Μεγέθυνση κειμένου
Η «λευκότητα», η χαμηλή δέσμευση των νέων και ο χλιαρός φιλοευρωπαϊσμός σε ορισμένα κράτη κινδυνεύουν να διαβρώσουν τις ιδρυτικές αξίες της Ένωσης, λέει ειδικός
Σύμφωνα με μια σημαντική έκθεση, τα εκλογικά μοτίβα και τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων του περασμένου έτους δείχνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προς μια πιο εθνοτική, κλειστή και ξενοφοβική αντίληψη της «ευρωπαϊκότητας», η οποία θα μπορούσε τελικά να αμφισβητήσει το ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Η έκθεση, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Ιδρύματος (ECF), εντοπίζει τρία βασικά «τυφλά σημεία» σε όλη την Ένωση και υποστηρίζει ότι η αλληλεπίδρασή τους κινδυνεύει να διαβρώσει ή να μεταβάλει ριζικά το αίσθημα της ΕΕ.
Η έκθεση, την οποία δημοσιεύει αποκλειστικά ο Guardian, υποστηρίζει ότι η προφανής «λευκότητα» της πολιτικής της ΕΕ, η χαμηλή δέσμευση των νέων και ο περιορισμένος φιλοευρωπαϊσμός στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα ευρωπαϊκό συναίσθημα σε αντίθεση με τις αρχικές βασικές αξίες της Ένωσης.
«Ο Μάριο Ντράγκι μονοπώλησε τη συζήτηση στις Βρυξέλλες εστιάζοντας το ενδιαφέρον στην ανάγκη αναζωογόνησης της οικονομίας της Ένωσης, η οποία χάνει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα», δήλωσε ο Πάβελ Ζέρκα, συγγραφέας της έκθεσης και ανώτερος συνεργάτης πολιτικής του ECFR.
«Αλλά αν η οικονομία είναι ο κινητήρας της ΕΕ, τότε το “ευρωπαϊκό αίσθημα” θα πρέπει να θεωρηθεί ως το καύσιμό του. Και αυτό που συμβαίνει σήμερα στο ευρωπαϊκό αίσθημα απαιτεί επείγουσα προσοχή – διαφορετικά κινδυνεύουμε να ξεμείνουμε από καύσιμα ή να τρέχουμε με βρόμικα καύσιμα».
Ο Ζέρκα ορίζει το «ευρωπαϊκό συναίσθημα» ως την αίσθηση ότι ανήκεις σε έναν κοινό χώρο, μοιράζεσαι ένα κοινό μέλλον και ενστερνίζεσαι κοινές αξίες, τις οποίες προσδιορίζει ως οικουμενικότητα, ισότητα και κοσμικότητα – και υποστηρίζει ότι αυτές αμφισβητούνται όλο και περισσότερο.
Παρά τη χρονιά των πολέμων και των εκλογών, η έκθεση – η τρίτη του είδους της – αναφέρει ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά ότι μεγάλος αριθμός πολιτών σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ εξακολουθεί να εμπιστεύεται την Ένωση, να είναι αισιόδοξος για το μέλλον της και να αισθάνεται δεμένος μαζί της.
Σύμφωνα με την έκθεση, το ισχυρό ευρωπαϊκό αίσθημα αποδεικνύεται επίσης από το συγκριτικά υψηλό ποσοστό συμμετοχής 51% στις φετινές εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των 27 εθνικών κυβερνήσεων παραμένει φιλοευρωπαϊκή στις προοπτικές και την πολιτική της.
Ωστόσο, ανέφερε ότι όλο και περισσότεροι αισθάνονται «αποκλεισμένοι», «απογοητευμένοι» ή «αδιάφοροι» για την ΕΕ, ιδίως οι μαύροι και οι μουσουλμάνοι και οι άνθρωποι στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, καθώς και οι νέοι ψηφοφόροι που αισθάνονται ότι η ΕΕ είναι «πολύ λευκή», «πολύ δυτική» ή «πολύ boomer».
Οι μαύροι Ευρωπαίοι έχουν εκτεθεί σε ένα τεράστιο κύμα ξενοφοβικών αφηγήσεων μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, αναφέρει η έκθεση, ενώ οι μουσουλμάνοι συχνά αισθάνονται αποξενωμένοι από την υποστήριξη πολλών κυβερνήσεων προς το Ισραήλ.
Οι πρωτιές των ακροδεξιών κομμάτων στις ευρωεκλογές στη Γαλλία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Αυστρία και την Ουγγαρία, καθώς και οι ισχυρές επιδόσεις στην Ολλανδία και τη Γερμανία, τροφοδότησαν επίσης μια απότομη αύξηση του αντιμεταναστευτικού λόγου.
Η έκθεση αναφέρει τη συζήτηση στη Γερμανία σχετικά με ένα ακροδεξιό σχέδιο για την απέλαση αιτούντων άσυλο και Γερμανών πολιτών ξένης καταγωγής, τη χρήση αντιμουσουλμανικής ρητορικής από κόμματα όπως το AfD και η Λέγκα της Ιταλίας και τη σταδιακή ενσωμάτωση μιας «ξενοφοβικής κοσμοθεωρίας».
