Μια νέα επιδημία δημόσιας υγείας έχει αρχίσει να φαίνεται στον ορίζοντα: Τα ποσοστά μυωπίας, ειδικά στα παιδιά, αυξάνονται με ανησυχητική ταχύτητα. Η Αμερικανική Οπτομετρική Ένωση εκτιμά ότι οι διαγνώσεις έχουν αυξηθεί περισσότερο από 25% τα τελευταία 40 χρόνια – και το Εθνικό Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας προβλέπει ότι μέχρι το 2050, σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη θα είναι μυωπικός.

Η αύξηση είναι τόσο δραματική που οι επιστήμονες κάνουν λόγο για «επιδημία μυωπίας», όπως λέει ο Marc Mathias, καθηγητής οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κολοράντο.

Τα παιδιά έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα από την αύξηση της μυωπίας – και οι ειδικοί θεωρούν ότι μπορεί να έχει σχέση με το πόσο λίγο χρόνο περνούν έξω από το σπίτι. Μια έρευνα δείχνει ότι το 2022, μόνο το 27% των παιδιών έπαιζαν τακτικά έξω σε σύγκριση με το 80% που έπαιζαν σε εξωτερικούς χώρους, δύο γενιές πίσω.

Εξαιτίας αυτού, μια έκθεση των Εθνικών Ακαδημιών του 2024 που ασχολείται με τα αίτια και την πρόληψη της μυωπίας συνιστά στους γονείς να βγάζουν τα παιδιά τους περισσότερο έξω για να προστατεύουν την όρασή τους.

«Ο χρόνος στην ύπαιθρο φαίνεται να προστατεύει τα παιδιά από την εμφάνιση και την ανάπτυξη της μυωπίας», λέει η παιδοφθαλμίατρος Terri Young στο National Geographic.

Διαβασε ακομα

Βλεφαρίζεις 20.000 φορές την ημέρα κι αυτό είναι αναγκαίο για τον εγκέφαλο

Τι είναι η μυωπία και γιατί είναι ανησυχητική;

Η μυωπία εμφανίζεται όταν το σχήμα του ματιού επιμηκύνεται, με αποτέλεσμα τα μακρινά αντικείμενα να φαίνονται θολά, ενώ τα κοντινά παραμένουν καθαρά.

Καθώς το μάτι επιμηκύνεται, ο αμφιβληστροειδής χιτώνας αναγκάζεται να «τεντωθεί» για να τον καλύψει. Όταν συμβεί αυτή η επιμήκυνση, δεν μπορεί να αντιστραφεί και η μειωμένη όραση μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή ζωή, την εργασιακή και σχολική απόδοση, την ασφάλεια στην οδήγηση, τα επίπεδα αυτοπεποίθησης, καθώς και την αθλητική απόδοση.

Επιπλέον, όπως σημειώνει η καθηγήτρια οφθαλμολογίας Laura Di Meglio, από το Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο Wilmer του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, οι τεντωμένες δομές στο εσωτερικό των ματιών διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο για πολλές οφθαλμικές παθήσεις – ορισμένες από τις οποίες μπορούν να μειώσουν μόνιμα την όραση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να προκαλέσουν ακόμα και τύφλωση, όπως είναι το γλαύκωμα, ο πρόωρος καταρράκτης, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

Διαβασε ακομα

Τι χρώμα βλέπεις όταν κλείνεις τα μάτια; Η απάντηση βρίσκεται στον εγκέφαλο

Το ηλιακό φως κάνει καλό

Οι δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους, απ’ ότι φαίνεται, είναι ωφέλιμες όχι μόνο για τη σωματική και ψυχική υγεία, αλλά και για την υγεία των ματιών – ιδιαίτερα για τα παιδιά. «Για τα μικρότερα παιδιά των οποίων τα μάτια αναπτύσσονται ακόμη, το να περνούν χρόνο στο ύπαιθρο βοηθά στην πρόληψη της υπερβολικής επιμήκυνσης του βολβού του ματιού», λέει ο Chase Ludwig, χειρουργός οφθαλμίατρος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.

Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή το έντονο ηλιακό φως προκαλεί την απελευθέρωση ενός νευροδιαβιβαστή που βρίσκεται στον εγκέφαλο και τον αμφιβληστροειδή και ονομάζεται ντοπαμίνη, ο οποίος, όπως λέει, «ρυθμίζει την ανάπτυξη των ματιών και εξασφαλίζει ότι ο αμφιβληστροειδής διατηρεί το σωστό σχήμα του».

Η ντοπαμίνη βοηθά επίσης το μάτι να προσαρμοστεί σε διαφορετικές συνθήκες φωτισμού, ρυθμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι εικόνες αλληλεπιδρούν με συγκεκριμένους υποδοχείς στον αμφιβληστροειδή, μια αλληλεπίδραση που βελτιώνει περαιτέρω το σχήμα και την υγεία του ματιού.

Ένα άλλο πλεονέκτημα του ηλιακού φωτός είναι ότι υποστηρίζει την παραγωγή βιταμίνης D, η οποία μπορεί να ενισχύσει τους οφθαλμικούς ιστούς, μειώνοντας τη φλεγμονή των ματιών, βελτιώνοντας τη λειτουργία του κερατοειδούς και βοηθώντας στην έκκριση των δακρύων.

Άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο

Αλλά δεν είναι μόνο το ηλιακό φως που διατηρεί τα μάτια υγιή – όταν κάποιος βρίσκεται σε εξωτερικό χώρο, μακριά από οθόνες, είναι από μόνο του ευεργετικό.

Οι ειδικοί λένε πως ο χρόνος που περνάμε με τα μάτια μας κολλημένα σε οθόνες (screen time) παίζει επίσης ρόλο στην επιδημία της μυωπίας – ιδιαίτερα για τα νεαρά παιδιά που τα μάτια τους ακόμα αναπτύσσονται.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει τα παιδιά ηλικίας κάτω των δύο ετών να μην περνούν καθόλου χρόνο μπροστά στην οθόνη, ενώ τα παιδιά ηλικίας δύο έως πέντε ετών να περιορίζουν τη χρήση της οθόνης σε όχι περισσότερο από μία ώρα την ημέρα.

Διαβασε ακομα

Στον Τζον Λένον δεν άρεσε να φοράει γυαλιά. Μετά κάπνισε μαριχουάνα και τα υπόλοιπα είναι ιστορία

Ο κανόνας 20-20-20

Σύμφωνα με έκθεση της μελέτης των Εθνικών Ακαδημιών Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής προτείνεται τα παιδιά να κάνουν τουλάχιστον μία ώρα καθημερινής δραστηριότητας σε εξωτερικούς χώρους.

Περαιτέρω ανάλυση διαπίστωσε ότι όταν περνάμε μια ώρα την ημέρα έξω, αυτό οδηγεί σε 45% μείωση της συχνότητας εμφάνισης μυωπίας, ενώ 76 λεπτά καθημερινής δραστηριότητας σε εξωτερικούς χώρους ισοδυναμούν με 50% μείωση του κινδύνου.

Επιπλέον, οι ειδικοί προτείνουν τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, να κάνουν διαλείμματα και να ξεκουράζουν τα μάτια τους όταν διαβάζουν, δουλεύουν σε υπολογιστή ή γενικά όταν κοιτούν σε οθόνες.

Συγκεκριμένα, για κάθε 20 λεπτά δραστηριότητας μπροστά σε οθόνη ή άλλη δραστηριότητα που καταπονεί τα μάτια, θα πρέπει να κοιτάζουμε κάτι σε απόσταση 20 μέτρων για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.

Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικό είναι οι χώροι μελέτης και δραστηριότητας σε κοντινή απόσταση να είναι καλά φωτισμένοι, έτσι ώστε να μην επιβαρύνονται επιπλέον τα μάτια.