Στα 8.849 μ., η υψηλότερη κορυφή του κόσμου φαίνεται πως πλέον αγγίζει νέα ύψη. Βέβαια, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς ολόκληρη η οροσειρά των Ιμαλαΐων κάνει το ίδιο – όμως οι επιστήμονες μάλλον βρήκαν τώρα τον λόγο.

Όταν η σύγκρουση της Ινδικής και της Ευρασιατικής πλάκας άρχισε να ανυψώνει τα Ιμαλάια, οι δεινόσαυροι κυκλοφορούσαν ακόμη στη Γη. Ωστόσο, το Έβερεστ, το υψηλότερο βουνό και ο καημός πολλών ορειβατών παγκοσμίως είναι 238 μέτρα ψηλότερο από το K2 και 822 μέτρα πιο υψηλό σε σύγκριση με το Shishapangma – δύο άλλες κορυφές που ξεπερνούν τα 8.000 μέτρα.

Μία «γεωλογική ανωμαλία»

Πλέον, Κινέζοι και Βρετανοί γεωλόγοι θεωρούν ότι ανακάλυψαν τι κρύβεται πίσω από τη συγκεκριμένη «γεωλογική ανωμαλία». Σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Nature Geoscience, ο ποταμός Arun, ο οποίος τρέχει γύρω από το βουνό, διαβρώνει τη βάση του, ελαφρύνει τη μάζα του και το ανεβάζει ψηλότερα από τις γειτονικές του κορυφές.

«Ο ποταμός Arun βοηθά στην ανύψωση του Έβερεστ μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται ισοστατική ανάκαμψη», λέει ο Jingen Dai, γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο Γεωεπιστημών της Κίνας.

Αν σκεφτούμε πως ο φλοιός της Γης είναι μια εύκαμπτη επιφάνεια που επιπλέει πάνω σε πυκνότερο υλικό που βρίσκεται από κάτω, τον μανδύα, «όταν ο ποταμός διαβρώνει και παρασύρει τεράστιες ποσότητες βράχων από τις κοιλάδες, είναι σαν να αφαιρείταο βάρος από την επιφάνεια που επιπλέει – όπως ακριβώς ένα πλοίο ανεβαίνει ψηλότερα στο νερό όταν αφαιρείται το φορτίο του», εξηγεί ο Dai.

Αυτό το φαινόμενο της αναπήδησης έχει παρατηρηθεί σε περιοχές του πλανήτη που καλύπτονται από μεγάλες μάζες πάγου, όπως η Γροιλανδία, οι οποίες λιώνουν με αυξανόμενο ρυθμό. Σε μια διαδικασία που ονομάζεται ισοστασία, η γεώσφαιρα τείνει προς τη βαρυτική ισορροπία.

Εκεί, ο αιτιολογικός παράγοντας θα ήταν η απώλεια νερού που πηγαίνει στη θάλασσα – στο Έβερεστ, όμως, αυτόν τον ρόλο παίζει η διαβρωτική δύναμη του ποταμού.

Η δύναμη του Arun

Ο Arun χαράζει βαθύτερες κοιλάδες, και ως απάντηση, «η γύρω στεριά, συμπεριλαμβανομένου του όρους Έβερεστ, ανυψώνεται». Αυτή η ανύψωση είναι ένας τρόπος για τη Γη να διατηρήσει την ισορροπία της, αντισταθμίζοντας τη μάζα που αφαιρείται από τη διάβρωση του ποταμού», καταλήγει ο Κινέζος γεωλόγος.

Εδώ και χιλιάδες χρόνια, το Έβερεστ ανυψωνόταν με τον ίδιο ρυθμό με την υπόλοιπη οροσειρά των Ιμαλαΐων. Εκείνη την εποχή, ο Arun έρεε κατά μήκος της βόρειας πλαγιάς, στην κινεζική και τη θιβετιανή πλευρά, και από ανατολικά προς δυτικά.

Αλλά πριν από περίπου 69.000 χρόνια – μια σύντομη περίοδος για τους γεωλόγους, ο ποταμός άλλαξε πορεία προς τα νότια, παρασυρόμενος από το δίκτυο ενός άλλου μεγαλύτερου ποταμού, του Kosi.

Ο Luis Carcavilla, ερευνητής από το Γεωλογικό και Μεταλλευτικό Ινστιτούτο της Ισπανίας (IGME), λέει ότι «ο ποταμός έκανε στροφή 90 μοιρών, σκάβοντας ένα από τα βαθύτερα φαράγγια στον κόσμο». Κατά τη διαδικασία αυτή, ο Arun προκάλεσε μεγάλη διάβρωση στη βάση του Έβερεστ, κάτι που θα μπορούσε να έχει άμεση σχέση με την αύξηση στο ύψος του.

