Το δεύτερο ψηλότερο βουνό στη Νέα Ζηλανδία και οι γύρω κορυφές του έχουν αποκτήσει νομική υπόσταση, αποτελώντας το τρίτο φυσικό στοιχείο της χώρας που αποκτά τα ίδια δικαιώματα, υποχρεώσεις και προστασία με τους ανθρώπους.

Το Taranaki Mounga* (ή maunga, όπως το γράφουν οι ντόπιοι) είναι ένας από τους πιο συμμετρικούς ηφαιστειακούς κώνους στον κόσμο που δεσπόζει εντυπωσιακά πάνω από τις επίπεδες πεδιάδες Taranaki στη δυτική ακτή του Βόρειου Νησιού. Πιστεύεται ότι είναι το βουνό της χώρας με τις περισσότερες αναρριχήσεις και έχει γίνει, τα τελευταία χρόνια, ένας άκρως δημοφιλής τουριστικός προορισμός.

Το βουνό έχει μεγάλη σημασία για τους Μαορί Taranaki και ο χαρακτηρισμός του ως νομικό πρόσωπο αποτελεί μια πολυαναμενόμενη αναγνώριση της σχέσης τους με αυτό, καθώς θεωρείται ένας από τους ένδοξους προγόνους τους.

Ανάμεικτα συναισθήματα

Μετά από υπόσχεση που δόθηκε το 2017, το κοινοβούλιο ψήφισε ομόφωνα υπέρ ενός νόμου την Πέμπτη (30/01), ο οποίος θα προσδώσει επίσημα στο Taranaki, τις συνοδευτικές κορυφές του και το περιβάλλον του το καθεστώς νομικού προσώπου – που θα ονομάζεται Te Kāhui Tupua. Τα συμφέροντα της περιοχής θα εκπροσωπούνται από ένα σύνολο διορισμένων τόσο από τις Iwi φυλές όσο και από το βρετανικό στέμμα.

Είναι, επίσης, η πρώτη φορά που ένα γεωγραφικό στοιχείο της Νέας Ζηλανδίας θα αναφέρεται επίσημα αποκλειστικά με το όνομα Μαορί, εγκαταλείποντας το προηγούμενο αποικιακό του όνομα, Mount Egmont. Οι γύρω κορυφές και τα φυσικά χαρακτηριστικά θα επανέλθουν ομοίως στα αρχικά τους ονόματα Māori.

Εκατοντάδες μέλη των Iwi του Taranaki ταξίδεψαν στην πρωτεύουσα για να παρακολουθήσουν την τελική ανάγνωση του νομοσχεδίου, γεμίζοντας τα θεωρεία του κοινοβουλίου και ξεσπώντας σε waiata – παραδοσιακά τραγούδια – κατά την ψήφισή του.

Ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Taranaki Mounga, Jamie Tuuta, δήλωσε στον Guardian ότι υπήρχαν ανάμεικτα συναισθήματα.

«Μετά από γενιές ελπίδων που απορρίφθηκαν και προσπάθειες από εκείνους που δεν είναι πλέον μαζί μας […] είναι δυσάρεστο, αλλά είναι επίσης μια μέρα που μπορούμε να συγκεντρωθούμε ως iwi του Taranaki για να γιορτάσουμε, επειδή είναι ένα από τα πιο σημαντικά βήματα στην ιστορία μας – όχι μόνο για το mounga μας, αλλά και για τους ανθρώπους του Taranaki, της περιοχής και του έθνους».

Διαβασε ακομα

Η λέξη των Μαορί για τον αυτισμό είναι ένας ύμνος στον σεβασμό και τη συμπερίληψη

Εκτοπισμοί και καταστροφικές κατασχέσεις

Η αλλαγή του νόμου σηματοδοτεί το τελευταίο βήμα ενός διακανονισμού του 2016, με τον οποίο οι Iwi του Taranaki εξασφάλισαν αποζημιώσεις για την παραβίαση των υποχρεώσεων του στέμματος έναντι των Μαορί βάσει της Συνθήκης του Waitangi, του ιδρυτικού εγγράφου της Νέας Ζηλανδίας που υπογράφηκε το 1840 από τους αρχηγούς των Μαορί και το βρετανικό στέμμα.

