Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μοναδικό εκλεγμένο από τον λαό πολυεθνικό νομοθετικό σώμα στον κόσμο, με τους κατοίκους της Ευρώπης, να επιλέγουν στις Ευρωεκλογές τους νομοθέτες που θα εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους σε επίπεδο ΕΕ.

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωβουλευτές) αποφασίζουν ποιοι νόμοι θα ισχύουν σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση – από την περιβαλλοντική ρύθμιση έως τη μετανάστευση και την πολιτική ασφάλειας – καθώς και εγκρίνουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ και παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο δαπανώνται τα χρήματα.

Το Κοινοβούλιο, μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εκλέγει επίσης τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (επί του παρόντος την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία διεκδικεί νέα θητεία) και διορίζει τους 27 επιτρόπους της.

Παρόλο που ο σκοπός των Ευρωεκλογών είναι να αποφασιστεί ποιος θα υπηρετήσει στο κοινοβούλιο, οι ψηφοφόροι τις χρησιμοποιούν συχνά για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους για τις εθνικές τους κυβερνήσεις. Μέλη της δεξιάς πτέρυγας της Γαλλίας, για παράδειγμα, δήλωσαν ότι θέλουν οι εκλογές να λειτουργήσουν ως δημοψήφισμα για τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.

Πώς μοιράζεται η εξουσία

Οι ψηφοφόροι στις εκλογές του 2024 θα επιλέξουν 720 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο αριθμός των ευρωβουλευτών αποφασίζεται πριν από κάθε εκλογή, με ανώτατο όριο τους 750 (συν τον πρόεδρο).

Η εκπροσώπηση κάθε χώρας βασίζεται στο μέγεθος του πληθυσμού, με τις περισσότερες έδρες να κατανέμονται στη Γερμανία με 96 έδρες, στη Γαλλία με 81, στην Ιταλία με 76, στην Ισπανία με 61 και στην Πολωνία με 53. Στο άλλο άκρο του φάσματος, η Κύπρος, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα κατέχουν μόλις έξι έδρες η καθεμία. Η Ελλάδα εκλέγει 21 ευρωβουλευτές.

Οι ψηφοφόροι εκλέγουν υποψηφίους που έχουν υποβληθεί από τα αντίστοιχα κόμματα.

Μόλις εκλεγούν, οι ευρωβουλευτές θα ενταχθούν σε κοινοβουλευτικές «ομάδες» ανάλογα με την ιδεολογία τους (Πράσινοι, σοσιαλιστές, κεντροδεξιοί, ακροδεξιοί κ.λπ.). Για παράδειγμα, η κεντροαριστερή ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) ενώνει μέλη από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας και το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας, μεταξύ άλλων.

Οι δύο μεγαλύτερες κοινοβουλευτικές ομάδες τείνουν να είναι το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και το S&D, αλλά τα ακροδεξιά κόμματα έχουν κερδίσει σημαντικό έδαφος σε όλη την Ευρώπη και αναμένεται να τα πάνε καλά στις εκλογές του 2024.

Διαβασε ακομα

Η Μαρίν Λε Πεν σχεδιάζει να κρατήσει όμηρο την Ευρώπη

Πώς διεξάγεται η ψηφοφορία

Η ψηφοφορία ξεκινά φέτος στις 6 Ιουνίου με την Ολλανδία, ενώ ακολουθούν η Ιρλανδία και η Τσεχία μία ημέρα αργότερα. Η Ιταλία, η Λετονία, η Μάλτα και η Σλοβακία αρχίζουν να ψηφίζουν στις 8 Ιουνίου, αλλά η συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ θα ψηφίσει την Κυριακή 9 Ιουνίου, με τα αποτελέσματα να αναμένονται αργότερα το ίδιο βράδυ.

Δεν διεξάγουν όλα τα κράτη μέλη τις εκλογές της ΕΕ με τον ίδιο τρόπο, με την ηλικία ψήφου να ποικίλλει σε όλη την ΕΕ (από 16 έως 18 έτη για τα περισσότερα κράτη μέλη) και τις ίδιες τις εκλογές να συμμορφώνονται με τις διαδικασίες του κάθε κράτους μέλους. Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική μόνο στο Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και το Λουξεμβούργο.

Οι έδρες κατανέμονται αναλογικά, οπότε αν ένα κόμμα κερδίσει το 25% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο, θα λάβει επίσης το 25% των εδρών της χώρας του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η συμμετοχή στις εκλογές της ΕΕ τείνει να είναι χαμηλή: Η συμμετοχή στις τελευταίες εκλογές του 2019 έφτασε μόλις το 50,6%. Η συμμετοχή έφτασε στο ιστορικό υψηλό του 62% το 1979 και μειώνεται σταθερά.

Διαβασε ακομα

Ένας κακός άνεμος πνέει στην Ευρώπη: Ας ξυπνήσουμε, προτρέπει ο Μακρόν

Τι κάνει το Κοινοβούλιο της ΕΕ

Οι ευρωβουλευτές έχουν πενταετή θητεία, την οποία περνούν κυρίως μετακινούμενοι μεταξύ των δύο επίσημων εδρών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο και στις Βρυξέλλες. Οι συνεδριάσεις της ολομέλειας, στις οποίες οι ευρωβουλευτές συγκεντρώνονται για να ψηφίσουν τη νομοθεσία λαμβάνουν χώρα στο Στρασβούργο τέσσερις ημέρες το μήνα.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, καθώς και για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο στην Ευρώπη όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι εξουσίες και οι αρμοδιότητές του διευρύνθηκαν σταδιακά μέσω διαδοχικών τροποποιήσεων των συνθηκών της ΕΕ.

