Σκαρφαλωμένοι στον θαλάσσιο πάγο στα ανοικτά των βόρειων ακτών του Καναδά, στην Αρκτική, επιστήμονες παρακολουθούν την άντληση αλμυρού νερού από τον παγωμένο ωκεανό. Ο στόχος τους; Να επιβραδύνουν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Καθώς ο θαλάσσιος πάγος εξαφανίζεται, η σκοτεινή επιφάνεια του ωκεανού μπορεί να απορροφήσει περισσότερη από την ενέργεια του Ήλιου, γεγονός που επιταχύνει την αύξηση της θερμοκρασίας. Έτσι, οι ερευνητές θέλουν να την κάνουν πιο παχιά για να σταματήσουν το λιώσιμό της.

Καλώς ήρθατε στην πιο τρελή πλευρά της γεωμηχανικής – η σκόπιμη παρέμβαση στο κλιματικό σύστημα της Γης για να προσπαθήσουμε να εξουδετερώσουμε τη ζημιά που του έχουμε προκαλέσει. Η γεωμηχανική περιλαμβάνει τις πιο εδραιωμένες προσπάθειες για τον εγκλωβισμό των αερίων που θερμαίνουν τον πλανήτη, όπως η φύτευση περισσότερων δέντρων και η ταφή του άνθρακα στο υπέδαφος.

Αλλά τα πιο πειραματικά μέτρα στοχεύουν να πάνε ένα βήμα παραπέρα, επιδιώκοντας να μειώσουν την ενέργεια που απορροφάται από τη Γη.

Πολλοί επιστήμονες αντιτίθενται σθεναρά, προειδοποιώντας ότι τέτοιες προσπάθειες αποσπούν την προσοχή από το κρίσιμο βήμα της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και κινδυνεύουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό παρά καλό.

Όμως, ένας μικρός αριθμός υπέρμαχων ισχυρίζεται ότι οι προσεγγίσεις τους θα μπορούσαν να δώσουν στον πλανήτη ένα χέρι βοήθειας, ενώ η ανθρωπότητα θα συμμαζεύει τα πεπραγμένα της.

Ο απώτερος στόχος του πειράματος για την Αρκτική είναι να πυκνώσει αρκετά ο θαλάσσιος πάγος ώστε να επιβραδυνθεί ή και να αντιστραφεί το λιώσιμο που έχει ήδη παρατηρηθεί, λέει ο Dr. Shaun Fitzgerald, η ομάδα του οποίου στο Κέντρο Επιδιόρθωσης Κλίματος του Πανεπιστημίου του Cambridge βρίσκεται πίσω από το πρόγραμμα.

Διαβασε ακομα

Η κλιματική κρίση κάνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα ακόμα πιο ακραία

Θα λειτουργήσει ή είναι, όπως το έθεσε ένας επιστήμονας, «εντελώς τρελό»; «Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε αρκετά για να καθορίσουμε αν πρόκειται για καλή ή κακή ιδέα», παραδέχεται ο Dr Fitzgerald.

Οι ερευνητές αψήφησαν τις αντίξοες συνθήκες στο Cambridge Bay, ένα μικροσκοπικό καναδικό χωριό στον Αρκτικό Κύκλο. «Κάνει αρκετό κρύο», λέει ο Andrea Ceccolini της Real Ice, μιας βρετανικής εταιρείας που ηγείται του ταξιδιού, μέσα από μια λευκή σκηνή που ανεμίζει. «Είναι περίπου -30 °C με ισχυρό άνεμο, ο οποίος ανεβάζει τη θερμοκρασία στους -45 °C με τον συντελεστή ψύχους του ανέμου».

Ανοίγουν μια τρύπα στον θαλάσσιο πάγο που σχηματίζεται φυσιολογικά το χειμώνα και αντλούν περίπου 1.000 λίτρα θαλασσινού νερού ανά λεπτό στην επιφάνεια.

Εκτεθειμένο στον κρύο χειμωνιάτικο αέρα, αυτό το θαλασσινό νερό παγώνει γρήγορα, βοηθώντας να πυκνώσει ο πάγος στην κορυφή. Το νερό συμπιέζει επίσης το χιόνι. Καθώς το φρέσκο χιόνι λειτουργεί ως ένα καλό μονωτικό στρώμα, τώρα ο πάγος μπορεί επίσης να σχηματιστεί πιο εύκολα στην κάτω πλευρά σε επαφή με τον ωκεανό.

«Η ιδέα είναι ότι όσο πιο παχύς είναι ο πάγος [στο τέλος του χειμώνα], τόσο περισσότερο θα επιβιώνει όταν μπαίνουμε στην περίοδο τήξης», εξηγεί ο κ. Ceccolini.

Καθώς οι επιστήμονες βρίσκονται προς το τέλος του ταξιδιού τους, έχουν ήδη δει τον πάγο να πυκνώνει κατά μερικές δεκάδες εκατοστά σε όλη τη μικρή περιοχή μελέτης τους. Ο πάγος θα παρακολουθείται από τους ντόπιους τους επόμενους μήνες. Αλλά είναι ακόμη πολύ νωρίς για να πούμε αν η προσέγγισή τους μπορεί πράγματι να κάνει τη διαφορά στην ταχεία μείωση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής.

«Η συντριπτική πλειονότητα των πολικών επιστημόνων πιστεύει ότι αυτό δεν πρόκειται ποτέ να λειτουργήσει», προειδοποιεί ο Martin Siegert, ένας έμπειρος παγετωνολόγος στο Πανεπιστήμιο του Exeter, ο οποίος δεν συμμετέχει στο πρόγραμμα.

