Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες ανησυχούν όλο και περισσότερο από τις ενδείξεις ότι τα κορίτσια μπαίνουν στην εφηβεία σε πολύ μικρότερη ηλικία σε σύγκριση με τις προηγούμενες γενιές. Με άλλα λόγια, οι αλλαγές που σηματοδοτούν την έναρξη της εφηβείας, όπως η πρώτη περίοδος στα κορίτσια και η έναρξη της ανάπτυξης του μαστού, φαίνεται να συμβαίνουν πολύ νωρίτερα.

Τα κορίτσια στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι ξεκινούν την έμμηνο ρύση έως και τέσσερα χρόνια νωρίτερα σε σύγκριση με τα κορίτσια που ζούσαν πριν από έναν αιώνα. Τον περασμένο Μάιο, νέα στοιχεία έδειξαν ότι ενώ τα κορίτσια που γεννήθηκαν μεταξύ 1950 και 1969 άρχιζαν συνήθως την έμμηνο ρύση στα 12,5 έτη, αυτό μειώθηκε σε 11,9 έτη κατά μέσο όρο για τη γενιά που γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Η ίδια τάση έχει επίσης παρατηρηθεί σε όλο τον κόσμο. Νοτιοκορεάτες επιστήμονες περιέγραψαν με ανησυχία πώς ο αριθμός των κοριτσιών που εμφανίζουν σημάδια πρόωρης εφηβείας – είτε ανάπτυξη στήθους είτε έμμηνο ρύση πριν από την ηλικία των οκτώ ετών – αυξήθηκε κατά 16 φορές μεταξύ 2008 και 2020.

News Άδεια περιόδου: Το εργαλείο ισότητας στην ανεργία που έμεινε ανεκμετάλλευτο

«Βλέπουμε επίσης ότι η πρόωρη έναρξη της εφηβείας είναι ακόμα πιο έντονη σε ομάδες με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και σε ομάδες εθνικών μειονοτήτων» παρατηρεί η Audrey Gaskins, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Emory στην Ατλάντα των ΗΠΑ. «Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις για τη μακροπρόθεσμη υγεία». Ερευνητές όπως η Gaskins ανησυχούν κυρίως για το γεγονός ότι η πρόωρη εφηβεία μπορεί να πυροδοτήσει μία σειρά από δυσμενείς συνέπειες αργότερα στην ενήλικη ζωή.

Νέα δεδομένα και μελέτες υποδηλώνουν ότι όχι μόνο μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα, ιδίως αν οι γυναίκες αυτές εισέλθουν νωρίτερα στην εμμηνόπαυση, αλλά να συντομεύσει και τη ζωή τους. Η πρώιμη εφηβεία έχει επανειλημμένα συσχετιστεί με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών που κυμαίνονται από καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, μεταβολικά σύνδρομα, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου 2, και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμα να κατανοήσουν γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά η Brenda Eskenazi, καθηγήτρια δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, λέει ότι υπάρχει η θεωρία που υποστηρίζει ότι αν τα κύτταρα του σώματος εκτίθενται σε κυκλοφορούντα επίπεδα σεξουαλικών ορμονών, (όπως τα οιστρογόνα) για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης όγκου, επειδή οι ορμόνες αυτές διεγείρουν την ανάπτυξη των κυττάρων.

Κοινωνικός αντίκτυπος

Υπάρχει όμως και ο κοινωνικός αντίκτυπος. Η Eskenazi επισημαίνει ότι τα κορίτσια που μπαίνουν νωρίτερα στην εφηβεία, είναι πιθανό να είναι και σεξουαλικά ενεργά νωρίτερα. «Υπάρχει μια τρομακτική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες όταν υπάρχει η τάση να γίνονται παράνομες οι αμβλώσεις και να μην είναι διαθέσιμη η αντισύλληψη» επισημαίνει. «Αυτό θα οδηγήσει σε περισσότερες ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες εφήβων, οπότε αυτοί οι παράγοντες είναι τρομακτικοί».

Η ατμοσφαιρική ρύπανση

Η έναρξη της εφηβείας υπαγορεύεται από δύο εκτεταμένα δίκτυα επικοινωνίας στο σώμα που είναι γνωστά ως άξονες υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) και υποθαλάμου-υπόφυσης-γοναδίων (HPG). Αυτά συνδέονται με μία περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος και ρυθμίζουν διάφορες βασικές σωματικές λειτουργίες, από την πείνα έως τον έλεγχο της θερμοκρασίας, με διάφορους αδένες που εκκρίνουν ορμόνες.

Η Gaskins λέει ότι πριν 10-20 χρόνια, οι επιστήμονες υπέθεταν ότι η μόνη αιτία της πρόωρης εφηβείας ήταν η παιδική παχυσαρκία, με τις πρωτεΐνες που παράγονται από τα λιποκύτταρα και ονομάζονται αδιποκίνες να παίζουν ρόλο στη διέγερση των αξόνων HPA και HPG.

