Στις 18 Νοεμβρίου του 1883, οι σιδηροδρομικές εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά άλλαξαν τον χρόνο, οδηγώντας στην πρωτοποριακή ιδέα των ζωνών ώρας σε όλο τον κόσμο.

Για χιλιετίες πριν, όπως αναφέρει ο Guardian, πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο μετρούσαν την ώρα με βάση τη θέση του ήλιου, με το μεσημέρι να καθορίζεται από το πότε ο ήλιος βρισκόταν ψηλότερα στον ουρανό πάνω από το συγκεκριμένο χωριό ή πόλη.

Τα μηχανικά ρολόγια άρχισαν τελικά να αντικαθιστούν τα ηλιακά ρολόγια κατά τον Μεσαίωνα. Οι πόλεις ρύθμιζαν τα ρολόγια τους μετρώντας τη θέση του Ήλιου, με αποτέλεσμα κάθε πόλη να λειτουργεί με ελαφρώς διαφορετική ώρα. Αυτή η μέθοδος διήρκεσε μέχρι και το 1800, όταν υπήρχαν τουλάχιστον 144 διαφορετικές ζώνες ώρας στη Βόρεια Αμερική.

Δεδομένου ότι πολλοί άνθρωποι δεν ταξίδευαν ιδιαίτερα μεγάλες αποστάσεις από τα σπίτια τους σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας (πήγαιναν όσο μακριά μπορούσε να τους μεταφέρει ένα άλογο, μια καμήλα ή μια άμαξα στη στεριά), αυτή η υποτυπώδης μορφή χρονομέτρησης δεν δημιουργούσε μεγάλο πρόβλημα – δηλαδή, μέχρι την έλευση του σιδηροδρόμου. Σύμφωνα με τον Jon Goldman, επικεφαλής επιμελητή στο Μουσείο Σιδηροδρόμων B&O στη Βαλτιμόρη του Maryland, στα μέσα της δεκαετίας του 1800, οπότε τα τρένα γίνονταν όλο και πιο δημοφιλή στις ΗΠΑ και τον Καναδά, και οι σιδηρόδρομοι άρχισαν να μεταφέρουν περισσότερους επιβάτες και εμπορεύματα σε όλη την ήπειρο, η ανάγκη δημιουργίας ενός πιο συντονισμένου συστήματος χρονομέτρησης δεν ήταν μόνο θέμα αποτελεσματικότητας αλλά και εθνικής ασφάλειας.

«Η ύπαρξη διαφορετικών τοπικών ζωνών ώρας δημιούργησε σημαντικά προβλήματα για τον σιδηρόδρομο», εξήγησε. «Στην καλύτερη περίπτωση, οι άνθρωποι μπορεί να έχαναν το τρένο τους- στη χειρότερη, τα τρένα ήταν πιο πιθανό να συγκρουστούν όταν χρησιμοποιούσαν μία μόνο γραμμή».

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το Ηνωμένο Βασίλειο -που γέννησε τον σύγχρονο σιδηρόδρομο το 1825- είχε ήδη αντιμετωπίσει ένα πολύ παρόμοιο ζήτημα. Καθώς οι σιδηρόδρομοι άρχισαν να συνδέουν καλύτερα τις πόλεις και τις κωμοπόλεις μεταξύ τους, έγινε φανερό ότι οι σταθμοί δεν μπορούσαν να διατηρούν λίστα με δεκάδες ώρες άφιξης και αναχώρησης για κάθε τρένο με βάση τις τοπικές ζώνες ώρας.

Μέχρι το 1847, όλες οι βρετανικές σιδηροδρομικές εταιρείες είχαν υιοθετήσει μια ενιαία τυποποιημένη ώρα «Railway Time» σε όλα τα δίκτυά τους. Η νέα μέθοδος χρονομέτρησης (σήμερα γνωστή ως Greenwich Mean Time) υιοθετήθηκε σε εθνικό επίπεδο το 1880, καθιστώντας το Ηνωμένο Βασίλειο την πρώτη χώρα που τυποποίησε την ώρα.

Η μέση ώρα του Γκρίνουιτς είναι ουσιαστικά η μέση ώρα που ο Ήλιος διασχίζει τον πρωτεύοντα Μεσημβρινό στο Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς. Σήμερα, οι ταξιδιώτες μπορούν ακόμη να επισκεφθούν το λεγόμενο «Κέντρο του Χρόνου» στο αστεροσκοπείο του Λονδίνου και να διασχίσουν τη νοητή γραμμή του Μεσημβρινού, όπου συναντώνται το ανατολικό και το δυτικό ημισφαίριο.