Διαβασε ακομα

Τι πρέπει να κάνουμε για να σωθεί η ανθρωπότητα

Ένα ζήτημα είναι ότι ο πιο αλμυρός πάγος μπορεί να λιώσει πιο γρήγορα το καλοκαίρι. Και έπειτα υπάρχει η τεράστια υλικοτεχνική πρόκληση της κλιμάκωσης του έργου σε ένα ουσιαστικό επίπεδο – σύμφωνα με μια εκτίμηση, θα χρειάζονταν περίπου 10 εκατομμύρια αιολικές αντλίες για να πυκνώσει ο θαλάσσιος πάγος στο ένα δέκατο μόνο της Αρκτικής.

«Είναι αρκετά τρελό κατά τη γνώμη μου ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει σε κλίμακα για ολόκληρο τον Αρκτικό Ωκεανό», λέει η Julienne Stroeve, καθηγήτρια πολικής παρατήρησης και μοντελοποίησης στο University College του Λονδίνου.

Ορισμένες από τις πιο πειραματικές προτάσεις γεωμηχανικής περιλαμβάνουν την προσπάθεια να γίνουν τα σύννεφα πιο ανακλαστικά με τη δημιουργία επιπλέον θαλάσσιου ψεκασμού και τη μίμηση ηφαιστειακών εκρήξεων για να αντανακλάται περισσότερη από την ενέργεια του Ήλιου πίσω στο διάστημα.

Ορισμένοι επιστήμονες – συμπεριλαμβανομένων των οργάνων του ΟΗΕ για το κλίμα και τον καιρό – έχουν προειδοποιήσει ότι αυτές οι προσεγγίσεις θα μπορούσαν να ενέχουν σοβαρούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της διατάραξης των παγκόσμιων καιρικών συνθηκών. Πολλοί ερευνητές επιθυμούν την πλήρη απαγόρευσή τους.

Διαβασε ακομα

Είδαν τι κρύβει ο Παγετώνας της Ημέρας της Κρίσεως και τα νέα δεν είναι καθόλου καλά

«Οι τεχνολογίες γεωμηχανικής συνοδεύονται από τεράστιες αβεβαιότητες και δημιουργούν νέους κινδύνους για τα οικοσυστήματα και τους ανθρώπους», εξηγεί η Lili Fuhr, διευθύντρια του προγράμματος για την οικονομία των ορυκτών στο Κέντρο Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου.

«Η Αρκτική είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των πλανητικών μας συστημάτων: Η άντληση θαλασσινού νερού σε θαλάσσιο πάγο σε μεγάλη κλίμακα θα μπορούσε να αλλάξει τη χημεία των ωκεανών και να απειλήσει τον εύθραυστο ιστό της ζωής».

Και υπάρχει μια πιο θεμελιώδης, ευρέως διαδεδομένη ανησυχία με αυτού του είδους τα έργα. «Ο πραγματικός κίνδυνος είναι ότι παρέχουν αντιπερισπασμό και οι άνθρωποι με συμφέροντα θα το χρησιμοποιήσουν ως δικαιολογία για να συνεχίσουν να καίνε ορυκτά καύσιμα», προειδοποιεί ο καθηγητής Siegert.

«Ειλικρινά, είναι παράλογο και πρέπει να σταματήσει. Ο τρόπος επίλυσης της κλιματικής κρίσης είναι η απεξάρτηση από τον άνθρακα: Είναι ο καλύτερος και ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός».

Οι ερευνητές της Αρκτικής έχουν πλήρη επίγνωση αυτών των ανησυχιών. Τονίζουν ότι απλώς δοκιμάζουν την τεχνολογία και δεν θα την απελευθερώσουν ευρύτερα μέχρι να γίνουν καλύτερα γνωστοί οι κίνδυνοι. «Δεν βρισκόμαστε εδώ για να προωθήσουμε αυτό ως τη λύση για την κλιματική αλλαγή στην Αρκτική», τονίζει ο Dr Fitzgerald. «Λέμε ότι θα μπορούσε να είναι [μέρος της], αλλά πρέπει να πάμε και να μάθουμε πολλά περισσότερα πριν η κοινωνία μπορέσει στη συνέχεια να αποφασίσει αν είναι λογικό πράγμα ή όχι».

Συμφωνούν ότι η γεωμηχανική δεν αποτελεί «ασημένια σφαίρα» για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και ότι οι δραστικές περικοπές των ορυκτών καυσίμων και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι πιο σημαντικές για την αποφυγή των χειρότερων συνεπειών της υπερθέρμανσης.

Διαβασε ακομα

Επιστήμονες βρήκαν άγνωστους ιούς στη Γροιλανδία κι αυτή είναι μία πολύ καλή είδηση

Επισημαίνουν όμως ότι ακόμη και με ταχεία δράση, ο κόσμος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ένα δύσκολο μέλλον.

Ο Αρκτικός Ωκεανός είναι πιθανό να είναι ουσιαστικά απαλλαγμένος από θαλάσσιο πάγο στο τέλος του καλοκαιριού, τουλάχιστον μία φορά μέχρι το 2050, και πιθανώς ακόμη νωρίτερα. Έχει ήδη υποστεί απότομη μείωση από τη δεκαετία του 1980.

«Χρειαζόμαστε άλλες λύσεις», υποστηρίζει ο διδακτορικός φοιτητής Jacob Pantling, ερευνητής στο Κέντρο Επισκευής του Κλίματος, ο οποίος αψήφησε τους παγωμένους ανέμους στον κόλπο του Κέιμπριτζ. «Πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές, αλλά ακόμη και αν το κάνουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα, η Αρκτική θα συνεχίσει να λιώνει».

Με πληροφορίες από BBC