Κάθεσαι στον υπολογιστή σου για να κάνεις μια δουλειά. Ξαφνικά χρειάζεσαι κάποιες επιπλέον πληροφορίες, οπότε παίρνεις στα χέρια σου το κινητό σου για να στείλεις μήνυμα στον άνθρωπο που μπορεί να σε βοηθήσει.

Όμως πολύ γρήγορα αυτή η κατά γενική ομολογία σύντομη διαδικασία, μετατρέπεται σε μια περιπλάνηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη συνέχεια σε διαδικτυακές αγορές (αφού είδες ότι το αγαπημένο σου κατάστημα έχει εκπτώσεις) και ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι έχει περάσει μία ώρα και στη δουλειά που είχες ξεκινήσει να κάνεις δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος.

Λογικά θα σκέφτεσαι ότι φταίει η πλανεύτρα τεχνολογία… Αλλά όχι.

Όσο εύκολο κι αν είναι να κατηγορήσουμε τα smartphones για τον χρόνο που ξοδεύουμε σε περισπασμούς, οι άνθρωποι αποσπώνται με ή χωρίς αυτά, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Computer Science.

«Ενώ οι χρήστες, όπως είναι αναμενόμενο, ασχολούνται περισσότερο με το smartphone όταν αυτό είναι εύκολα προσβάσιμο, ο χρόνος που αφιερώνουν σε εργασιακές και μη δραστηριότητες και ο κατακερματισμός των εργάσιμων ημερών τους δεν εξαρτάται από την προσβασιμότητα του smartphone», δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης Dr. Maxi Heitmayer, ανώτερος λέκτορας ψυχολογίας στο University of the Arts του Λονδίνου και ερευνητής στο London School of Economics and Political Science.

Για τη διεξαγωγή της έρευνάς του, ο Heitmayer έβαλε μια ομάδα 22 ατόμων να συμμετάσχουν σε δύο 5ωρες συνεδρίες εργασίας στον υπολογιστή: η μία με τα smartphones κοντά τους και η άλλη με τα τηλέφωνα εκτός της άμεσης εμβέλειάς τους.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι άνθρωποι είχαν την τάση να χρησιμοποιούν το τηλέφωνο πολύ περισσότερο όταν ήταν σε απόσταση αναπνοής – αλλά όταν δεν μπορούσαν να το φτάσουν, χρησιμοποιούσαν τους υπολογιστές τους για να αποσπάσουν την προσοχή τους από την εργασία τους.

Η μελέτη είναι μικρή, οπότε είναι δύσκολο να εξαχθούν μεγάλα συμπεράσματα για τον γενικό πληθυσμό, δήλωσε ο Dr. Noah Castelo, καθηγητής καταναλωτικής συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα. Ο ίδιος δεν συμμετείχε στην έρευνα.

Διαβασε ακομα

Μπορεί η Barbie να γίνει η λύση στο πρόβλημα του εθισμού στα smartphones;

Αλλά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η απλή απαγόρευση των τηλεφώνων από τις αίθουσες διδασκαλίας ή τους χώρους εργασίας δεν μπορεί απαραίτητα να λύσει το πρόβλημα της απόσπασης της προσοχής, και η εστίαση στις συνήθειες και τις συμπεριφορές μας γύρω από τις τεχνολογίες μπορεί να είναι το καλύτερο πρώτο βήμα για την επίλυση της καλύτερης προσοχής, δήλωσε ο Heitmayer.

Η απόσπαση της προσοχής συμβαίνει

Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους με τους οποίους μιλάει ο Heitmayer λένε ότι δεν τους αρέσει ο τρόπος που χρησιμοποιούν το τηλέφωνό τους ή ο χρόνος που αφιερώνουν σε αυτό, είπε, και αυτό είναι λογικό. Τα smartphones είναι σχεδιασμένα για να σε κρατούν σε εγρήγορση, ακόμη και όταν θέλεις να κάνεις κάτι άλλο, σημείωσε.

«Υπάρχει μια ανοιχτή μάχη για την προσοχή σου που συμβαίνει στην τσέπη σου», είπε. «Νομίζω ότι αυτά είναι τα καλύτερα εργαλεία που έχουμε εφεύρει. Αλλά επίσης εκεί υπάρχει και το ελεύθερο λογισμικό που συγκεντρώνει την προσοχή μας».

Αλλά τα τηλέφωνα δεν είναι πάντα το μόνο πρόβλημα. Ο κόσμος είναι γεμάτος από περισπασμούς και συχνά πηγαίνουμε να τους αναζητήσουμε, δήλωσε ο Heitmayer.