Είκοσι κοινοβουλευτικές επιτροπές ασχολούνται με θέματα πολιτικής, όπως η άμυνα και η ασφάλεια, το διεθνές εμπόριο, οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί και θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεξάγει τις εργασίες του χρησιμοποιώντας και τις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, ενώ όλα τα έγγραφα δημοσιεύονται σε κάθε γλώσσα. Οι ευρωβουλευτές έχουν το δικαίωμα να εργάζονται στη γλώσσα τους και προβλέπονται σχετικές διατάξεις γι’ αυτό.

Ενώ η κύρια λειτουργία των περισσότερων κοινοβουλίων είναι η νομοθεσία, τρία ξεχωριστά θεσμικά όργανα της ΕΕ είναι υπεύθυνα για τη νομοθέτηση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ο μόνος κλάδος που μπορεί να προτείνει νόμους, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφασίζουν να τους εγκρίνουν ή να τους απορρίψουν- και οι δύο πρέπει να συμφωνήσουν για να τεθεί σε ισχύ η νομοθεσία.

Οι αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ κατανέμονται μεταξύ τριών κύριων οργάνων:

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ο εκτελεστικός κλάδος της ΕΕ και το μόνο όργανο της ΕΕ που μπορεί να εισαγάγει νομοθεσία. Είναι επίσης υπεύθυνη για τις εξωτερικές εμπορικές πολιτικές και διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη τηρούν τις συνθήκες και τους νόμους της ΕΕ. Η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την εποπτεία της καθημερινής λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο πρόεδρός της θεωρείται ο πιο ισχυρός ρόλος της ΕΕ.
• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπροσωπεί τους πολίτες της ΕΕ και εκλέγεται άμεσα. Μαζί με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εγκρίνει τη νομοθεσία της ΕΕ και εγκρίνει τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
• Το Συμβούλιο της ΕΕ χωρίζεται στην πραγματικότητα σε δύο μέρη, αν και μοιράζονται τα ίδια κτίρια: Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελείται από υπουργούς των εθνικών κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ και προεδρεύεται από τον εκπρόσωπο του κράτους μέλους που ασκεί επί του παρόντος την εκ περιτροπής εξάμηνη προεδρία της ΕΕ. Συντονίζει τις οικονομικές πολιτικές σε ολόκληρη την ΕΕ και, μαζί με το Κοινοβούλιο, θεσπίζει τη νομοθεσία της ΕΕ και εγκρίνει τον προϋπολογισμό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενώνει τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών σε επίπεδο ΕΕ- είναι το ανώτατο πολιτικό όργανο της ΕΕ και είναι υπεύθυνο για τη σύνταξη της απάντησης της ΕΕ σε απρόβλεπτες κρίσεις (όπως ο Covid-19 ή ο πόλεμος στην Ουκρανία). Συνεδριάζει τουλάχιστον τέσσερις φορές το χρόνο και μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις ανεξάρτητα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το Κοινοβούλιο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθορίζει τους γενικούς πολιτικούς προσανατολισμούς της ΕΕ και συνήθως αποφασίζει για θέματα με συναίνεση. Εκλέγει τον πρόεδρό του (επί του παρόντος τον Σαρλ Μισέλ) για θητεία 2,5 ετών, η οποία μπορεί να ανανεωθεί μία φορά, ο οποίος εκπροσωπεί την ΕΕ στον υπόλοιπο κόσμο.

Διαβασε ακομα

Τι σημαίνουν οι ευρωεκλογές για την κλιματική κρίση

Μετά τις εκλογές

Ένα από τα πρώτα καθήκοντα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι να εκλέξει τον νέο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να διορίσει τους 27 επιτρόπους της. Ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι αυτό που προτείνει έναν υποψήφιο για πρόεδρο της Επιτροπής – και είναι υποχρεωμένο να λάβει «υπόψη» τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών – ο υποψήφιός του πρέπει στη συνέχεια να εγκριθεί από την πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα ή ομάδες που θα προκύψουν από τις εκλογές θα είναι έτσι στην ισχυρότερη θέση να καθορίσει τον μελλοντικό πρόεδρο της Επιτροπής, που θεωρείται ο πιο ισχυρός ρόλος σε επίπεδο ΕΕ.

Οι υποψήφιοι για τις θέσεις των 27 Επιτρόπων περνούν από μια διαδικασία ελέγχου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ο νέος εκλεγμένος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίνουν έναν κατάλογο υποψηφίων, έναν από κάθε κράτος μέλος, οι οποίοι εμφανίζονται ενώπιον κοινοβουλευτικών επιτροπών για να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με τους αντίστοιχους τομείς πολιτικής τους. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεξάγει μία και μόνη ψηφοφορία επί του πλήρους καταλόγου των επιτρόπων πριν διοριστούν επίσημα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Με πληροφορίες από France24, elections Europa