Πιθανότατα έχεις ακουστά το ρητό ότι τα μάτια είναι τα παράθυρα της ψυχής, αλλά τώρα αποδεικνύεται ότι συνδέονται επίσης με τον τρόπο που αναπνέουμε. Οι επιστήμονες μελετούν εδώ και καιρό το μέγεθος που έχουν οι κόρες των ματιών μας για να κατανοήσουν την προσοχή, το συναίσθημα, ακόμη και τις ιατρικές καταστάσεις. Αλλά τώρα, μια νέα έρευνα αποκάλυψε με έκπληξη ότι αλλάζουν μέγεθος σε συγχρονισμό με την αναπνοή μας.

Οι κόρες των ματιών μας δεν είναι ποτέ στατικές- προσαρμόζονται διαρκώς ως απάντηση τόσο σε εξωτερικούς όσο και σε εσωτερικούς παράγοντες. Ο πιο γνωστός είναι ότι ελέγχουν πόσο φως εισέρχεται στο μάτι, όπως ακριβώς το άνοιγμα στον φακό μιας φωτογραφικής μηχανής.

Μπορείς εύκολα να το ελέγξεις αυτό μόνος σου: Κοίταξε σε έναν καθρέφτη και ρίξε φως στο μάτι σου και θα δεις τις κόρες σου να συρρικνώνονται. Αυτή η διαδικασία επηρεάζει άμεσα την οπτική μας αντίληψη. Οι μεγαλύτερες κόρες μάς βοηθούν να εντοπίζουμε αχνά αντικείμενα, ιδιαίτερα στην περιφερική μας όραση, ενώ οι μικρότερες κόρες ενισχύουν την ευκρίνεια, βελτιώνοντας εργασίες όπως η ανάγνωση.

Πράγματι, αυτό το αντανακλαστικό είναι τόσο αξιόπιστο που οι γιατροί το χρησιμοποιούν για την αξιολόγηση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Εάν μια κόρη δεν αντιδρά στο φως, αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια επείγουσα ιατρική κατάσταση, όπως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ωστόσο, οι κόρες μας δεν αντιδρούν μόνο στο φως. Είναι επίσης καλά τεκμηριωμένο ότι οι κόρες των ματιών μας συστέλλονται όταν εστιάζουμε σε ένα κοντινό αντικείμενο και διαστέλλονται ως απάντηση στη γνωστική προσπάθεια ή στη συναισθηματική διέγερση.

Όπως είπε κάποτε η Γερμανίδα πρωτοπόρος στην έρευνα της κόρης των ματιών Irene Loewenfeld: «Ο άνθρωπος μπορεί είτε να κοκκινίζει είτε να χλoμιάζει όταν είναι συναισθηματικά ταραγμένος, αλλά οι κόρες του πάντα διαστέλλονται».

Για το λόγο αυτό, το μέγεθος της κόρης χρησιμοποιείται συχνά στην ψυχολογία και τις νευροεπιστήμες ως μέτρο της νοητικής προσπάθειας και της προσοχής.

Διαβασε ακομα

Εσύ βλέπεις μπλε ή πράσινο; Τι δείχνει για την όρασή σου

Η τέταρτη αντίδραση

Για πολλές δεκαετίες, αυτά τα τρία είδη απόκρισης της κόρης ήταν τα μόνα που οι επιστήμονες ήταν σίγουροι ότι υπήρχαν. Τώρα, ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στη Γνωστική Νευροεπιστήμη και Συμπεριφορική Ψυχολογία, Martin Schaefer και η ομάδα ερευνητών του στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα στη Στοκχόλμη και στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν στην Ολλανδία επιβεβαίωσαν ότι η αναπνοή είναι και τέταρτη.

Σε αυτό που θα είναι πλέον γνωστό ως «αντίδραση της αναπνευστικής φάσης της κόρης», οι κόρες τείνουν να είναι μεγαλύτερες κατά την εκπνοή και μικρότερες γύρω από την έναρξη της εισπνοής. Σε αντίθεση με άλλες αντιδράσεις της κόρης, αυτή προέρχεται αποκλειστικά από το σώμα και φυσικά συμβαίνει συνεχώς. Εξίσου μοναδικά, καλύπτει τόσο τη διαστολή όσο και τη συστολή.

Στην πραγματικότητα, υπήρχαν ανεπίσημες ενδείξεις για μια σχέση μεταξύ της αναπνοής και των κορών των ματιών μας για περισσότερα από 50 χρόνια. Αλλά όταν η ομάδα εξέτασε παλαιότερες μελέτες, τα στοιχεία ήταν στην καλύτερη περίπτωση ασαφή. Δεδομένου του πόσο ευρέως χρησιμοποιείται το μέγεθος της κόρης τόσο στην ιατρική όσο και στην έρευνα, η ομάδα των ερευνητών συνειδητοποίησε ότι ήταν ζωτικής σημασίας να το διερευνήσουν περαιτέρω.