«Αυτοί οι περισπασμοί, στο 89% των περιπτώσεων, οφείλονται στους ίδιους τους ανθρώπους. Δεν είναι το τηλέφωνο που δονείται ή ανάβει ή κάνει έναν ήχο. Είναι εσύ που σκέφτεσαι, ότι κάτι σου ξέφυγε. Και έτσι, οι άνθρωποι τσεκάρουν το κινητό τους», πρόσθεσε, επικαλούμενος μια μελέτη που διεξήγαγε το 2021.

Το να μην έχεις την προσοχή σου όλη την ώρα σε ένα πράγμα έχει νόημα για την επιβίωση. Η παρακολούθηση της ομάδας και η επίγνωση της κοινωνικής δυναμικής ήταν κάτι χρήσιμο και φυσιολογικό για τους ανθρώπους εξελικτικά, δήλωσε ο Heitmayer.

«Δεν είμαστε ρομπότ και δεν πρόκειται να καθόμαστε μπροστά στον υπολογιστή -τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς- και να είμαστε στενά συγκεντρωμένοι για ώρες και ώρες και ώρες», είπε. «Φαίνεται ότι υπάρχει αυτή η όρεξη για απόσπαση της προσοχής».

Διαβασε ακομα

Τι ακριβώς κάνει τελικά η ντοπαμίνη στον εγκέφαλο και το σώμα μας;

Το να κάνεις διαλείμματα και να μετατοπίζεις την προσοχή σου μπορεί να είναι χρήσιμο για μια πιο παραγωγική εργάσιμη ημέρα. Αλλά αν δεν έχεις επίγνωση του τρόπου με τον οποίο το smartphone σου μπορεί να αιχμαλωτίζει την προσοχή σου μόλις το σηκώσεις, μπορεί να βρεθείς να κάνεις scrolling ενώ θα προτιμούσες να σηκωθείς και να κάνεις μια βόλτα.

Να μην έχεις το τηλέφωνό σου κοντά σου

Αν θέλεις να περνάς λιγότερο χρόνο στο τηλέφωνό σου, το καλύτερο μέτρο που μπορείς να πάρεις είναι να το κρατάς μακριά σου, σύμφωνα με τη νέα έρευνα.

Όταν οι συμμετέχοντες είχαν το τηλέφωνό τους σε απόσταση αναπνοής, περνούσαν σχεδόν διπλάσιο χρόνο σε αυτό από ό,τι όταν έπρεπε να σηκωθούν και να το πιάσουν.

«Εκτός ακτίνας πρόσβασης σημαίνει ότι πρέπει να σηκώσετε τον πισινό σας», δήλωσε ο Heitmayer. «Αν μπορείτε να τεντωθείτε κάπως, με κάποιο τρόπο, αυτό θα εξακολουθούσε να είναι σε απόσταση αναπνοής. Και τότε οι άνθρωποι θα εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους».

Αφού δούλεψαν με το τηλέφωνο εκτός ακτίνας πρόσβασης, οι συμμετέχοντες είπαν στον Heitmayer ότι υπήρχαν περισσότερες φορές που ήθελαν να το πιάσουν, αλλά ήταν πολύ μακριά.

Ο τρόπος με τον οποίο τα τηλέφωνα σε κρατούν εθισμένο είναι διαφορετικός από έναν εθισμό, δήλωσε ο Heitmayer: Όταν είσαι εθισμένος σε μια ουσία ή στον τζόγο, τείνεις να νιώθεις ότι όσο περισσότερο μένεις χωρίς το πράγμα στο οποίο είσαι εθισμένος, τόσο περισσότερο το χρειάζεσαι.

«Με το τηλέφωνο, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο», δήλωσε ο Heitmayer. Όταν το έχεις περισσότερο, το χρησιμοποιείς περισσότερο- και όσο περισσότερο το χρησιμοποιείς, τόσο περισσότερο μένεις σε αυτό. Αντίθετα, όταν δεν το έχεις, ασχολείσαι με κάτι άλλο – όπως μια βόλτα έξω ή μια συζήτηση με έναν φίλο – και διαπιστώνεις ότι το έχεις ξεχάσει, είπε.

Πώς να αντιμετωπίσεις τη συνήθειά σου με το τηλέφωνο

Η χρήση του τηλεφώνου σου με υγιή τρόπο μπορεί να είναι περίπλοκη.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Dr. Paul Pavlou, κοσμήτορας του Miami Herbert Business School στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι, διαπίστωσε σε έρευνά του το 2021 ότι οι φοιτητές με απεριόριστη πρόσβαση σε smartphone είχαν χειρότερες επιδόσεις από ό,τι όταν τα τηλέφωνά τους απαγορεύονταν στην τάξη. Όμως οι συμμετέχοντες μαθητές τα πήγαν σημαντικά καλύτερα όταν τους δόθηκαν οδηγίες να χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους για να βοηθούν στη μάθησή τους.

