Η ημέρα των εκλογών στις ΗΠΑ έφτασε, με τους δύο διεκδικητές της αμερικανικής προεδρίας, Κάμαλα Χάρις και Ντόναλντ Τραμπ να βρίσκονται πολύ κοντά σε ποσοστά και τους δημοσκόπους και ειδήμονες να αναζητούν στοιχεία για να προβλέψουν το αποτέλεσμα.

Τι γίνεται όμως αν η απάντηση δεν βρίσκεται σε πολιτικά δεδομένα ή στρατηγικές εκστρατείας, αλλά στα ένστικτα ενός πρωτόγονου τμήματος του ανθρώπινου εγκεφάλου;

Ο Michael Platt, Καθηγητής Μάρκετινγκ και Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης, στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια διεξήγαγε μία νέα έρευνα με πιθήκους μακάκους ρήσους υποδηλώνει ότι όταν πρόκειται για αποφάσεις όπως η ψηφοφορία, οι άνθρωποι δεν είναι τόσο ορθολογικοί όσο θα ήθελαν να πιστεύουν.

Είναι εύκολο να συνδέσουμε τις ενστικτώδεις αντιδράσεις – όπως η αντίδραση μάχης ή φυγής ή το αντανακλαστικό τράβηγμα μακριά από μια καυτή επιφάνεια – με το πρωτόγονο κίνητρο της επιβίωσης.

Όμως οι άνθρωποι διαθέτουν έναν ορθολογικό εγκέφαλο που μπορεί να συλλέγει και να σταθμίζει στοιχεία, σκεπτόμενος προσεκτικά αντί να βασίζεται σε σπασμωδικές αντιδράσεις. Το γιατί αυτός ο ορθολογικός εγκέφαλος φαίνεται να καταλαμβάνεται από πρωτόγονα ένστικτα σε καταστάσεις όπου ο ορθολογισμός θα εξυπηρετούσε καλύτερα τους ανθρώπους είναι ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους ο Platt και οι συνάδελφοί του στις νευροεπιστήμες μελετούν τους μακάκους ρήσους τα τελευταία 25 χρόνια.

Αυτοί οι πίθηκοι είναι εξαιρετικά παρόμοιοι με τους ανθρώπους από γενετική, φυσιολογική και συμπεριφορική άποψη. Αυτές οι ομοιότητες έχουν επιτρέψει στους ερευνητές να κάνουν απίστευτες ιατρικές ανακαλύψεις, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης εμβολίων για την πολιομυελίτιδα, το HIV/AIDS και τον COVID-19, καθώς και της θεραπείας με βαθιά εγκεφαλική διέγερση για τη νόσο του Πάρκινσον και άλλες νευρολογικές διαταραχές.

Η έρευνα σχετικά με την προτίμηση των υποψηφίων αποτελεί μέρος μιας συνολικής εστίασης στην ενίσχυση της κατανόησης από τους επιστήμονες της ικανότητας αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης με τους άλλους και της πλοήγησης στις κοινωνικές συγκρούσεις, των νευρωνικών κυκλωμάτων που την υποστηρίζουν και του τρόπου με τον οποίο αυτά τα κυκλώματα μπορούν να επιδεινωθούν λόγω ασθένειας ή εξωτερικών παραγόντων όπως η ανισότητα – όλα αυτά για την καλύτερη υποστήριξη όσων πλήττονται από αυτές τις προκλήσεις.

Διαβασε ακομα

Είχε δίκιο ο Δαρβίνος ότι τα ζώα έχουν συνείδηση και νιώθουν ό,τι και οι άνθρωποι;

Η δύναμη των πρώτων εντυπώσεων

Προηγούμενη έρευνα αποκάλυψε ότι τόσο οι ενήλικες άνθρωποι όσο και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια τα αποτελέσματα των εκλογών μετά από γρήγορη έκθεση σε φωτογραφίες υποψηφίων. Πολλά στοιχεία υποστηρίζουν την ιδέα ότι ο πρωτόγονος εγκέφαλός μας μάς οδηγεί στο να σχηματίζουμε γρήγορα τις πρώτες εντυπώσεις με βάση τη φυσική εμφάνιση – ήταν άλλωστε το κλειδί για την επιβίωση.

Αλλά οι ερευνητές δεν έχουν ακόμη κατανοήσει γιατί αυτή η προκατάληψη επιμένει. Μια νέα έρευνα με μακάκους ρήσους έδωσε κάποιες απαντήσεις.

Στη μελέτη, η οποία βρίσκεται υπό εξέταση στο περιοδικό Proceedings of the Royal Society B, οι επιστήμονες έδειξαν σε πιθήκους ζεύγη φωτογραφιών υποψηφίων από τις εκλογές για κυβερνήτη και γερουσιαστή στις ΗΠΑ και προέβλεψαν σωστά τα αποτελέσματα με βάση αποκλειστικά οπτικά χαρακτηριστικά.

Συγκεκριμένα, οι πίθηκοι αφιέρωναν περισσότερο χρόνο κοιτάζοντας τον ηττημένο από ό,τι τον νικητή. Αυτή η «προκατάληψη του βλέμματος» προέβλεψε όχι μόνο τα αποτελέσματα των εκλογών αλλά και το ποσοστό ψήφων των υποψηφίων. Οι πίθηκοι είχαν την τάση να κοιτάζουν τους υποψηφίους με πιο αρρενωπά χαρακτηριστικά προσώπου – και αυτοί ήταν οι υποψήφιοι που είχαν περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν στις πραγματικές εκλογές. Η προβολή του σαγονιού είχε άμεση σχέση με το μερίδιο ψήφων.

