Η ελληνική LGBTQ+ κοινότητα έχει δώσει σημαντικό αγώνα στον δρόμο για την ισότητα, ο οποίος κορυφώθηκε μόλις πριν λίγες μέρες, με την ψήφιση του νομοσχεδίου για τους γάμους των ομόφυλων ζευγαριών.

Η Ελλάδα έγινε έτσι το πρώτο ορθόδοξο χριστιανικό κράτος, που νομιμοποίησε τον γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων και η πρώτη χώρα στη νοτιοανατολική Ευρώπη που έχει ισότητα στον γάμο.

Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό της χώρας Κυριάκο Μητσοτάκη, ο νέος νόμος, ο οποίος επιτρέπει επίσης στα ομόφυλα ζευγάρια να υιοθετούν παιδιά, θα καταργήσει «με τόλμη μια σοβαρή ανισότητα».

Η Ελλάδα προστίθεται πλέον σε 35 άλλα κράτη σε όλο τον κόσμο που επιτρέπουν τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου.

Κατατάσσεται στην 11η θέση στον δείκτη ILGA-Europe Rainbow Index, ο οποίος μετρά την ισότητα των χωρών σε θέματα ΛΟΑΤΚΙ+. Βρίσκεται τέσσερις θέσεις υψηλότερα από το Ηνωμένο Βασίλειο, που είναι στην 15η θέση, αλλά πολύ χαμηλότερα από τη Μάλτα, που βρίσκεται στην πρώτη θέση.

Διαβασε ακομα

Ιστορική ημέρα για την Ελλάδα και τη Δημοκρατία: Νόμος του κράτους ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών

Οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις στην Ελλάδα δεν είναι κάτι καινούργιο

Όμως, παρά την υστέρηση σε σχέση με άλλα έθνη, που υιοθέτησαν την ισότητα του γάμου χρόνια νωρίτερα, οι σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου αποτελούσαν από την αρχή κοινό και τεκμηριωμένο μέρος του πολιτιστικού ιστού της αρχαίας Ελλάδας.

Ήδη από τον 8ο αιώνα π.Χ., ο αρχαίος νομοθέτης Φιλόλαος της Κορίνθου, ο οποίος είχε και ο ίδιος έναν άνδρα εραστή, δημιούργησε νόμους υπέρ των αντρικών ενώσεων του ίδιου φύλου.

Μέχρι τον 7ο αιώνα π.Χ., υπήρχαν τουλάχιστον πέντε διαφορετικά είδη ομόφυλων σχέσεων στην Αρχαία Ελλάδα.

Η Ιερή Μπάντα της Θήβας ήταν μια επίλεκτη στρατιωτική μονάδα αποτελούμενη από 300 άνδρες εραστές τον 4ο αιώνα π.Χ. που έθεσε με θάρρος τέρμα στη σπαρτιατική κυριαρχία.

Και χιλιετίες αφότου συγγραφείς και φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτωνας, ήταν απασχολημένοι με το στοχασμό της αγάπης μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, πολλά αγγεία και αγάλματα που εκτίθενται σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους απεικονίζουν πτυχές της ομοφυλοφιλίας στην Αρχαία Ελλάδα.

Το 1951 η Ελλάδα έγινε ένα από τα πρώτα ευρωπαϊκά έθνη που αποποινικοποίησαν τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου (το Ηνωμένο Βασίλειο περίμενε μέχρι το 1967- αν και και στις δύο χώρες, οι λεσβίες δεν αναφέρονταν ούτε αναγνωρίζονταν).

Η Ελλάδα νομιμοποίησε τα πολιτικά σύμφωνα μεταξύ ομοφυλοφίλων το 2015, και το 2021 ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης έγινε ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος που υπηρέτησε ως υπουργός της κυβέρνησης.

