Ποιος δεν θέλει στη ζωή του λίγη λάμψη; Εδώ και αιώνες, οι άνθρωποι έχουν την τάση να στολίζουν το σώμα τους με πολύτιμες πέτρες, μέταλλα και οτιδήποτε άλλο αντανακλά το φως και το γκλίτερ δεν αποτελεί εξαίρεση. Ήδη από το 400 μ.Χ., οι Μάγια χρησιμοποιούσαν μαρμαρυγία, ένα ορυκτό που σχηματίζει πέτρες, με εξαγωνικό σχήμα, σε χρώματα που έλαμπαν στον ήλιο. Άλλες αρχαίες φυλές στην αμερικανική ήπειρο χρησιμοποιούσαν το ίδιο ορυκτό για να διακοσμήσουν τάφους και να κατασκευάσουν ειδώλια.

Πλέον, η σύγχρονη τεχνολογία, ιδίως μετά την ανάπτυξη των συνθετικών πλαστικών, έχει δώσει στους ανθρώπους μία απίστευτη ποικιλία σχημάτων, μεγεθών και χρωμάτων γκλίτερ που χαρίζουν λάμψη σε ένα σωρό πράγματα, από κεριά, κρέμες, καλλυντικά μέχρι χαρτί περιτυλίγματος και υφάσματα.

Αυτές, ωστόσο, οι «αστραφτερές κηλίδες» δεν εξαφανίζονται απλώς όταν πλένεις το πρόσωπό σου ή όταν ανοίγεις τη φανταχτερή κάρτα γενεθλίων σου. Στην πραγματικότητα παραμένουν στο περιβάλλον και συμβάλλουν, με τον δικό τους τρόπο, στη ρύπανση από μικροπλαστικά.

«Το χειρότερο είναι ότι [το γκλίτερ] είναι επίτηδες φτιαγμένο για να είναι μικροσκοπικό και να πηγαίνει παντού», λέει ο Robert Hale, καθηγητής στο Ινστιτούτο Θαλάσσιων Επιστημών της Βιρτζίνια.

Διάφορες έρευνες έχουν εντοπίσει μικροπλαστικά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη: Από την Ανταρκτική μέχρι τα βάθη των ωκεανών και, πιο πρόσφατα, στον πλακούντα, τα περιττώματα και τα αιμοφόρα αγγεία των ανθρώπων.

Διαβασε ακομα

Ποιους θυσίαζαν οι Μάγια; Αρχαίο DNA αποκαλύπτει κάτι απροσδόκητο

Το γκλίτερ καταστρέφει το οικοσύστημα και εσύ είσαι μέρος του

Με μήκος μικρότερο από πέντε χιλιοστά, τα περισσότερα γκλίτερ θεωρούνται μικροπλαστικά και συνήθως αποτελούνται από τρία στρώματα: Έναν πλαστικό πυρήνα, μια αντανακλαστική επίστρωση και ένα τελικό λεπτό, πλαστικό στρώμα.

Όπως και άλλα μικροπλαστικά, το γκλίτερ έχει σημάνει συναγερμό εξαιτίας της ευκολίας με την οποία μπορεί να εξαπλωθεί. Μάλιστα, με την πάροδο του χρόνου, τα σωματίδια θρυμματίζονται περαιτέρω: «Όταν γίνει αρκετά μικρό, μπορεί στην πραγματικότητα να εισέλθει στα κύτταρα […] και να παρεμβαίνει σε διάφορες βασικές βιοχημικές αντιδράσεις», λέει ο Hale.

Τα μικροπλαστικά είναι ένας γνωστός περιβαλλοντικός κίνδυνος, τα οποία εξαπλώνονται σε θαλάσσια και χερσαία περιβάλλοντα και, λόγω του μεγέθους τους, είναι σχεδόν αδύνατο να απομακρυνθούν. Οι υψηλές συγκεντρώσεις μικροπλαστικών με γκλίτερ φαίνεται ότι εμποδίζουν την ανάπτυξη υδρόβιων οργανισμών, όπως το φυτοπλαγκτόν και το ζωοπλαγκτόν, που αποτελούν τη βάση της τροφικής αλυσίδας και παίζουν κρίσιμο ρόλο στην παραγωγή οξυγόνου και την κατανάλωση διοξειδίου του άνθρακα.

Σε μια μελέτη σχετικά με τη θνησιμότητα σε ψάρια από ιούς, ο Hale διαπίστωσε ότι τα μικροπλαστικά ενισχύουν τις επιπτώσεις του ιού, πιθανότατα προκαλώντας φυσική βλάβη στα βράγχια και επιτρέποντας την ευκολότερη είσοδο του παθογόνου παράγοντα.

Σε δοκιμές έχουν βρεθεί μικροπλαστικά στις γαστρεντερικές οδούς και στα περιττώματα χερσαίων ζώων, συμπεριλαμβανομένων φιδιών, πτηνών, ακόμη και μεγαλύτερων ζώων.