Αντίθετα, μια σειρά από μελέτες τα τελευταία τρία χρόνια έχουν υποδείξει μια άλλη, πιο τρομακτική αιτία: την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Μεγάλο μέρος αυτής της έρευνας έχει γίνει από επιστήμονες στη Νότια Κορέα – με τη Σεούλ, το Μπουσάν και το Ιντσέον να κατατάσσονται μεταξύ των 100 πιο μολυσμένων πόλεων του κόσμου σύμφωνα με τον δείκτη IQAir. Μια πρόσφατα δημοσιευμένη ανασκόπηση από το Πανεπιστήμιο Ewha Womens στη Σεούλ εντόπισε μια επαναλαμβανόμενη σχέση μεταξύ της έκθεσης σε διάφορους ρύπους και της πρόωρης έναρξης της εφηβείας.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι κύριοι ένοχοι είναι τα τοξικά αέρια, όπως το διοξείδιο του θείου, το διοξείδιο του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον, τα οποία απελευθερώνονται στον αέρα είτε μέσω των εκπομπών των οχημάτων είτε μέσω των αποβλήτων που παράγονται από τα εργοστάσια παραγωγής.

Το 2022, μία μελέτη από επιστήμονες στην Πολωνία, μια χώρα γνωστή για την κακή ποιότητα του αέρα της λόγω των εργοστασίων που καίνε άνθρακα, εξέτασε στοιχεία από 1.257 γυναίκες και διαπίστωσε σύνδεση μεταξύ της μεγαλύτερης έκθεσης σε αζωτούχα αέρια και της εμμήνου ρύσεως που εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 11 ετών.

Ίσως ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία προκαλούν τα λεπτά σωματίδια (PM), τα οποία είναι πολύ μικρά για να τα δούμε, αλλά απελευθερώνονται στον αέρα από εργοτάξια, πυρκαγιές, εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, κινητήρες οχημάτων, ακόμα και από σκονισμένους, μη ασφαλτοστρωμένους δρόμους.

Διαβασε ακομα

Η περίοδος παραλίγο να με σκοτώσει: Πώς μια γυναίκα κινδύνεψε από ακατάσχετη αιμορραγία

Τον Οκτώβριο του 2023, η Gaskins και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι τα κορίτσια στις ΗΠΑ που εκτίθενται σε υψηλές ποσότητες PM2.5 – που ορίζονται ως σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm – και PM10, τόσο στη μήτρα της μητέρας τους όσο και κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν την πρώτη τους περίοδο σε μικρότερη ηλικία.

«Τα σωματίδια PM2.5 μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος πολύ εύκολα» λέει η Gaskins. «Τα εισπνέετε από τους πνεύμονες και δεν φιλτράρονται. Έτσι, κάποια μπορεί στη συνέχεια να φτάσουν σε διάφορα όργανα. Έχουμε δει ορισμένα σωματίδια PM2.5 να συσσωρεύονται στον πλακούντα, στους εμβρυϊκούς ιστούς, στις ωοθήκες, μπορούν να φτάσουν παντού».

Μελέτες έδειξαν ότι οι χημικές ουσίες που περιέχονται σε αυτά τα λεπτά σωματίδια είναι ικανές να αλληλεπιδρούν με τους υποδοχείς διαφόρων ορμονών που εμπλέκονται στην ανάπτυξη – ιδίως των ανδρογόνων και των οιστρογόνων. Αυτό μπορεί δυνητικά να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση που οδηγεί στην έναρξη της εφηβείας.

«Αυτή ήταν η πρωταρχική μας υπόθεση, ότι τα κορίτσια που είχαν υψηλότερη έκθεση σε PM2.5 εκτέθηκαν επίσης σε περισσότερες χημικές ουσίες που είτε μιμούνταν τα οιστρογόνα είτε απλώς γενικά διαταράσσουν τον άξονα HPA και τα κανονικά του σήματα, προτρέποντας το σώμα να μπει νωρίτερα στην εφηβεία» λέει η Gaskins.

Ταυτόχρονα, είναι πιθανό να εμπλέκονται κι άλλοι παράγοντες στην πρόωρη εφηβεία. Η Gaskins υποδηλώνει ότι τα αναδυόμενα στοιχεία σχετικά με τα PM2.5 και άλλους ρύπους είναι μόνο ένα παράδειγμα για το πώς οι επιβλαβείς περιβαλλοντικές χημικές ουσίες μπορούν να διεισδύσουν στο σώμα, διεγείροντας εκτεταμένες ορμονικές αλλαγές.

Με πληροφορίες από BBC