«Η Ελλάδα έχει σημειώσει κάποια πρόοδο όσον αφορά τα LGBTQ+ δικαιώματα την τελευταία δεκαετία», λέει ο Κωνσταντίνος Μενελάου, ιδρυτής της καλλιτεχνικής συλλογικότητας The Queer Archive με έδρα την Αθήνα.

«Υπήρξαν αξιοσημείωτες βελτιώσεις όσον αφορά τη νομική προστασία, τις δημόσιες στάσεις και την ορατότητα. Ωστόσο, εξακολουθούμε να υποφέρουμε από διακρίσεις, βία και στιγματισμό. Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης».

Ο πρωτοποριακός οργανισμός του Μενελάου έχει σχεδιαστεί για να ενισχύσει και να υποστηρίξει τις LGBTQ+ τέχνες και τον πολιτισμό σε όλη την Ελλάδα.

«Στόχος μας είναι να καταπολεμήσουμε τα στερεότυπα, να καταγράψουμε την queer ιστορία και να αναπτύξουμε χώρους έκφρασης χωρίς αποκλεισμούς, εικαστικές τέχνες, παραστάσεις, κινηματογράφο. Δίνουμε βήμα σε περιθωριοποιημένες φωνές, καταπολεμούμε τη διαγραφή και τις διακρίσεις και προωθούμε την ιδέα μιας ισορροπημένης και ισότιμης κοινωνίας».

Πλούσια η LGBTQ+ σκηνή της Αθήνας

Εκτός από το Queer Archive, το οποίο φιλοξενεί τακτικές pop-up εκθέσεις και επιμελητικές συνεργασίες, η Αθήνα διαθέτει πολλούς ακμάζοντες χώρους για ΛΟΑΤΚΙ+ ταξιδιώτες, μερικοί από τους οποίους βρίσκονται στην πρώην βιομηχανική περιοχή Γκάζι.

Ο Μενελάου προτείνει το Koukles για τα καλύτερα drag shows και την καλύτερη ατμόσφαιρα, το queer dance club Smut, το The Big Bar, αλλά και το Ohh Boy για καφέ και κέικ.

«Η queer κοινότητα της Αθήνας έχει να αντιμετωπίσει καθημερινά τη βάναυση ετεροκανονικότητα», προσθέτει ο Μενελάου. «Αλλά ξέρουμε πώς να διασκεδάζουμε!»

Η συγγραφέας και δασκάλα γιόγκα με έδρα τη Λέσβο Clare Hand είναι επίσης θαυμάστρια της LGBTQ+ σκηνής της Αθήνας.

Προτείνει το λεσβιακής ιδιοκτησίας ποπ κλαμπ Noiz και το Beaver Co-op, που ιδρύθηκε από οκτώ γυναίκες, ένα ήσυχο καφέ με πάρτι, αναγνώσεις, ποίηση και ακτιβιστικές συγκεντρώσεις.

Η επισήμανση της Hand σχετικά με τον ακτιβισμό είναι σημαντική για την LGBTQ+ κοινότητα στην Αθήνα.

«Η Ελλάδα είναι μια συντηρητική χώρα, νιώθεις τα χαλινάρια και τα σχοινιά της οικογένειας και των οικογενειακών αξιών να δεσμεύουν τους queer ανθρώπους. Δεν είναι μόνο να παντρευτείς και να κάνεις παιδιά εδώ: Για να είσαι queer στην πρωτεύουσα πρέπει πραγματικά να είσαι ακτιβιστής».

Ζωντανή queer σκηνή και στη Θεσσαλονίκη

Σύμφωνα με την Hand, η δεύτερη πόλη της χώρας, η Θεσσαλονίκη, έχει επίσης μια ζωντανή, αν και μικρότερη, queer σκηνή που αξίζει να επισκεφθεί κανείς.

Συνιστά το γκέι κλαμπ Enola, το οποίο λειτουργεί από το 2008, ενώ η πόλη φιλοξενεί επίσης το δικό της Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου LGBTQ+.

