Το προσδόκιμο ζωής στην Ευρώπη συνεχίζει να αυξάνεται, αλλά με ολοένα και πιο αργό ρυθμό. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, το προσδόκιμο ζωής το 1960 και για τα δύο φύλα ήταν λιγότερο από 69 έτη, ενώ σήμερα είναι πάνω από 83 έτη.

Η τάση αυτή ήταν παρόμοια σε όλες τις προηγμένες χώρες χάρη στη δραστική μείωση της παιδικής θνησιμότητας, στον έλεγχο των μολυσματικών ασθενειών μέσω των συστημάτων υγιεινής, των εμβολίων και των αντιβιοτικών και στη βελτίωση του γενικού βιοτικού επιπέδου.

Τα τελευταία χρόνια, οι επιτυχίες στη θεραπεία ορισμένων τύπων καρκίνου και η μείωση της θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα, χάρη στη μείωση του καπνίσματος, ορισμένες αλλαγές στη διατροφή ή τη χρήση φαρμάκων όπως οι στατίνες, συνέχισαν να προσθέτουν χρόνια στο προσδόκιμο ζωής.

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Lancet Public Health και η οποία ανέλυσε την εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής στις ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ 1990 και 2021 δείχνει ότι, ενώ την περίοδο από το 1990 έως το 2011 σημειώθηκε αύξηση κατά 0,23 έτη ανά έτος (5,5 έτη συνολικά), μεταξύ 2011 και 2019 αυξήθηκε κατά 0,15 έτη ανά έτος (1,17).

Σε αυτό πρέπει να προστεθεί ότι, λόγω της πανδημίας Covid, μεταξύ 2019 και 2021 το προσδόκιμο ζωής μειώθηκε κατά 0,18 έτη κάθε χρόνο. Συνολικά, αν ληφθεί υπόψη η περίοδος από το 2011 έως το 2021 σε όλες τις χώρες που μελετήθηκαν, το προσδόκιμο ζωής πρακτικά παρέμεινε στάσιμο.

Οι συγγραφείς της μελέτης, συνεργάτες της GBD (Global Burden of Disease Study) για το προσδόκιμο ζωής στην Ευρώπη, αποδίδουν την επιβράδυνση στους συνήθεις ύποπτους.

Από τη μία πλευρά, παρατηρείται προοδευτική αύξηση της παχυσαρκίας και του υπερβολικού βάρους, καθώς και έκθεση σε διατροφικούς κινδύνους, όπως η κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, τα οποία αντιπροσωπεύουν ήδη το 40% της θερμιδικής πρόσληψης σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Αν και καταναλώνεται πολύ λιγότερος καπνός από ό,τι παλαιότερα, παραμένει σημαντικός παράγοντας κινδύνου, ακολουθούμενος από το αλκοόλ, το οποίο επίσης καταναλώνεται σε υπερβολικό βαθμό.

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο καρκίνος είναι δύο από τις κύριες αιτίες της επιβράδυνσης του προσδόκιμου ζωής. Μετά τις επιτυχίες των τελευταίων δεκαετιών, οι βελτιώσεις στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα έχουν επιβραδυνθεί από το 2011 σε πολλές χώρες.

Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από την αύξηση της παχυσαρκίας, η οποία επίσης αντισταθμίζει τις βελτιώσεις στον έλεγχο της κακής χοληστερόλης (LDL) και της αρτηριακής πίεσης. Όσον αφορά τον καρκίνο, υπάρχουν χώρες που έχουν επιτύχει μεγαλύτερα κέρδη στο προσδόκιμο ζωής για τους ανθρώπους που πάσχουν από αυτή τη νόσο από το 2011 σε σχέση με τις δύο προηγούμενες δεκαετίες.

Διαβασε ακομα

Θα μπορέσει μία μέρα ο άνθρωπος να νικήσει τον θάνατο;

Η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ισπανία, μαζί με τις σκανδιναβικές χώρες, παρουσιάζουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Η Ουαλία, η Αγγλία, η Βόρεια Ιρλανδία και η Φινλανδία παρουσίασαν μικρότερες βελτιώσεις, ενώ η Γερμανία, η Σκωτία και η Ελλάδα υπέστησαν ακόμη και μειώσεις στο προσδόκιμο ζωής που σχετίζεται με τον καρκίνο.

