Φεβρουάριος 2024. Το σχέδιο για την ισότητα στον γάμο γίνεται πλέον νόμος του κράτους και το σύνθημα «η αγάπη κάνει την οικογένεια» ακούγεται δυνατά από τα στόματα όσων είναι εντός και εκτός Βουλής, φωτίζεται με έντονο ροζ χρώμα στις προσόψεις των κτηρίων, και πλημμυρίζει την ατμόσφαιρα, ριζώνοντας παράλληλα βαθιά μέσα στις καρδιές μας.

«Χρωστάμε ευχαριστώ όχι στην κυβέρνηση, αλλά σε όλους εσάς που παλέψατε ακούραστα όλα αυτά τα χρόνια για την ορατότητα και την ισότητα. Αυτή η νίκη, ανήκει σε σας!», σχολιάζει μία γυναίκα στο post της Μαρίας Κατσικαδάκου (aka Μαρία Cyber) στα social media για την ψήφιση του νόμου.

Λεσβία! Τι υπέροχη λέξη!

Λεσβία. Ακτιβίστρια. Πανκ. Συγγραφέας. Σκηνοθέτρια. Καλλιτεχνάρα. Η Μαρία Κατσικαδάκου έχει μια τεράστια προσωπικότητα, αγαπά τον άνθρωπο και πασχίζει να είμαστε όλα ορατά: οι τρανς, οι λεσβίες, οι gay, οι queer, οι διαβητικοί, οι ανάπηροι, οι καρκινοπαθείς! Όλοι! Κι εσύ κι εγώ!

«Πρώτα πρέπει να γίνεις ορατός για να μπορείς να διεκδικήσεις», λέει σε συνέντευξή της στην εκπομπή «Κεραία» στην ΕΡΤ και στη Ρέα Βιτάλη. «Υπάρχουμε και ζούμε ανάμεσα στους υπολοίπους», συμπληρώνει, δείχνοντας, με αυτόν τον τρόπο, πως δεν αντέχει να μένει κανείς στο περιθώριο.

Άλλωστε, κέρδισε από πολύ μικρή – και με το σπαθί της – την ελευθερία της.

Από τότε που πήγε – στα 15-16 της χρόνια – στην Ερεσό της Λέσβου και ήρθε σε επαφή με άλλες λεσβίες από διάφορα μέρη του κόσμου, συνειδητοποίησε πως κανένα σώμα δεν είναι ντροπή, κανένα θέμα δεν είναι ταμπού και πως οι κοινωνικές νόρμες δεν μπορούν να εμποδίζουν κανένα να ζει ελεύθερος τη ζωή του.

Αγώνες για την ορατότητα

Στα ’90s διοργανώνει τα θρυλικά Cyberdyke parties, τα οποία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία ασφαλών χώρων για τις λεσβίες στην Αθήνα, σε μία εποχή όταν η κοινότητα παρέμενε – εν πολλοίς – αόρατη.

Παράλληλα, καταπιάνεται και με πολλά queer και pride events πολύ πριν από το σύγχρονο Athens Pride, ενώ 24 χρόνια πριν ιδρύει το lesbian.gr, το μεγαλύτερο portal για λεσβίες στην Ελλάδα, για να ακολουθήσει το 2007 το Outview Film Festival.

To 2007, διαγιγνώσκεται με διαβήτη και οτιδήποτε είχε κάνει, μέχρι τη στιγμή εκείνη, για τη λεσβιακή κοινότητα, το επαναλαμβάνει για τη νόσο του διαβήτη, δημιουργώντας το glykouli.gr, ενώ διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις και καλεί τους διαβητικούς να «βγουν από την ντουλάπα τους».

Άλλωστε, όπως έχει πει και η ίδια: «Πιο δύσκολο είναι να πει κάποιος ότι είναι διαβητικός παρά ότι είναι λεσβία».

Ο καρκίνος και το βιβλίο

Πριν από λίγα χρόνια, διεγνώσθη με καρκίνο. Οι γιατροί της έδιναν μόλις τρία χρόνια – αλλά η ίδια είχε άλλα σχέδια. Για αρχή, ολοκλήρωσε και εξέδωσε το βιβλίο της, το 2023, όπου μοιράζεται την αφοπλιστική αλήθεια της μέσα από εικόνες και ιστορίες της ίδιας και άλλων γυναικών.

