Η άνοδος της τεχνολογίας των φωνητικών βοηθών και οι μακροχρόνιες ανισότητες μεταξύ των φύλων στον κλάδο, σημαίνει ότι βοηθοί όπως η Siri και η Alexa βρίσκονται στο μικροσκόπιο λόγω των ισχυρισμών ότι προωθούν τα φυλετικά στερεότυπα φύλου και ενθαρρύνουν τους χρήστες να αντιμετωπίζουν τις γυναίκες ως «υποταγμένες».

«Οι ευγενικές και υπάκουες μηχανές που υποτίθεται ότι είναι γυναίκες μπαίνουν στα σπίτια, τα αυτοκίνητα και τα γραφεία μας», λέει η Saniye Gülser Corat, διευθύντρια ισότητας των φύλων στην UNESCO. «Η έμφυτη υποταγή των [βοηθών] επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μιλούν στις γυναικείες φωνές και διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες ανταποκρίνονται στα αιτήματα όταν εκφράζονται».

Ο οργανισμός του ΟΗΕ αναφέρει ότι «με σπάνιες εξαιρέσεις», οι φωνητικοί βοηθοί είναι σκόπιμα «γυναίκες», μία επιλογή που οι εταιρείες τεχνολογίας λένε πως οφείλεται στο γεγονός ότι η κοινωνία εμπιστεύεται περισσότερο και προτιμά τις γυναικείες φωνές.

Στιγμιαίες και λάθος αποφάσεις

«Η φωνή είναι εξαιρετικά σύνθετη – είναι πολύ πολυδιάστατη», λέει ο Naim Zirau, ο οποίος συνυπογράφει μία μελέτη του 2021 σχετικά με τους φωνητικούς βοηθούς.

Παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο του ακροατή, τα δημογραφικά στοιχεία και η κατανόηση της αποστολής του φωνητικού βοηθού φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στο πώς αντιδρούν οι άνθρωποι σε μια φωνή με βάση το φύλο.

Διαβασε ακομα

Πώς οι «διόρθωσεις» του κορέκτορα ευνοούν στερεότυπα και προκαταλήψεις

Σε έρευνα που έκανε η ομάδα του Zirau διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες έπαιρναν στιγμιαίες αποφάσεις σχετικά με το φύλο ενός εικονικού βοηθού όταν άκουγαν τις διαφορετικές φωνές και είχαν την τάση να κάνουν στερεοτυπικές, έμφυλες υποθέσεις.

Για παράδειγμα, χαρακτήριζαν «λεπτεπίλεπτες» και πιο «συναισθηματικές» τις γυναικείες φωνές ενώ τις ανδρικές τις θεώρησαν «κυρίαρχες». Επιπλέον, οι συμμετέχοντες έδειξαν μια απόλυτα δυαδική αντίληψη για το φύλο, άνδρας-γυναίκα, παραβλέποντας ότι μπορεί μία φωνή να προέρχεται από ένα τρανς ή non-binary άτομο.

Το φαινόμενο «Οι γυναίκες είναι υπέροχες»

«Όταν οι άνθρωποι ακούν μια φωνή, καταλήγουν σχεδόν αυτόματα να χρησιμοποιούν τις κοινωνικές νόρμες», λέει ο Chris Mayhorn, επικεφαλής του τμήματος ψυχολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι θέλουν να σκέφτονται πως πίσω από έναν εικονικό βοηθό «κρύβεται ένας άνδρας ή μία γυναίκα».

Σε έρευνα του Mayhorn, διαπιστώθηκε πως οι συμμετέχοντες εμπιστεύονταν περισσότερο μια γυναικεία φωνή για συμβουλές για φάρμακα και αντιλαμβάνονταν τις γυναικείες φωνές ως «πιο καλοπροαίρετες» σε σχέση με τις ανδρικές, μια κοινή κοινωνική προκατάληψη που μερικές φορές αποκαλείται «φαινόμενο των γυναικών που είναι υπέροχες» (the “women-are-wonderful effect”).

Δεν είναι ότι οι άνθρωποι υποθέτουν ότι οι υπολογιστές ή οι φωνητικοί βοηθοί είναι αληθινά άτομα, λέει ο Mayhorn. Αντίθετα, είναι απόδειξη του πώς «φέρνουν ασυνείδητα τις δικές τους πολιτισμικές προκαταλήψεις στο τραπέζι», αντιμετωπίζοντας τους υπολογιστές ως κοινωνικά όντα και βλέποντάς τους «μέσα από έναν έμφυλο φακό».

Διαβασε ακομα

Μήπως επιστρέφοντας στα dumbphones θα πάρουμε πίσω τις ζωές μας;

Το μάρκετινγκ και οι διεπαφές χρήστη των εταιρειών τεχνολογίας είχαν τα ίδια αποτελέσματα, καθώς οι περισσότεροι δημοφιλείς φωνητικοί βοηθοί έλαβαν ονόματα που θεωρούνται «γυναικεία», ενώ βασίζονται σε ηχογραφήσεις γυναικών ηθοποιών.

Παρόλο που πολλές εταιρείες τεχνολογίας έχουν αφαιρέσει έκτοτε χαρακτηρισμούς, όπως «γυναίκα» ή «άνδρας», από τις επιλογές φωνής τους, οι περισσότεροι δημοφιλείς φωνητικοί βοηθοί προσδιορίστηκαν αρχικά ως θηλυκοί μέσα στα λειτουργικά τους συστήματα, αναφέρονταν ως θηλυκοί από τους εκπροσώπους των εταιρειών και προγραμματίστηκαν ακόμη και να απαντούν σε έμφυλη παρενόχληση με φλερτ σχόλια.

Το μέλλον του ουδέτερου φύλου

Θα μπορούσε το μέλλον να επιφυλάσσει λιγότερες φωνές με γυναικεία κωδικοποίηση και περισσότερες ουδέτερες ως προς το φύλο; Ίσως. Αν και τα περισσότερα συστήματα φωνητικών βοηθών προσφέρουν πλέον φωνές με αρσενικό και θηλυκό ήχο, οι «άφυλες» φωνές εξακολουθούν να μην χρησιμοποιούνται επαρκώς, παρά τις πολλαπλές προτάσεις.

Μια εξαίρεση αποτελεί η Apple, η οποία προσφέρει μια ουδέτερη ως προς το φύλο «φωνή Siri» ηχογραφημένη από ένα μέλος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Ωστόσο, αυτή η φωνή δεν είναι η προεπιλεγμένη του τηλεφώνου.

Διαβασε ακομα

Μισθολογικές διακρίσεις, λεκτική βία και μασάζ: Τα πετυχημένα shows του Dan Schneider τα είχαν όλα

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι οι έξυπνοι φωνητικοί βοηθοί, που θεωρούνταν τόσο καινούργιοι πριν από μόλις μια δεκαετία, είναι πλέον πιο δημοφιλείς από ποτέ.

Το 2022, σύμφωνα με τις προβλέψεις, 142 εκατομμύρια χρήστες είχαν φωνητικούς βοηθούς και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί στα 157,1 εκατομμύρια χρήστες μέχρι το 2026.

Με πληροφορίες από National Geographic