Τη φετινή χρονιά, οι επιστήμονες κατάφεραν να λύσουν μυστήρια αιώνων που περιβάλλουν γνωστές και άγνωστες προσωπικότητες αποοκαλύπτοντας περισσότερα για τις μοναδικές ιστορίες τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανάλυση αρχαίου DNA βοήθησε να έρθουν στο φως σημαντικά στοιχεία, αλλάζοντας – ακόμη και εντελώς – παλιότερες εκδοχές.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πώς η επιστήμη της ανάλυσης του DNA άλλαξε όσα θεωρούσαμε γνωστά για τον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας, ο οποίος παραμένει θαμμένος κάτω από στρώμα τέφρας χιλιάδες χρόνια μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.

Γενετικά ίχνη που συλλέχθηκαν, έδειξαν πώς ορισμένα οστά θυμάτων, που οι επιστήμονες κάποτε θεωρούσαν ότι ανήκαν σε μία μητέρα και τον γιο της, – οι οποίοι πέρασαν μαζί τις τελευταίες τους στιγμές πριν από την έκρηξη – στην πραγματικότητα ανήκαν σε κάποιον ενήλικα άνδρα, που πιθανότατα πρόσφερε παρηγοριά σε ένα άγνωστο παιδί.

Μπορεί, φυσικά, το 2024 να έλυσε αρκετά μυστήρια για πολλά ιστορικά πρόσωπα, ωστόσο, ανέδειξε και πλήθος νέων γρίφων…

Αποκαλύπτοντας το άγνωστο

Μια λεπτομερής ανάλυση του σμάλτου των δοντιών, της πέτρας και του κολλαγόνου των οστών βοήθησε τους ερευνητές να αποκαλύψουν λεπτομέρειες σχετικά με τον «Άνθρωπο του Vittrup», έναν μετανάστη της Λίθινης Εποχής που πέθανε βίαια σε έναν βάλτο στη βορειοδυτική Δανία πριν από περίπου 5.200 χρόνια.

Τα λείψανά του, που ανασύρθηκαν από έναν βάλτο τύρφης στο Vittrup της Δανίας το 1915, βρέθηκαν μαζί με ένα ξύλινο ρόπαλο που, όπως αναφέρεται στο CNN, πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε για να τον χτυπήσει στο κεφάλι. Πέρα όμως από αυτά τα στοιχεία, οι ειδικοί δεν γνώριζαν και πολλά άλλα.

Χρησιμοποιώντας μεθόδους ανάλυσης αιχμής, ο Anders Fischer, ερευνητής του προγράμματος στο τμήμα ιστορικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, και οι συνάδελφοί του ξεκίνησαν να «βρουν το άτομο πίσω από το οστό» και να αφηγηθούν την ιστορία του αρχαιότερου γνωστού μετανάστη στην ιστορία της Δανίας.

Ο άνθρωπος του Vittrup μεγάλωσε κατά μήκος των σκανδιναβικών ακτών και ανήκε σε μια κοινότητα κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, ενώ τρεφόταν με ψάρια, φώκιες και φάλαινες. Ωστόσο, η ζωή του άλλαξε δραστικά στα τέλη της εφηβείας του, όταν μετακόμισε στη Δανία και μεταπήδησε στη διατροφή του αγρότη, τρώγοντας πρόβατα και κατσίκια.

Ο άνθρωπος Vittrup, ο οποίος πέθανε μεταξύ 30 και 40 ετών, ενδεχομένως σκοτώθηκε ως θυσία, ή ίσως απλά να βρισκόταν στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή – πάντως ο Fischer βρήκε ικανοποιητική τη χρήση πολλαπλών τεχνικών για την αποκάλυψη πτυχών της ταυτότητάς του.

Διαβασε ακομα

Η αλήθεια για τα θύματα της Πομπηίας που βρέθηκαν αγκαλιασμένα

Τίνος είσαι ‘συ;

Οι ερευνητές κατάφεραν να συνδέσουν την ταυτότητα ενός σκελετού που βρέθηκε σε κάποιο πηγάδι κάστρου με ένα απόσπασμα από σκανδιναβικό κείμενο 800 ετών: η σάγκα του βασιλιά, η οποία αφηγείται την ιστορία του Sverre Sigurdsson, περιγράφει τη στιγμή που ο στρατός πετάει το σώμα ενός νεκρού άνδρα σε πηγάδι στο κάστρο Sverresborg της Νορβηγίας το 1197, ενδεχομένως σε μία προσπάθεια να μολύνει το νερό.

