Η Παγκόσμια Ημέρα Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) γιορτάζεται κάθε χρόνο την τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου και έχει ως σκοπό να ευαισθητοποίησει τον κόσμο σχετικά με αυτή την αναπνευστική πάθηση που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η συγκεκριμένη ημέρα είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και τη αντιμετώπιση της νόσου, που συχνά παραμένει υποδιαγνωσμένη.

Η ΧΑΠ είναι ένα από τα συχνότερα αναπνευστικά νοσήματα στην Ελλάδα, όπως και σε όλον τον κόσμο, και είναι η τέταρτη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Είναι όμως μια νόσος που μπορεί να αντιμετωπιστεί και κυρίως να προληφθεί.

Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Η ΧΑΠ είναι μία ετερογενής «κατάσταση» των πνευμόνων. Χαρακτηρίζεται από χρόνια συμπτώματα του αναπνευστικού συστήματος (δύσπνοια, βήχας, απόχρεμψη, παροξύνσεις) που οφείλονται σε διαταραχές των αεραγωγών (βρογχίτιδα, βρογχιολίτιδα) ή/και των κυψελίδων (εμφύσημα) και προκαλούν εμμένοντα, συχνά προοδευτικό, περιορισμό της ροής του αέρα.

Η ΧΑΠ αποτελεί μία σύγχρονη συνεχιζόμενη πανδημία με συχνότερο παράγοντα κινδύνου το κάπνισμα και κάθε χρόνο οδηγεί στον θάνατο 3.000.000 ασθενείς παγκοσμίως. Η επίπτωση της νόσου συνεχίζει να αυξάνεται με αποτέλεσμα η ΧΑΠ να αναμένεται να οδηγήσει σε περίπου 5.400.000 θανάτους ετησίως από το 2060 και έπειτα. Στη χώρα μας, περίπου 500.000 Έλληνες πάσχουν από ΧΑΠ και οι περισσότεροι μάλιστα δεν το γνωρίζουν, σύμφωνα με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ).

Οι δύο πιο συχνές μορφές της ΧΑΠ είναι η χρόνια βρογχίτιδα και το πνευμονικό εμφύσημα. Και οι δύο αυτές παθήσεις επηρεάζουν την αναπνοή, καθώς οι αεραγωγοί φράσσονται και οι πνεύμονες χάνουν την ικανότητα να λειτουργούν αποτελεσματικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη παροχή οξυγόνου στο σώμα και την αδυναμία πλήρους αποβολής των αποβλήτων του αέρα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα.

Η ΧΑΠ είναι μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, που σημαίνει ότι δεν μπορεί να θεραπευτεί πλήρως. Ωστόσο, με τη σωστή θεραπεία και την έγκαιρη διάγνωση, οι ασθενείς μπορούν να διαχειριστούν τα συμπτώματα και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους.

Αιτίες

Η βασική αιτία της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα, το οποίο προκαλεί φλεγμονή και βλάβες στους πνεύμονες, επηρεάζοντας αρνητικά την ικανότητά τους να λειτουργούν σωστά.

Σύμφωνα με μελέτες, το 80-90% των ασθενών με ΧΑΠ είναι καπνιστές ή πρώην καπνιστές. Εκτός από το κάπνισμα, άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Μακροχρόνια έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση και βλαβερές χημικές ουσίες στον εργασιακό χώρο, όπως σκόνη, αέρια και καπνοί.
• Γενετική προδιάθεση, όπως η έλλειψη της πρωτεΐνης α1-αντιθρυψίνης, η οποία προστατεύει τους πνεύμονες από τις φλεγμονές.
• Συχνές αναπνευστικές λοιμώξεις, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στους πνεύμονες και να προδιαθέσουν για την ανάπτυξη ΧΑΠ.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ΧΑΠ εξελίσσονται αργά και συνήθως γίνονται πιο εμφανή με την πάροδο των χρόνων. Στην αρχή, τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια και να εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής άσκησης. Ωστόσο, καθώς η ασθένεια προχωρά, τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα και περιορίζουν την καθημερινή δραστηριότητα του ατόμου.

Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Χρόνιο βήχα: Συνήθως πρωινό και παραγωγικό, με βλέννα.
• Δύσπνοια: Αρχικά κατά τη διάρκεια της άσκησης, αλλά με την πάροδο του χρόνου, και σε κατάσταση ηρεμίας.
• Συριγμός και αίσθηση σφίξιμου στο στήθος.
• Αυξημένη κούραση και αδυναμία.

Διαβασε ακομα

Η μόλυνση του αέρα συνδέεται με ένα κύμα επειγόντων επισκέψεων στα νοσοκομεία

Η ΧΑΠ είναι μια προοδευτική νόσος, πράγμα που σημαίνει ότι τα συμπτώματα επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να οδηγήσουν σε αναπνευστική ανεπάρκεια.

Αντιμετώπιση της ΧΑΠ

Η ΧΑΠ δεν μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, αλλά υπάρχουν διάφοροι τρόποι να ελεγχθούν τα συμπτώματα και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών. Η σπιρομέτρηση είναι η βασική εξέταση για την διάγνωση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, η οποία αντικατοπτρίζει τη λειτουργία των πνευμόνων.

Ο εξεταζόμενος παίρνει μία βαθιά εισπνοή, μέσω ενός σωλήνα συνδεδεμένου σε ένα μηχάνημα (σπιρόμετρο) και στη συνέχεια βγάζει τον αέρα δυνατά και παρατεταμένα. Σε περίπτωση απόφραξης των βρόγχων, η εξέταση επαναλαμβάνεται μετά την εισπνοή ενός  βρογχοδιασταλτικού φαρμάκου. Βελτίωση της απόφραξης μεγαλύτερη από 12% υποδηλώνει την συνύπαρξη βρογχικού άσθματος (σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης).

Οι κύριοι τρόποι αντιμετώπισης περιλαμβάνουν:

1. Διακοπή του καπνίσματος: Η διακοπή του καπνίσματος είναι η πιο σημαντική στρατηγική για την επιβράδυνση της προόδου της νόσου και την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Όσο πιο νωρίς το άτομο κόψει το κάπνισμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να σταθεροποιηθεί η κατάσταση.
2. Φαρμακευτική αγωγή: Η θεραπεία περιλαμβάνει βρογχοδιασταλτικά, τα οποία βοηθούν στη χαλάρωση των μυών των αεραγωγών και στη βελτίωση της ροής του αέρα. Στα προχωρημένα στάδια, μπορεί να χορηγηθούν και στεροειδή για την καταπολέμηση της φλεγμονής στους πνεύμονες.
3. Αναπνευστική αποκατάσταση: Τα ειδικά προγράμματα αναπνευστικής αποκατάστασης περιλαμβάνουν ασκήσεις αναπνοής και φυσικοθεραπεία για τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ασθενούς και τη μείωση των συμπτωμάτων.
4. Οξυγονοθεραπεία: Σε περιπτώσεις που το επίπεδο οξυγόνου στο αίμα είναι χαμηλό, οι ασθενείς ενδέχεται να χρειαστούν οξυγόνο για να βελτιώσουν την αναπνοή τους.
5. Χειρουργικές επεμβάσεις: Σε σοβαρές περιπτώσεις, η μεταμόσχευση πνεύμονα μπορεί να αποτελεί μια επιλογή, αν και αυτό είναι πιο σπάνιο.

Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμες για τη διαχείριση της ΧΑΠ. Αν και η ασθένεια δεν μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, οι σωστές στρατηγικές μπορούν να μειώσουν τις επιπτώσεις της και να προσφέρουν στους ασθενείς την ευκαιρία να ζήσουν μια πλήρη και ενεργή ζωή.