Όταν φαντάζεστε τη θάλασσα, μπορεί να σκέφτεστε αστραφτερά γαλαζοπράσινα νερά – αλλά πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τμήματα των ωκεανών του κόσμου μας μπορεί στην πραγματικότητα να γίνονται πιο πράσινα. Κι ενώ ορισμένα νερά γίνονται πιο πράσινα, ιδίως σε χαμηλά γεωγραφικά πλάτη κοντά στον Ισημερινό, άλλα γίνονται πιο μπλε καθώς αυξάνεται η παγκόσμια θερμοκρασία. Ο κύριος ένοχος; Η κλιματική κρίση.

Αυτή η αλλαγή στο χρώμα δεν είναι ορατή με γυμνό μάτι, ωστόσο οι δορυφορικές μελέτες είναι σε θέση να τη χαρτογραφήσουν.

Η πρόσφατη ευρωπαϊκή έκθεση για την κατάσταση του κλίματος, η οποία δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2024 από την Υπηρεσία Κλίματος Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκάλυψε πόσο μεγάλη είναι η αλλαγή που συντελείται στον ωκεανό.

Διαπίστωσε ότι η χλωροφύλλη – μια φωτοκυτταρική χρωστική ουσία που βρίσκεται στο φυτοπλαγκτόν και τα φυτά και τους δίνει την πράσινη απόχρωση – ήταν 200-500% υψηλότερη από το μέσο όρο στη Νορβηγική θάλασσα και στον Ατλαντικό Ωκεανό βόρεια του Ηνωμένου Βασιλείου τον Απρίλιο του 2023, ενώ ήταν 60-80% χαμηλότερη στον ωκεανό δυτικά της Ιβηρικής Χερσονήσου.

Στη Μεσόγειο Θάλασσα τα επίπεδα χοροφύλλης ήταν 50-100% υψηλότερα από το μέσο όρο τον Ιούνιο του 2023. Και στις δύο περιπτώσεις ο μέσος όρος ελήφθη από μετρήσεις μεταξύ 1998-2020.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτές οι αλλαγές στο χρώμα υπερβαίνουν τις φυσικές ετήσιες διακυμάνσεις και αποτελούν ένδειξη της αύξησης της θερμοκρασίας των ωκεανών.

Οι θερμοκρασίες από τη θάλασσα που συλλέγονται από το Copernicus αποκάλυψαν ότι οι ωκεανοί του κόσμου καταγράφουν μία αύξηση-ρεκόρ. Έδειξε επίσης ότι κάθε μέρα του προηγούμενου έτους, τα ρεκόρ διαδέχονταν το ένα το άλλο.

Ο Cael είναι ο επικεφαλής συγγραφέας μιας πρόσφατης μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Nature, η οποία χαρτογράφησε δεδομένα δύο δεκαετιών χρησιμοποιώντας δορυφόρους της Nasa. Μαζί με επιστήμονες από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT), διαπίστωσε ότι πάνω από τη μισή έκταση του ωκεανού στον κόσμο (56%) άλλαξε χρώμα.

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος αυτή της αλλαγής, αξίζει να σημειωθεί ότι η έκταση αυτή είναι μεγαλύτερη από το σύνολο της παγκόσμιας ξηράς.

Ο ρόλος του φυτοπλαγκτού

Οι επιστήμονες, αν και δεν είναι σίγουροι για τις ακριβείς αιτίες αυτών των αλλαγών, πιστεύουν ότι η μάζα και η εξάπλωση του φυτοπλαγκτού παίζει τεράστιο ρόλο.

Το φυτοπλαγκτόν είναι μικροσκοπικοί, φωτοσυνθετικοί οργανισμοί που αποτελούν τη βάση του θαλάσσιου τροφικού πλέγματος, συντηρώντας άλλους οργανισμούς που βρίσκονται πιο ψηλά στην τροφική αλυσίδα, από το κριλ μέχρι τις φάλαινες. Περιέχουν χλωροφύλλη, την ίδια πράσινη χρωστική ουσία που χρησιμοποιούν τα φυτά για τη συλλογή ενέργειας από το ηλιακό φως κατά τη φωτοσύνθεση. Το φυτοπλαγκτόν παίζει επίσης μεγάλο ρόλο στη μεταφορά διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα στον ωκεανό.

Συνήθως, το χρώμα του ωκεανού είναι το αποτέλεσμα των ανώτερων στρωμάτων του. Τα νερά που έχουν βαθύ μπλε χρώμα περιέχουν λιγότερο φυτοπλαγκτόν, ενώ τα πιο πράσινα νερά σηματοδοτούν την παρουσία περισσότερου φυτοπλαγκτού.

