο.

Ο διορισμένος δημόσιος συνήγορος θα δει τον φάκελό τους μόνο λίγο πριν από τη δίκη.

Η Julia Winkler εργάζεται στη ΜΚΟ Borderline Europe και έχει παρακολουθήσει δεκάδες υποθέσεις παράνομης διακίνησης στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια.

Λέει ότι σε περισσότερα από τα δύο τρίτα των υποθέσεων που έχει δει, ο κύριος μάρτυρας κατηγορίας απουσίαζε, καθιστώντας αδύνατη την κατ’ αντιπαράσταση εξέταση – μια παραβίαση των κανόνων δίκαιης δίκης.

Λέει επίσης ότι ορισμένοι άνθρωποι περίμεναν αρκετούς μήνες σε προδικαστική κράτηση χωρίς να γνωρίζουν το λόγο, επειδή όλα τα έγγραφα που έλαβαν ή υπέγραψαν ήταν στα ελληνικά.

Διαβασε ακομα

Σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα διαπιστώνει έκθεση του State Department

Τον περασμένο μήνα, η δίκη του Sabetara που άσκησε έφεση κατά της 18ετούς ποινής του αναβλήθηκε για άλλους πέντε μήνες, ώστε να δοθεί χρόνος στο δικαστήριο να εντοπίσει τον βασικό μάρτυρα, ο οποίος δεν ήταν παρών, ούτε στην αρχική δίκη, ούτε στην ακροαματική διαδικασία της έφεσης.

«Η απόφαση να αναβληθεί η δίκη για να ακουστεί ο μάρτυρας-κλειδί μπορεί να καταστήσει τη δίκη πιο δίκαιη και αναγνωρίζει επίσης τα ελαττώματα της πρωτοβάθμιας δίκης», λέει ο Χούλης. Η πρόταση που υποβλήθηκε για την προσωρινή αποφυλάκιση του Sabetara, δεδομένης της εύθραυστης υγείας του, απορρίφθηκε.

Ο Μοχανάντ ζει επί του παρόντος σε κατάλυμα για ασυνόδευτους ανηλίκους στην Κρήτη, αλλά η Φλουράκη λέει ότι έχει υποφέρει πολύ από τη φυλάκιση του πατέρα του, τον αποχωρισμό από την υπόλοιπη οικογένειά του και την αβεβαιότητα για το μέλλον του. Τον Φεβρουάριο, η δίκη του αναβλήθηκε για να διεξαχθεί τον Νοέμβριο.

Με πληροφορίες από Guardian