Διαβασε ακομα

Τι δεν πρέπει να κάνεις αμέσως μόλις ξυπνάς

«Η τεχνολογία θα είναι εκεί και νομίζω ότι είναι καλύτερα να την αξιοποιήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε», δήλωσε ο Pavlou, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη.

Αυτή είναι και η άποψη του Heitmayer.

«Έχουμε αυτό το αφήγημα με επίκεντρο τη συσκευή: Είμαστε εθισμένοι στο τηλέφωνο, και το τηλέφωνο είναι το πρόβλημα, και επομένως κάποιος άλλος πρέπει να το φροντίσει για μένα», δήλωσε ο Heitmayer. «Είναι πολύ πιο δύσκολο, φυσικά, να δεχτούμε ότι στην πραγματικότητα, οι συνήθειές μας με αυτή (τη συσκευή) είναι το πρόβλημα».

Ο περιορισμός του χρόνου χρήσης της οθόνης μπορεί να σε βοηθήσει να περάσεις τον ελεύθερο χρόνο σου με τον τρόπο που πραγματικά θέλεις, δήλωσε ο Castelo.

Η μελέτη του τον Φεβρουάριο διαπίστωσε ότι ο αποκλεισμός του διαδικτύου από τα τηλέφωνα των ανθρώπων τους έκανε να περνούν περισσότερο χρόνο κάνοντας πράγματα όπως η άσκηση, η προσωπική συναναστροφή, η ενασχόληση με τα χόμπι και η ανάγνωση βιβλίων.

Για την καλύτερη χρήση του τηλεφώνου, είναι σημαντικό να γίνεις πιο ενημερωμένος σχετικά με το πώς αιχμαλωτίζεται η προσοχή σου, δήλωσε ο Heitmayer. Για τους μαθητές, υπάρχει εκπαίδευση ψηφιακού αλφαβητισμού σχετικά με τα αρπακτικά στο διαδίκτυο, τις απάτες για να πάρουν τις πληροφορίες τους και τον εντοπισμό παραπληροφόρησης, αλλά όχι πολύ για να μάθουν να αναγνωρίζουν πότε μια εφαρμογή έχει σχεδιαστεί για να σε κρατήσει απασχολημένο πέρα από το δικό σου ενδιαφέρον, πρόσθεσε.

Οδηγίες για εφήβους

Η Jenny Anderson, δημοσιογράφος και συν-συγγραφέας του βιβλίου «The Disengaged Teen: Helping Kids Learn Better, Feel Better, and Live Better» (Βοηθώντας τα παιδιά να μαθαίνουν καλύτερα, να αισθάνονται καλύτερα και να ζουν καλύτερα), συνιστά τον έλεγχο με τους εφήβους σχετικά με πράγματα όπως το αν θυμούνται τι περιεχόμενο αφορούσε το περιεχόμενο με το οποίο ασχολήθηκαν στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, αν μπορούσαν να παρακολουθήσουν πόση ώρα ήταν συνδεδεμένοι και αν παρατήρησαν ένα σημείο στο οποίο εξαντλήθηκαν αντί να συνεχίσουν το scrolling.

Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η κοινωνική πίεση να είμαστε παραγωγικοί και να αποφεύγουμε την αδράνεια μπορεί να οδηγήσει στην ανεπιθύμητη χρήση του τηλεφώνου, δήλωσε ο Heitmayer.

Διαβασε ακομα

Τι περίεργο μπορεί να σου συμβεί από το πολύ ChatGPT

«Όλοι μας έχουμε αναπτύξει αυτόν τον απόλυτο τρόμο, σχεδόν, να είμαστε αδρανείς», είπε. «Σε δημόσιο χώρο, όταν στέκεσαι εκεί, όλοι αισθάνονται άβολα … όταν μιλάς στο τηλέφωνο, τότε φαίνεται ότι κάνεις κάτι».

Μπορεί να μην υπάρχει μια εύκολη λύση όσον αφορά τον περιορισμό της χρήσης του τηλεφώνου και των περισπασμών, αλλά απλά βήματα όπως το να γνωρίζεις τις κοινωνικές δυνάμεις που σε ωθούν να βάλεις το χέρι στη συσκευή σου και να κρατάς το τηλέφωνό σου μακριά όταν δεν θέλεις να το χρησιμοποιείς, μπορούν να βοηθήσουν, δήλωσε ο Heitmayer.

Με πληροφορίες από CNN