Διαβασε ακομα

Πώς η προστασία για το περιβάλλον εξαρτάται από την ομορφιά

Εσύ πόσες χιλιάδες μικροπλαστικά καταπίνεις κάθε χρόνο;

Δεν είναι, ωστόσο, μόνο το ίδιο το πλαστικό που μπορεί να διαρρεύσει και να μολύνει το περιβάλλον. Το γκλίτερ συχνά είναι κακής ποιότητας και κατασκευάζεται από διάφορα τοξικά, χημικά πρόσθετα, τα οποία μόλις έρθουν σε επαφή με το νερό και τον αέρα, «αρχίζουν να απελευθερώνουν όλες αυτές τις ενώσεις στο νερό», λέει ο Rafael Barty Dextro, ερευνητής βιολόγος στο Κέντρο Πυρηνικής Ενέργειας και Γεωργίας στη Βραζιλία.

Οι άνθρωποι μπορεί να καταπιούν μεταξύ 74.000 και 121.000 μικροπλαστικά σωματίδια ετησίως, σύμφωνα με μια εκτίμηση του 2019

Αν και οι χειρότερες επιπτώσεις έχουν εντοπισθεί στη θαλάσσια ζωή, κινδυνεύουν και οι άνθρωποι, ιδίως από τo γκλίτερ στα καλλυντικά. Ο Hale προειδοποιεί ότι η απευθείας εφαρμογή της «φανταχτερής ουσίας» στο δέρμα μπορεί να οδηγήσει σε απορρόφηση ή εισπνοή μικροσκοπικών πλαστικών σωματιδίων.

Οι άνθρωποι μπορεί να καταπιούν μεταξύ 74.000 και 121.000 μικροπλαστικά σωματίδια ετησίως, σύμφωνα με μια εκτίμηση του 2019.

Αν και οι φυσιολογικές επιπτώσεις μελετώνται ακόμη, αυτά τα «ξένα σώματα» έχουν συνδεθεί με πλήθος προβλημάτων, όπως βλάβες στο DNA, δυσλειτουργία οργάνων και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Μια πρόσφατη μελέτη, μάλιστα, διαπίστωσε συσχέτιση μεταξύ των υψηλών επιπέδων μικροπλαστικών στην αρτηριακή πλάκα και των καρδιακών και κυκλοφορικών προβλημάτων, ενώ μια άλλη έρευνα συνέδεσε τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου με υψηλότερες συγκεντρώσεις μικροπλαστικών στα περιττώματα.

Διαβασε ακομα

Η νέα απειλή για τα θαλάσσια ζώα προέρχεται από το πλυντήριό μας

Είναι τελικά η λύση το οικολογικό γκλίτερ;

Οι αυξανόμενοι φόβοι σχετικά με τους κινδύνους από τη συσσώρευση μικροπλαστικών έχουν οδηγήσει ορισμένες χώρες στην προσπάθεια άμεσης εξάλειψής τους: Το 2022, η Καλιφόρνια εξέτασε ένα νομοσχέδιο που θα απαγόρευε τα καλλυντικά και άλλα προϊόντα που περιέχουν «σκόπιμα προστιθέμενα μικροπλαστικά».

Απαγορεύσεις συγκεκριμένων προϊόντων που περιέχουν γκλίτερ ισχύουν επίσης στη Νέα Ζηλανδία και σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δεδομένου, όμως, ότι οι άνθρωποι χρειάζονται λίγη «μαγεία» στη ζωή τους, υπάρχουν εταιρείες που πλέον  προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές λύσεις, όπως βιοδιασπώμενα γκλίτερ. Οι μη πλαστικές επιλογές αρχίζουν να κυκλοφορούν στην αγορά, προσφέροντας «χρυσόσκονες» από φυτική κυτταρίνη και μανιόκα (ή ταπιόκα).

Η Bioglitter, ο πρώτος κατασκευαστής μη πλαστικών γκλίτερ, παράγει τη φιλική προς το περιβάλλον λάμψη της με κυτταρίνη από ξυλοπολτό – κυρίως ευκάλυπτο – η οποία βιοδιασπάται μέσα σε διάστημα τεσσάρων έως έξι εβδομάδων, λέει η Lauren Jones, ιδρύτρια της εταιρείας.

Ωστόσο, ακόμη και τα βιοδιασπώμενα γκλίτερ μπορεί να προκαλέσουν τα δικά τους προβλήματα. Σε ορισμένες μελέτες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το γκλίτερ από κυτταρίνη ήταν πιο επιζήμιο για την ανάπτυξη των παπαλίνας (ένα είδος σαρδέλας) και του φυτοπλαγκτού απ’ ό,τι το συμβατικό γκλίτερ.

Διαβασε ακομα

Ξέχνα τα διαμάντια! Αυτοί οι άγνωστοι πολύτιμοι λίθοι θα σε κάνουν να λάμψεις

«Χρειάζεται οικοτοξικολογική έρευνα για να ελεγχθούν οι επιπτώσεις οποιουδήποτε νέου τύπου γκλίτερ, ώστε να μην καταλήξουμε να δημιουργήσουμε απλώς ένα νέο πρόβλημα», λέει η Dannielle Green, οικολόγος και ειδική σε θέματα πλαστικής ρύπανσης στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin.

Έτσι, μέχρι να δοθούν οριστικές απαντήσεις, οι ειδικοί επιμένουν να αποφεύγουμε εντελώς το γκλίτερ! Με μία προσεγμένη διατροφή, έναν οκτάωρο ύπνο και μία καλή ενυδατική κρέμα, άλλωστε, το δέρμα μας λάμπει και από μόνο του.

Με πληροφορίες από National Geographic