Ομάδα επιστημόνων μελέτησε τα οστά που είχαν βρεθεί στο πηγάδι του κάστρου το 1938 χρησιμοποιώντας ραδιοχρονολόγηση και κατέληξε πως επρόκειτο για λείψανα ηλικίας περίπου 900 ετών.

Η γενετική αλληλουχία δειγμάτων δοντιών αποκάλυψε ότι ο άνδρας, γνωστός ως “Well-man” είχε μεσαίο τόνο δέρματος, μπλε μάτια και ανοιχτά καστανά ή ξανθά μαλλιά, ανατρέποντας τα μέχρι τότε δεδομένα.

«Η μεγαλύτερη έκπληξη για όλους ήταν ότι ο άγνωστος του έπους δεν προερχόταν από τον τοπικό πληθυσμό, αλλά η καταγωγή του ανάγεται σε συγκεκριμένη περιοχή της νότιας Νορβηγίας. Αυτό υποδηλώνει ότι ο πολιορκητικός στρατός έριξε δικό του νεκρό στο πηγάδι», δήλωσε τον Οκτώβριο ο ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης Michael D. Martin, καθηγητής στο τμήμα φυσικής ιστορίας του Πανεπιστημιακού Μουσείου του Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Νορβηγίας στο Trondheim.

Διαβασε ακομα

Πού θα ήμασταν όλοι εμείς εάν δεν υπήρχαν οι Νεάντερταλ; Μάλλον πουθενά

Ο χαμένος πρίγκιπας είναι «γυμνός»

Εδώ και δύο σχεδόν δεκαετίες, επιστήμονες στη μοριακή γενετική βοήθησαν τους ερευνητές να βρουν την άκρη ενός μακροχρόνιου γρίφου σχετικά με τον αποκαλούμενο «χαμένο πρίγκιπα» που εμφανίστηκε φαινομενικά από το πουθενά στα μέσα του 19ου αιώνα στη Γερμανία.

Επί 200 χρόνια, υπήρχαν εικασίες ότι ο αινιγματικός άνδρας με το όνομα Kaspar Hauser ήταν κρυφό μέλος της γερμανικής βασιλικής οικογένειας. Όταν βρέθηκε να περιπλανιέται χωρίς ταυτότητα στη Νυρεμβέργη τον Μάιο του 1828 σε ηλικία 16 ετών, ο Hauser ήταν μόλις και μετά βίας σε θέση να επικοινωνήσει με όσους τον ανέκριναν.

Έτσι, η ιστορία πως ο νεαρός ήταν πρίγκιπας, που είχε απαχθεί από τη βασιλική οικογένεια του Baden, στη σημερινή νοτιοδυτική Γερμανία, εξαπλώθηκε με ταχύτατους ρυθμούς.

Οι επιστήμονες διεξήγαγαν διάφορες μελέτες γενετικών δεδομένων που ελήφθησαν από αντικείμενα που ανήκαν στον Hauser, αλλά τα αντικρουόμενα αποτελέσματα οδηγούσαν πάντα σε αδιέξοδο – μέχρι που το 2024, ερευνητές διεξήγαγαν νέα ανάλυση δειγμάτων από τα μαλλιά του και κατάφεραν να αποδείξουν ότι το μιτοχονδριακό DNA του ή ο γενετικός κώδικας που μεταβιβάζεται από τη μητρική πλευρά, δεν ταίριαζε με το μιτοχονδριακό DNA από την οικογένεια του Baden, κάτι που έλυσε επιτέλους το μυστήριο – δημιούργησε, όμως, και ένα νέο ερώτημα: «Ποιος ήταν τελικά ο συγκεκριμένος άνδρας;»

Μπετόβεν: Ένας άρρωστος, βασανισμένος συνθέτης

Ο Ludwig van Beethoven (Λούντβιχ βαν Μπετόβεν) πέθανε σε ηλικία 56 ετών το 1827 έπειτα από μία ζωή γεμάτη ασθένειες και χρόνιες παθήσεις, όπως κώφωση, ηπατική νόσο και γαστρεντερικές ενοχλήσεις.