Σημείωσε επίσης την «περιορισμένη ποικιλομορφία στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων», επισημαίνοντας ότι μόλις το 3% των ευρωβουλευτών προέρχεται από φυλετικές και εθνοτικές μειονότητες, έναντι 10% του πληθυσμού της ΕΕ, και ότι πολλές χώρες απέτυχαν να κατεβάσουν υποψήφιους που δεν ήταν λευκοί.
«Η “λευκότητα” του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ξεχωρίζει από … το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, τους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες ή τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision» – παρά τις ακροδεξιές αντιδράσεις εναντίον, για παράδειγμα, της τραγουδίστριας Αγιά Νακαμουρά, έγραψε ο Ζέρκα.
Ο χλιαρός φιλοευρωπαϊσμός στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη ήταν επίσης μια αυξανόμενη ανησυχία, ανέφερε η έκθεση, με την προσέλευση των ψηφοφόρων στις ευρωεκλογές να είναι κάτω από 40% σε επτά από τις 11 χώρες της περιοχής, γεγονός που αντανακλά έναν ψυχρό ενθουσιασμό.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένοι πολίτες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης είναι απογοητευμένοι από τα πραγματικά οφέλη της συμμετοχής στην ΕΕ, ενώ τα εκλογικά αποτελέσματα σε χώρες όπως η Σλοβακία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Κροατία έδειξαν αυξανόμενη εξομάλυνση του ευρωσκεπτικισμού.
Παρομοίως, αν και οι έρευνες δείχνουν σταθερά ότι οι νεότεροι ψηφοφόροι είναι πιο φιλοευρωπαϊστές και ανεκτικοί από τις παλαιότερες γενιές, οι νέοι έδειξαν περιορισμένο ενδιαφέρον για τις ευρωπαϊκές εκλογές και, όταν ψήφισαν, συχνά το έκαναν υπέρ της άκρας δεξιάς ή της αριστεράς.
Στις φετινές ευρωεκλογές, το AfD ήρθε κοντά στη δεύτερη θέση μεταξύ των νέων Γερμανών ψηφοφόρων, ενώ στην Πολωνία η ακροδεξιά Συνομοσπονδία κέρδισε την ψήφο των νέων με περίπου 30% και στη Γαλλία το ένα τρίτο των νέων ψήφισε τον Εθνικό Συναγερμό (RN).
Ο Ζέρκα ισχυρίστηκε ότι αυτό αντανακλά την αίσθηση ότι δεν εκπροσωπούνται από τις καθιερωμένες πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες συχνά θεωρούνται κόμματα των «boomers», και προειδοποίησε ότι το αίσθημα της «έλλειψης φωνής» ενέχει τον κίνδυνο οι νέοι να αποσυνδεθούν από την ΕΕ ή ακόμη και να την απορρίψουν.
Η έκθεση ανέφερε ότι η απειλή για το ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι η διολίσθηση προς μια «εθνοτική» αντίληψη της ευρωπαϊκότητας στην οποία η ξενοφοβία -δημοφιλής ήδη σε πολλές πρωτεύουσες- ανθεί ανεξέλεγκτα στη «γλώσσα, τις πολιτικές και τις προοπτικές της πολιτικής της ΕΕ».
Ο Ζέρκα δήλωσε ότι για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση αυτή, τα κόμματα πρέπει επειγόντως να διαφοροποιήσουν την εκλογική τους βάση και τα μέλη τους. Οι χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν την Αυστρία, το Βέλγιο και τη Γερμανία μειώνοντας την ηλικία ψήφου, και οι πολιτικοί πρέπει να συζητούν πολύ περισσότερο με τους νέους.
Οι φιλοευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει «να αντισταθούν στον πειρασμό να παραμείνουν σιωπηλοί σχετικά με τη μετανάστευση και την διαφορετικότητα για βραχυπρόθεσμα εκλογικά οφέλη», να καταγγείλουν την ξενοφοβία και να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους ότι ορισμένες συμπεριφορές μπορεί να υπονομεύσουν την κοινωνική ειρήνη στις διαφορετικές κοινωνίες.
Και η ταυτότητα των πολιτών της ΕΕ πρέπει να ενισχυθεί εξηγώντας την ΕΕ ως «δύναμη θετικής αλλαγής», η οποία προσφέρει αποτελέσματα σε θέματα όπως η οικονομία, η ασφάλεια και η κλιματική κρίση, αλλά και στις ανησυχίες γύρω από τη μετανάστευση, υποστήριξε ο Ζέρκα.
Εάν ένας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ δεν τους εκπροσωπεί, ούτε αντανακλά τις ανησυχίες και τις αξίες τους, το αίσθημα της ΕΕ θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς, προειδοποίησε. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να «ανθίσει – αλλά σε μια κλειστή, ξενοφοβική μορφή».
Με πληροφορίες από Guardian