Η τυποποίηση της ώρας σε ολόκληρη τη Μεγάλη Βρετανία βελτίωσε την αποτελεσματικότητα, μείωσε τον αριθμό των σιδηροδρομικών ατυχημάτων και βοήθησε τους επιβάτες να ταξιδεύουν. Ως αποτέλεσμα, δεν άργησε να εξαπλωθεί η ιδέα αυτή στη Βόρεια Αμερική. Αλλά σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο που έπρεπε να τυποποιήσει την ώρα μόνο σε μια χώρα, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να τυποποιήσουν την ώρα σε μια ολόκληρη ήπειρο.

Μια επαναστατική ιδέα

Το 1879, ένας Καναδός μηχανικός σιδηροδρόμων με το όνομα Sir Sanford Fleming σκέφτηκε μια επαναστατική ιδέα αφού έχασε ένα τρένο: τη δημιουργία ζωνών ώρας.

Στις 18 Νοεμβρίου του 1883, οι σιδηροδρομικές βιομηχανίες των ΗΠΑ και του Καναδά υιοθέτησαν την ιδέα του Fleming, αλλά λόγω του μεγέθους της βορειοαμερικανικής ηπείρου, αποφασίστηκε να δημιουργηθούν τέσσερις μεγάλες ζώνες ώρας: Ανατολική, Κεντρική, Ορεινή και ώρα Ειρηνικού – καθεμία από τις οποίες παραμένει σχετικά αμετάβλητη μέχρι σήμερα.

«Με ένα νέο ενιαίο σύστημα ζώνης ώρας, τα σιδηροδρομικά ατυχήματα ήταν πολύ λιγότερο πιθανό να συμβούν», εξήγησε ο Goldman. Ένα χρόνο αργότερα, ο Fleming βοήθησε στη σύγκληση της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Μεσημβρινό στην Ουάσινγκτον, όπου ο Μεσημβρινός του Γκρίνουιτς επιλέχθηκε να αποτελέσει το κοινό μηδενικό γεωγραφικό μήκος και το πρότυπο υπολογισμού της ώρας σε ολόκληρο τον κόσμο.

Διαβασε ακομα

Η κλιματική κρίση επηρεάζει ακόμα και τον χρόνο σου

Στη Βόρεια Αμερική, οι τοπικές πόλεις και κωμοπόλεις, που ανυπομονούσαν για την ευημερία και τις ευκαιρίες που έφερνε ο σιδηρόδρομος, υιοθέτησαν γρήγορα τις νέες ζώνες ώρας της ηπείρου τους. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ, ωστόσο, ήταν λίγο πιο αργή και υιοθέτησε πλήρως αυτές τις νέες ζώνες ώρας το 1918.

Ο χρόνος είναι μόνο ένας από τους πολλούς πολιτιστικούς μετασχηματισμούς που προκάλεσε η έλευση των σιδηροδρομικών ταξιδιών. Καθώς οι σιδηρόδρομοι συνέβαλαν στη διάδοση των ανθρώπων και των ιδεών σε όλο τον κόσμο, αυξήθηκε η ανάγκη επικοινωνίας σε τεράστιες αποστάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο ηλεκτρονικό μήνυμα, ένας τηλέγραφος, στάλθηκε από το κτήριο του Καπιτωλίου των ΗΠΑ στον σιδηροδρομικό σταθμό Mount Clare στη Βαλτιμόρη, ο οποίος είναι σήμερα ο χώρος του Μουσείου Σιδηροδρόμων B&O.

Σήμερα στο μουσείο, οι επισκέπτες μπορούν να δουν δεκάδες αναπαλαιωμένα τρένα, να μάθουν περισσότερα για τα ταξίδια με τρένο ως μέρος του υπόγειου σιδηρόδρομου και ακόμη και να ταξιδέψουν με το Mile One Express, το οποίο ταξιδεύει κατά μήκος του πρώτου μιλίου εμπορικής σιδηροδρομικής γραμμής που τοποθετήθηκε ποτέ στις ΗΠΑ.

Και καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο μετρά αντίστροφα τα λεπτά, τις ώρες και τις ημέρες μέχρι το 2025, όταν προγραμματίζονται εκδηλώσεις σε εθνικό επίπεδο στο πλαίσιο της 200ής επετείου από τη γέννηση του σύγχρονου σιδηροδρόμου, δεν υπήρξε ποτέ καλύτερη στιγμή για να αναλογιστεί κανείς πώς ο συντονισμένος προγραμματισμός ολόκληρου του πλανήτη ξεκίνησε αυτή τη μέρα.