Mount Everest is getting TALLER by the day: World's highest mountain has grown by up to 164ft over the past 89,000 years – and there's an unusual reason why https://t.co/KwpdWojicO pic.twitter.com/7yNW7QnGO4

— Daily Mail US (@DailyMail) September 30, 2024

Αλλαγή πορείας

Ο Francisco Moral, γεωλόγος από το Πανεπιστήμιο Pablo de Olavide, εξηγεί τι θα μπορούσε να έχει συμβεί όταν ένας μικρός ποταμός, που ρέει από βορρά προς νότο, συναντιέται με έναν άλλο ποταμό, από δυτικά προς ανατολικά, εκτρέποντας τη ροή του και αυξάνοντας σημαντικά το μέγεθος της λεκάνης του.

«Αν πριν είχαμε ένα ποτάμι που, ας πούμε, είχε μια λεκάνη απορροής 10 km², όταν γίνεται η εκτροπή ροής μπορεί να φτάσει τα 80 km². […] Από εκείνη τη στιγμή και μετά, η ροή αυξάνεται», μαζί με τη διαβρωτική ικανότητα.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της μελέτης, η διάβρωση στην κοίτη του Arun και στην κατωφέρεια αφαιρεί τεράστιες ποσότητες γεωλογικού υλικού. Κατά συνέπεια, έχουμε μικρότερο βάρος σε αυτή την περιοχή του φλοιού και γύρω από το φαράγγι «παρατηρείται μια τυπική ανύψωση της κοίτης του ποταμού και της πλαγιάς».

Το συμπέρασμα, που υποστηρίζεται από διάφορα μοντέλα και το γεωλογικό αρχείο, επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι τα δύο άλλα βουνά που βρίσκονται πιο κοντά στο Έβερεστ, το Lhotse και το Makalu, ανυψώνονται επίσης με ταχύτατο ρυθμό.

Διαβασε ακομα

Μοναδικό επίτευγμα: Σέρπα ανέβηκε στην κορυφή του Έβερεστ για 30η φορά

Πόσο θα φτάσει το Έβερεστ;

Ο Carcavilla, από το IGME, επισημαίνει ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η έρευνα έχει διεξαχθεί σχετικά με «εξωτερικές γεωλογικές διεργασίες, όπως η βροχή, οι παγετώνες […] που επηρεάζουν ή μπορούν να προκαλέσουν ορισμένες εσωτερικές διεργασίες».

Ορισμένες από αυτές έχουν μελετηθεί περισσότερο, όπως η ισοστατική ανάκαμψη λόγω της τήξης των πάγων, αλλά η ποτάμια διάβρωση είναι πιο πρόσφατη, όπως αναφέρει ο γεωλόγος, με αποτέλεσμα ο αντίκτυπος να μην μπορεί ακόμα να μετρηθεί με ακρίβεια.

«Στην πραγματικότητα, υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι η περιοχή των Ιμαλαΐων που ανυψώνεται περισσότερο είναι εκείνη όπου οι μουσώνες είναι πιο έντονοι, επειδή υπάρχει περισσότερη διάβρωση».

Πόσο καιρό, όμως, θα συνεχίσει να ψηλώνει το Έβερεστ και σε τι ύψος μπορεί να φτάσει; Η αλήθεια είναι πως οι γεωλόγοι δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα, αφού υπάρχουν πολλοί παράγοντες που εμπλέκονται, όπως η συνεχιζόμενη τεκτονική σύγκρουση, η οποία παραμένει ο κύριος μοχλός ανύψωσης, η ισοστατική ανάκαμψη που προκαλείται από τη διάβρωση των ποταμών και η παγετώδης διάβρωση σε μεγάλα υψόμετρα, η οποία φθείρει σταδιακά την κορυφή.

Διαβασε ακομα

Για να κατακτήσεις το Έβερεστ θα πρέπει πλέον να κουβαλάς σακούλες για τα περιττώματά σου

«Η αλληλεπίδραση αυτών των διαδικασιών θα καθορίσει το τελικό της ύψος», λέει ο Dai – αν και ο Carcavilla επισημαίνει ότι το Έβερεστ βρίσκεται ήδη στα όριά του: «Η λιθόσφαιρα έχει ένα όριο στο πόσο μπορεί να κρατήσει πριν καταρρεύσει», σημειώνει ο γεωλόγος.

Με πληροφορίες από El Pais