Η εικονική Γη

Το Modis, ένα όργανο στον δορυφόρο Aqua της Nasa, λαμβάνει μετρήσεις σε επτά ορατά μήκη κύματος, τα οποία είναι ένα πληρέστερο χρωματικό φάσμα από ό,τι είχε καταγραφεί σε προηγούμενες μελέτες που βασίζονταν σε υπολογιστικά μοντέλα. Με τη χρήση του εργαλείου Modis, ο Cael δημιούργησε ένα μοντέλο για την εκτέλεση προσομοιώσεων.

«Έχουμε μια εικονική Γη, όπου μπορούμε να έχουμε δύο διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας. Στη μία περίπτωση, δεν έχουμε κλιματική κρίση. Στην άλλη περίπτωση, έχουμε» λέει.

«Μπορούμε να δούμε πώς αυτές οι δύο εικόνες αποκλίνουν με την πάροδο του χρόνου και αυτό που βλέπουμε εκεί είναι κάτι παρόμοιο με αυτό που βλέπουμε στον πραγματικό ωκεανό».

Αυτό ήταν το πείραμα που αποκάλυψε ότι τα χρώματα των ωκεανών του κόσμου είχαν αλλάξει κατά 56%. Συγκεκριμένα, οι τροπικές περιοχές των ωκεανών κοντά στον Ισημερινό έγιναν σταθερά πιο πράσινες με την πάροδο του χρόνου, λόγω της προστιθέμενης χλωροφύλλης από την αύξηση του φυτοπλαγκτού.

«Βλέπουμε αλλαγές σε όλες τις μεγάλες ωκεάνιες λεκάνες – δεν περιορίζεται μόνο στον Ειρηνικό ή τον Ατλαντικό ή τον Ινδικό ωκεανό. Πρόκειται για αλλαγές παγκόσμιας κλίμακας» λέει ο Cael.

Αυτό επιβεβαιώνει μια θεωρία που περιλαμβάνεται σε προηγούμενο έγγραφο της Stephanie Dutkiewicz, επιστήμονα για τους ωκεανούς στο MIT και στο Κέντρο για την Επιστήμη της Παγκόσμιας Αλλαγής.

Το 2019, η Dutkiewicz χρησιμοποίησε υπολογιστικά μοντέλα για να προβλέψει τις μελλοντικές αλλαγές στο χρώμα των ωκεανών. Ωστόσο, ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί αν αυτό οφειλόταν στην κλιματική κρίση ή σε φυσιολογικά ωκεάνια μοτίβα, όπως αυτά που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια των El Niño και La Niña.

Η μελέτη του Cael, στην οποία προστέθηκαν δορυφορικά δεδομένα, διεύρυνε το πεδίο πέρα από τη χλωροφύλλη. Η Dutkiewicz, η οποία εργάστηκε επίσης στη μελέτη του Cael, λέει ότι η πρόσφατη δημοσίευση επιβεβαίωσε τις στατιστικές προβλέψεις της.

«Οι δορυφορικές μετρήσεις στον πραγματικό κόσμο είναι συνεπείς με αυτό που φαίνεται στο μοντέλο», λέει. «Έτσι, συμπερασματικά, οι αλλαγές που βλέπουμε στον πραγματικό κόσμο είναι πολύ πιθανό να οφείλονται σε αλλαγές στο κλίμα που προκαλούνται από τον άνθρωπο».

Διαβασε ακομα

Ο χειρότερος φόβος επιβεβαιώνεται: Τι σημαίνει η υπερθέρμανση των ωκεανών

Δραματικός αντίκτυπος

Ο αντίκτυπος που θα έχουν αυτές οι αλλαγές στον ωκεανό είναι πιθανό να είναι δραματικός. Ορισμένοι ερευνητές έχουν προβλέψει ότι το φυτοπλαγκτόν θα μετατοπιστεί προς τα βόρεια με ταχύτητα περίπου 35 χιλιομέτρων (21 μιλίων) κάθε δεκαετία, καθώς οι θερμοκρασίες θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν.

Αυτό θα οδηγήσει σε αλλαγές και στην κατανομή του ζωοπλαγκτού και ως αποτέλεσμα των μικροσκοπικών ζώων που τρέφονται με το φυτοπλαγκτόν. Έτσι, αναμένεται να μειωθεί ο πλούτος των ειδών στους τροπικούς ωκεανούς και να αυξηθεί δραματικά στα εύκρατα και υποπολικά ύδατα.

Οι σμαραγδένιοι όρμοι και οι καταγάλανες ανοιχτές θαλάσσιες εκτάσεις δεν θα αλλάξουν ξαφνικά χρώμα από τη μια μέρα στην άλλη. «Δεν είναι το χρώμα αυτό που μας ενδιαφέρει», λέει ο Cael. «Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η αλλαγή στο χρώμα αντανακλά την αλλαγή στο οικοσύστημα» επισημαίνει.

Με πληροφορίες από BBC