Οι συγγραφείς εξηγούν ότι οι χώρες που διατήρησαν το ρυθμό βελτίωσης του προσδόκιμου ζωής μετά το 2011, κυρίως οι σκανδιναβικές χώρες, η Ισλανδία και το Βέλγιο, το έκαναν διατηρώντας τις επιδόσεις τους έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων και των όγκων και μειώνοντας την έκθεση του πληθυσμού τους σε κινδύνους όπως η έλλειψη άσκησης, το πρόχειρο φαγητό ή ο καπνός μέσω δημόσιων πολιτικών.

Οι αποφάσεις αυτές απαιτούν την αντιμετώπιση τεσσάρων μεγάλων βιομηχανικών τομέων που, σύμφωνα με τους συγγραφείς, ευθύνονται για τουλάχιστον το ένα τρίτο των πρόωρων θανάτων: τον καπνό, τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, τα ορυκτά καύσιμα και το αλκοόλ.

Η οικονομική σημασία αυτών των τομέων σημαίνει ότι, εκτός από την περίπτωση του καπνού, δεν εφαρμόζονται αποτελεσματικές πολιτικές για τον μετριασμό των βλαβερών συνεπειών των προϊόντων τους.

Οι συγγραφείς προτείνουν ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να εφαρμόσουν μέτρα όπως η ρύθμιση της διαφήμισης των επιβλαβών προϊόντων, η θέσπιση φόρων στα ανθυγιεινά προϊόντα ή η προώθηση πιο υγιεινών εναλλακτικών λύσεων.

Οι χώρες που κατάφεραν να διατηρήσουν την αύξηση του προσδόκιμου ζωής από το 2011, χάρη στις πολιτικές πρόληψης και την πρόσβαση σε ποιοτική ιατρική περίθαλψη, αντιμετώπισαν επίσης καλύτερα την πανδημία.

Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι, προκειμένου να αντιστραφεί η τάση που παρατηρούν, πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόληψη των προβλημάτων υγείας πριν από την εμφάνισή τους, διότι τόσο οι καρδιαγγειακές παθήσεις όσο και ο καρκίνος χρειάζονται χρόνια για να αναπτυχθούν.

Διαβασε ακομα

Δεν είναι η Ικαρία! Η περιοχή της Ελλάδας όπου οι κάτοικοι ζουν περισσότερο

Είναι επίσης απαραίτητο να ξεπεραστεί η ιδέα ότι οι καλές συνήθειες είναι ατομικές αποφάσεις. Αν και δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η δυνατότητα του κάθε ατόμου να αποφασίζει, απαιτούνται δημόσιες πολιτικές που θα διευκολύνουν και θα προωθούν την άσκηση ή θα κάνουν το πρόχειρο φαγητό λιγότερο πανταχού παρόν και φθηνό, διότι, όπως έχουν δείξει πολυάριθμες μελέτες, η υγεία δεν βελτιώνεται και δεν επιδεινώνεται λόγω ατομικών αποφάσεων αλλά, βασικά, λόγω του περιβάλλοντος.

Ένα παράδειγμα που έχει μελετηθεί είναι η περίπτωση των Ιαπώνων υπηκόων που μετακόμισαν στη Χαβάη. Ενώ οι συγγενείς τους στην Ιαπωνία διατηρούσαν ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στον κόσμο, οι απόγονοι αυτών των μεταναστών υπέφεραν από υπερβολικό βάρος παρόμοιο με αυτό των Αμερικανών συμπατριωτών τους, καθώς μοιράζονταν μαζί τους απεριόριστη πρόσβαση σε πρόχειρο φαγητό και έναν πολεοδομικό σχεδιασμό που εξαλείφει τα μέσα μαζικής μεταφοράς και την ανάγκη για περπάτημα.

Με πληροφορίες από El Pais