«Λεσβία είναι μια υπέροχη λέξη και από τότε που την ανακάλυψα δεν την έχω αποχωριστεί. Με καθορίζει και μου προσφέρει μια γεμάτη περιπέτειες ζωή», γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της «Μία Λεσβιακή Ζώη», από τις εκδόσεις Ροδακιό – έναν ύμνο στη λεσβιακή ορατότητα.

«Απολαύστε λίγο απ’ αυτή τη ζωή, ξεναγηθείτε μέσα από τις φωτογραφίες και το κείμενο, αφεθείτε να νιώσετε τη γεύση της και υπερασπιστείτε το δικαίωμά της να υπάρχει, ίση με όλες τις άλλες ζωές!»

Η ασίγαστη δημιουργικότητά της δεν της επέτρεψε ποτέ να εφησυχαστεί, να πάρει δυο ανάσες, να νιώσει καταβεβλημένη από την αρρώστια και τις χημειοθεραπείες. Αυτά δεν είναι για εκείνη!

Η ασθένειά της, ωστόσο, την έχει κάνει λιγότερο ανθεκτική. Είναι ακόμα τόσο μεγάλη η τοξικότητα των ανθρώπων που «εγώ, ίσως λόγω καρκίνου, επιθυμώ να είμαι μακριά – όσο γίνεται – από ηλίθιους».

Ασίγαστη δημιουργικότητα

Τις ατελείωτες ώρες που βρίσκεται στα δωμάτια χημειοθεραπείας ετοιμάζει στο μυαλό της το επόμενο project και μετά το επόμενο και το επόμενο… «Είναι τρομερό το μάθημα που παίρνεις από μία νόσο που μπορεί να σου στερήσει τη ζωή», λέει και νιώθει ευγνώμων που πολλές από τις δυσκολίες που συνάντησε στη ζωή της διαμόρφωσαν με τέτοιο τρόπο την προσωπικότητά της ώστε να μπορεί σήμερα να στέκεται στο πλάι όλων όσοι τη χρειάζονται.

Στις 14 Δεκεμβρίου, εγκαινιάστηκε η πρώτη μουσειακή της έκθεση στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), για το κλείσιμο της σειράς εκθέσεων «Κι’ αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;».

Πρόκειται για μία συλλογή εικόνων από το φωτογραφικό της αρχείο, που καταγράφει τη λεσβιακή ζωή στις δεκαετίες του 1990, 2000 και 2010.

Οι εικόνες λειτουργούν ως πράξεις «αντίστασης» απέναντι στην αποσιώπηση, αποτυπώνοντας στιγμές που διαφορετικά θα χάνονταν στη λήθη, συγκροτώντας ένα οπτικό αρχείο του αγώνα της λεσβιακής κοινότητας για αναγνώριση.

Πρόκειται για ιστορικά ντοκουμέντα που φωτογραφίζουν την ουσία μιας εποχής, ενός τόπου και ενός κινήματος. Η Μαρία Κατσικάδου, άλλωστε, δεν αποτυπώνει τα πρόσωπα αλλά «την ψυχή σε μία από τις εκφράσεις της».

Οι ταμπέλες και το επόμενο project

Το επόμενό της project θέλει να είναι πάνω στον καρκίνο και το βίωμά του, τις θεραπείες και σε πρώτο πλάνο να είναι οι ασθενείς.

Κάποια στιγμή, στο TikTok, τη δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης είδε κάτι πέρα για πέρα αληθινό: Έχεις, λέει, δύο ζωές, η δεύτερη ξεκινάει όταν συνειδητοποιήσεις ότι έχεις μία!

Δεδομένου ότι είμαστε όλοι αναλώσιμοι και περαστικοί από αυτή τη ζωή, ζήσε τη ζωή σου έτσι ακριβώς όπως θέλεις και ζήσε τη φανερά!

Βαθύτερη επιθυμία της Μαρίας Κατσικάδου είναι να καταργηθούν οι ταμπέλες. «Για να γίνει αυτό, θα πρέπει πρώτα να χιλιοχρησιμοποιηθούν ώστε το τέλος να μην υπάρχει νόημα για την ύπαρξή τους, να αυτοκαταργηθούν», λέει.

«Αυτό είναι το όνειρό μου. Να είναι πλέον οι ταμπέλες κάτι γελοίο».