Προηγούμενες έρευνες βοηθούν στην εξήγηση της προκατάληψης του βλέμματος των πιθήκων. Όταν στους πιθήκους έδειχναν εικόνες άγνωστων αλλά ισχυρών αρσενικών πιθήκων, τους κοίταζαν μόνο για λίγο, πιθανώς επειδή οι πίθηκοι ερμηνεύουν το κοίταγμα ως ένδειξη επιθετικότητας. Αλλά το βλέμμα τους παρέμενε όταν τους έδειχναν έναν αρσενικό πίθηκο χαμηλού κύρους ή ένα θηλυκό.

Αυτές οι προτιμήσεις ήταν σε πλήρη επίδειξη όταν οι ερευνητές έδειξαν στους μακάκους φωτογραφίες από τις προεκλογικές εμφανίσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Η προκατάληψη του βλέμματός τους, καθοδηγούμενη από πρωτόγονα ένστικτα, έδειχνε τους νικητές. Οι πίθηκοι κοίταζαν περισσότερο την υποψήφια των Δημοκρατικών στην αναμέτρηση μεταξύ του Τραμπ και της Χίλαρι Κλίντον.

Υπήρχε μικρότερη προκατάληψη του βλέμματος στην αναμέτρηση με τον Τζο Μπάιντεν. Και οι πίθηκοι κοίταζαν για περίπου τον ίδιο χρόνο τον Τραμπ με την Χάρις. Αυτό σημαίνει ότι μεταξύ των τριών πιο πρόσφατων υποψηφίων των Δημοκρατικών, με βάση μόνο τα οπτικά χαρακτηριστικά, οι πίθηκοι προέβλεψαν ότι η Χάρις έχει τις περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει τον Τραμπ.

Διαβασε ακομα

Τι διακυβεύεται την Τρίτη; Ο πλανήτης

Ένας εξελικτικός πονοκέφαλος

Τα ευρήματα των επιστημόνων υποδηλώνουν ότι οι ψηφοφόροι αντιδρούν ενστικτωδώς σε ενδείξεις σωματικής δύναμης – ενδείξεις που είναι εξίσου εμφανείς στους συγγενείς μας πιθήκους. Αυτό το «εξελικτικό hangover» δείχνει πώς χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που κάποτε ήταν απαραίτητα για την επιβίωση επιμένουν ακόμη και όταν δεν είναι πλέον σημαντικά.

Η ικανότητα των μακάκων να προβλέπουν τους νικητές με βάση τα φυσικά χαρακτηριστικά και μόνο αμφισβητεί την άποψη ότι οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί πέρα από τις επιφανειακές κρίσεις στην επιλογή ηγεσίας. Για όσους υπερηφανεύονται για την ορθολογική λήψη αποφάσεων, ειδικά σε ζωτικής σημασίας αποφάσεις όπως η ψηφοφορία, πρόκειται για μια εκπληκτική ανακάλυψη.

Είναι σαφές ότι οι επιλογές των ανθρώπων δεν βασίζονται αποκλειστικά σε οπτικές ενδείξεις. Αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι τέτοιοι παράγοντες μπορεί να έχουν μεγαλύτερη επιρροή από ό,τι νομίζεις. Όταν μπαίνεις στο παραβάν για να ψηφίσεις, ένα μέρος του εγκεφάλου σου μπορεί να βασίζεται σε αρχαία ένστικτα, αξιολογώντας υποσυνείδητα ποιος μοιάζει να μπορεί να ηγηθεί καλύτερα της φυλής.

Μένουμε ορθολογικοί, όχι πρωτόγονοι

Η συνειδητοποίηση αυτών των πρωτόγονων προτιμήσεων είναι το πρώτο βήμα για τη μείωση της επιρροής τους.

Οι πολιτικές εκστρατείες αξιοποιούν ήδη αυτά τα ένστικτα τονίζοντας τη σωματική δύναμη και τη διεκδικητικότητα ενός υποψηφίου. Ως ψηφοφόροι, μπορούμε να εξουδετερώσουμε τις προσπάθειές τους στηριζόμενοι στην ικανότητα του ορθολογικού μας εγκεφάλου να κατανοούμε και να αξιολογούμε τις πολιτικές και την εμπειρία τους – κάτι που οι πρωτόγονοι πρόγονοί μας δεν μπορούσαν να κάνουν.

Διαβασε ακομα

Αυτά τα μαϊμουδάκια έχουν ονόματα και μιλούν μεταξύ τους όπως οι άνθρωποι

Οι τεχνικές για να επιλέγεις ορθολογικά και όχι ενστικτωδώς περιλαμβάνουν την έκθεση σε διαφορετικές προοπτικές, την ενεργή αμφισβήτηση των εικασιών σου και την εξέταση των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων των πολιτικών. Τέτοια σκόπιμα βήματα προς τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων αποκτούν νέα σημασία όταν κατανοείς πώς ο εγκέφαλός σου μπορεί να επηρεαστεί μπροστά στην κάλπη από ξεπερασμένες προτιμήσεις.

Φυσικά, οι ψηφοφόροι δεν είναι μακάκοι. Αλλά τα υποκείμενα ένστικτα που μοιραζόμαστε οι άνθρωποι με τους πρωτεύοντες συγγενείς μας θα μπορούσαν ακόμα να διαμορφώνουν διακριτικά τις αποφάσεις μας.

Η αναγνώριση του ρόλου αυτών των αρχαίων ενδείξεων μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να γίνουν πιο προσηλωμένοι στον τρόπο με τον οποίο ασκούν τη δύναμή τους στην αίθουσα ψηφοφορίας. Καθώς η Δημοκρατία εξελίσσεται, θα πρέπει να εξελίσσεται και η κατανόηση των ανθρώπων για το πώς να συμμετέχουν σε αυτήν.

Με πληροφορίες από The Conversation