Η μεγάλη είδηση, ωστόσο, για το 2024 είναι ότι η Θεσσαλονίκη θα προσελκύσει την παγκόσμια προσοχή καθώς θα φιλοξενήσει το Europride (21-29 Ιουνίου).

Σημαντικό σημείο αναφοράς θα είναι το Citizen Queer του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο θα προβάλει 25 LGBTQ+ ντοκιμαντέρ κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.

Μέκκα για τις queer γυναίκες η Λέσβος

Αλλά η αγαπημένη queer σκηνή της Hand στην Ελλάδα βρίσκεται στο άγριας ομορφιάς νησί που γέννησε τη λέξη λεσβία, τη Λέσβο.

«Όταν προσγειώθηκα για πρώτη φορά σε αυτό το μικροσκοπικό νησί, το συναίσθημα ήταν εξαιρετικό», είπε.

«Συγκεκριμένα η Ερεσσός, η πόλη όπου γεννήθηκε η Σαπφώ, η αρχαϊκή Ελληνίδα ποιήτρια που ενέπνευσε τον όρο σαπφική, αποτελεί Μέκκα για τις queer γυναίκες εδώ και μισό αιώνα. Είναι το απόλυτο επίκεντρο της queer, ή σαπφικής, ζωής: Μια από τις πιο ενισχυτικές εμπειρίες που μπορείς να έχεις είναι να βρίσκεσαι στην πλειοψηφία για περισσότερο από μια νύχτα, για περισσότερο από ένα καθορισμένο χρονικό παράθυρο. Συνειδητοποιείς ότι στη Σκάλα Ερεσού υπάρχουν περισσότερα λεσβιακά μπαρ και καφέ από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο – ακόμα και στο Λος Άντζελες, τη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο».

Ένα μεγάλο ετήσιο γεγονός στο νησί είναι το Queer Ranch Festival (28 Μαΐου-1 Ιουνίου 2024) που διοργανώνεται από μια τοπική συλλογικότητα, η οποία είναι ιδιοκτήτρια του μπαρ-εστιατορίου Ohana Saloon.

Ένα άλλο must είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Γυναικών Ερεσού, που πραγματοποιείται κάθε Σεπτέμβριο.

«Για πάνω από 20 χρόνια, είναι ένας σημαντικός χώρος συνάντησης για τους queer ηλικιωμένους που επισκέπτονται το νησί από τη δεκαετία του 1970».

Σταθερή αξία η Μύκονος

Ως ο πιο γνωστός gay friendly προορισμός στην Ελλάδα πάντως χαρακτηρίζεται η Μύκονος. Η ανάδειξή της ως queer καταφύγιο χρονολογείται επίσης από τη δεκαετία του ’70, αποτέλεσμα της αρωγής της Τζάκι Ωνάση, που της προσέδωσε μια κάποια αίγλη.

Μέχρι τη δεκαετία του 1980, είχε μετατραπεί σε έναν ολοένα και πιο γκέι προορισμό, με ένα από τα πιο γνωστά μπαρ του νησιού να έχει πάρει το όνομα της πρώην πρώτης κυρίας των ΗΠΑ.

Φιλοξενεί, επίσης, ένα μεγάλο ετήσιο γκέι φεστιβάλ, το Xlsior (22-28 Αυγούστου), με περίπου 30.000 συμμετέχοντες.

Και τώρα, το 2024, θα μπορούσε κάποιος ακόμη και να παντρευτεί σε μια από τις πολλές queer παραλίες της Μυκόνου.

Όπως λέει ο Μενελάου, «το νομοσχέδιο για τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου πέτυχε εν μέρει αυτό που θα έπρεπε να είναι δεδομένο: Τη νομική αναγνώριση και την ισότητα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Ας ελπίσουμε ότι θα αμφισβητήσει το στίγμα και θα προωθήσει τη συμμετοχικότητα».

Με πληροφορίες από BBC