Επιβεβαίωσαν μέσω μιας σειράς πέντε πειραμάτων με περισσότερους από 200 συμμετέχοντες ότι το μέγεθος της κόρης αυξομειώνεται συγχρονισμένα με την αναπνοή, καθώς και ότι το φαινόμενο αυτό είναι αξιοσημείωτα ισχυρό. Σε αυτές τις μελέτες, κάλεσαν τους συμμετέχοντες στο εργαστήριό τους και κατέγραψαν το μέγεθος της κόρης τους και το μοτίβο της αναπνοής τους ενώ χαλάρωναν ή εκτελούσαν εργασίες σε μια οθόνη υπολογιστή.

Διαφοροποίησαν συστηματικά τους άλλους βασικούς παράγοντες απόκρισης της κόρης καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης – τον φωτισμό, την απόσταση σταθεροποίησης και τη νοητική προσπάθεια που απαιτείται για τις εργασίες. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο τρόπος με τον οποίο η αναπνοή επηρεάζει τις κόρες παρέμεινε σταθερός. Επιπλέον, εξέτασαν πώς επηρεάζουν την απόκριση διαφορετικά μοτίβα αναπνοής.

Οι συμμετέχοντες έλαβαν οδηγίες να αναπνέουν αποκλειστικά από τη μύτη ή το στόμα και να ρυθμίζουν τον ρυθμό της αναπνοής τους, καθώς και να τον επιβραδύνουν και να τον επιταχύνουν. Σε όλες τις περιπτώσεις, προέκυψε το ίδιο μοτίβο: το μέγεθος της κόρης παρέμεινε το μικρότερο γύρω από την έναρξη της εισπνοής και το μεγαλύτερο κατά την εκπνοή.

Διαβασε ακομα

Η ιστορία των γυαλιών που δεν ήταν ποτέ μόνο για τον ήλιο

Τι αλλάζει αυτή η ανακάλυψη

Η ανακάλυψη αυτή αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τόσο για την αναπνοή όσο και για την όραση. Υποδηλώνει μια βαθύτερη σύνδεση μεταξύ της αναπνοής και του νευρικού συστήματος από ό,τι είχαμε συνειδητοποιήσει προηγουμένως. Το επόμενο μεγάλο ερώτημα είναι αν αυτές οι λεπτές αλλαγές στο μέγεθος της κόρης επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο.

Οι διακυμάνσεις είναι μόνο κλάσματα του χιλιοστού, δηλαδή μικρότερες από την απόκριση της κόρης στο φως, αλλά παρόμοιες με την απόκριση της κόρης στην πνευματική προσπάθεια ή την διέγερση. Το μέγεθος αυτών των διακυμάνσεων είναι θεωρητικά αρκετά μεγάλο ώστε να επηρεάζει την οπτική μας αντίληψη. Μπορεί επομένως η όρασή μας να μετατοπίζεται ανεπαίσθητα μέσα σε μία μόνο αναπνοή μεταξύ της βελτιστοποίησης για την ανίχνευση αμυδρών αντικειμένων (με μεγαλύτερες κόρες) και της διάκρισης λεπτών λεπτομερειών (με μικρότερες κόρες).

Επιπλέον, όπως ακριβώς η αντίδραση της κόρης στο φως χρησιμοποιείται ως διαγνωστικό εργαλείο, έτσι και οι αλλαγές στη σχέση μεταξύ του μεγέθους της κόρης και της αναπνοής θα μπορούσαν να αποτελούν πρώιμο σημάδι νευρολογικών διαταραχών.

Η έρευνα αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι εσωτερικοί μας σωματικοί ρυθμοί επηρεάζουν την αντίληψη. Οι επιστήμονες διαπιστώνουν ολοένα και περισσότερο ότι ο εγκέφαλός μας δεν επεξεργάζεται τις εξωτερικές πληροφορίες μεμονωμένα – ενσωματώνει σήματα και από το εσωτερικό του σώματός μας. Για παράδειγμα, έχει επίσης αναφερθεί ότι οι πληροφορίες από τους καρδιακούς και γαστρικούς μας ρυθμούς ενισχύουν ή εμποδίζουν την επεξεργασία των εισερχόμενων αισθητηριακών ερεθισμάτων.

Διαβασε ακομα

Τι χρώμα βλέπεις όταν κλείνεις τα μάτια; Η απάντηση βρίσκεται στον εγκέφαλο

Αν η αναπνοή μας επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αλλάζουν οι κόρες των ματιών μας, θα μπορούσε επίσης να διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας; Αυτό ανοίγει την πόρτα σε νέες έρευνες σχετικά με το πώς οι σωματικοί ρυθμοί διαμορφώνουν την αντίληψη – μία ανάσα τη φορά.

Με πληροφορίες από The Conversation