Ο συνθέτης εξέφρασε την επιθυμία να μελετηθούν και να γίνουν γνωστές οι ασθένειές του, ώστε «στο μέτρο του δυνατού τουλάχιστον ο κόσμος να συμφιλιωθεί μαζί μου μετά τον θάνατό μου».

Τον Μάιο, ερευνητές δημοσίευσαν μελέτη που έδειξε υψηλά επίπεδα μολύβδου, τα οποία ανιχνεύθηκαν σε αυθεντικές τούφες μαλλιών του Μπετόβεν και υπέδειξαν ότι ο συνθέτης είχε δηλητηριαστεί, κάτι που θα μπορούσε να εξηγήσει και τα πολλαπλά προβλήματα της υγείας του.

Εκτός από μόλυβδο, οι μπούκλες του Μπετόβεν περιείχαν επίσης αυξημένες ποσότητες αρσενικού και υδραργύρου – αλλά πώς είχαν βρεθεί εκεί; Οι ουσίες αυτές προέρχονταν πιθανότατα από μία διατροφή πλούσια σε ψάρια από τον μολυσμένο ποταμό Δούναβη και από την κατανάλωση κρασιού που συντηρούνταν με μόλυβδο.

Διαβασε ακομα

Γιατί ο Μπετόβεν έχασε την ακοή του; Τα μαλλιά του λύνουν το μυστήριο

Αποικιακά μυστικά και σκάνδαλα

Μία μελέτη σκελετικών λειψάνων με τη χρήση νέων τεχνικών ανάλυσης DNA έριξε φως στην τύχη των μελών της οικογένειας του πρώτου προέδρου των ΗΠΑ, Τζορτζ Ουάσιγκτον (George Washington), τον Μάρτιο.

Ο μικρότερος αδελφός του, Samuel, ο οποίος πέθανε το 1781, και άλλα 19 μέλη της οικογένειας θάφτηκαν σε νεκροταφείο στο κτήμα του, κοντά στο Charles Town της Δυτικής Βιρτζίνια – όμως κάποιοι από τους τάφους έμειναν χωρίς επιγραφή, πιθανόν για να μην συληθούν.

Ο Courtney L. Cavagnino, ερευνητής στο Εργαστήριο Ταυτοποίησης DNA των Ενόπλων Δυνάμεων του συστήματος Ιατροδικαστών των Ενόπλων Δυνάμεων, ηγήθηκε μιας ομάδας που μελέτησε λείψανα που ανασκάφηκαν από το νεκροταφείο το 1999, ταυτοποιώντας δύο από τα εγγόνια του Samuel καθώς και τη μητέρα τους.

Παρόλο που η τελευταία κατοικία του Samuel εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο, οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για την ταυτοποίηση άγνωστων λειψάνων όσων υπηρέτησαν στο στρατό, από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μέσα στο μυαλό (και τα εργαστήρια) ενός αλχημιστή

Ο Δανός αστρονόμος Tycho Brahe συνδέεται με τις ουράνιες ανακαλύψεις του 16ου αιώνα. Ήταν όμως και αλχημιστής αφιερωμένος στην παρασκευή μυστικών φαρμάκων για εκλεκτούς πελάτες, όπως ο Rudolf II, ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Οι αλχημιστές της Αναγέννησης κρατούσαν το έργο τους κρυφό, και λίγες αλχημικές συνταγές έχουν διασωθεί μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Παρόλο που το αλχημικό εργαστήριο του Brahe, που βρισκόταν κάτω από την κατοικία του στο κάστρο και το αστεροσκοπείο Uraniborg, καταστράφηκε μετά το θάνατό του, οι ερευνητές πραγματοποίησαν χημική ανάλυση θραυσμάτων γυαλιού και κεραμικών που ανακτήθηκαν από την περιοχή.

Διαβασε ακομα

Τέσσερις επιστημονικές ανακαλύψεις που μας έδωσαν ελπίδα τη φετινή χρονιά

Η ανάλυση εντόπισε στοιχεία όπως νικέλιο, χαλκό, ψευδάργυρο, κασσίτερο, υδράργυρο, χρυσό, μόλυβδο και μια μεγάλη έκπληξη: βολφράμιο, το οποίο δεν είχε καν περιγραφεί εκείνη την εποχή και το οποίο είναι πιθανό ο Brahe να απομόνωσε από κάποιο ορυκτό χωρίς να το συνειδητοποιήσει.