Η εν λόγω συμφωνία περιλάμβανε οικονομική αποζημίωση και συγγνώμη από το στέμμα για τις «ασυνείδητες ενέργειές του» κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων του 19ου αιώνα και τη δήμευση 1,2 εκατομμυρίων στρεμμάτων γης του Ταρανάκι, συμπεριλαμβανομένου του βουνού.

Αναγνώρισε, επίσης, ότι οι κατασχέσεις είχαν καταστροφικές συνέπειες για τους Iwi του Taranaki, οι οποίοι εκτοπίστηκαν και στερήθηκαν την πρόσβαση σε τόπους προγονικής σημασίας, παραδοσιακές πηγές τροφής και πόρους.

Σεβασμός και προστασία

Το Taranaki γίνεται το τρίτο φυσικό στοιχείο στη Νέα Ζηλανδία που αποκτά νομική προσωπικότητα, μετά το πάρκο Te Urewera το 2014 και τον ποταμό Whanganui το 2017. Ο χαρακτηρισμός αυτός σημαίνει ότι τα γεωγραφικά μέρη αποκτούν το νομικό καθεστώς ενός προσώπου, διασφαλίζοντας ότι αντιμετωπίζονται με σεβασμό και προστασία.

«Όταν σκεφτόμαστε την έννοια της προσωποποίησης, αυτό που κάνουμε είναι να εισάγουμε μια έννοια των ιθαγενών Μαορί στο δυτικό δίκαιο», λέει ο Tuuta, προσθέτοντας ότι χρησιμεύει ως σημείο εκκίνησης για να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα σημαντικά φυσικά στοιχεία: «Όταν τα βλέπουμε ως προγόνους […] αυτό που τελικά επιδιώκουμε είναι να δούμε αλλαγή συμπεριφοράς», απέναντί τους.

Έτσι, θα καθοριστούν νέες κατευθυντήριες γραμμές για το πώς οι επισκέπτες θα πρέπει να συμπεριφέρονται στο Taranaki και την τριγύρω περιοχή, ενώ ελπίζει ότι οι άνθρωποι θα μάθουν να σέβονται τα βουνά και να αυτορρυθμίζουν τις δραστηριότητές τους. «Η επιτυχία αυτών των ρυθμίσεων δεν επαφίεται μόνο στους Iwi και την κυβέρνηση, αλλά στο ευρύτερο έθνος».

Διαβασε ακομα

Στη Νέα Ζηλανδία μόλις έσπασε το ρεκόρ για τον μεγαλύτερο χορό Haka στην Ιστορία

Μια νέα αρχή

Σε μια σπάνια επίδειξη διακομματικής συναίνεσης, το νομοσχέδιο πέρασε χωρίς αντίρρηση, με τους εκπροσώπους κάθε κόμματος να αναγνωρίζουν τις κατάφωρες βλάβες που προκάλεσε το στέμμα στο Taranaki, τη σημασία της αποκατάστασης του ονόματος του βουνού στους Μαορί και τη σημασία της απόδοσης της προσωπικότητας.

Ο υπουργός για τις διαπραγματεύσεις για τις συνθήκες, Paul Goldsmith, δήλωσε ότι πρόκειται για μια ιστορική ημέρα που σηματοδοτεί μια «νέα αρχή στη σχέση» μεταξύ του στέμματος και των Ιwi του Taranaki.

«Αυτή είναι μια ξεχωριστή ημέρα και μια ευκαιρία να διορθώσουμε τα λάθη […] που πηγαίνουν πίσω 250 χρόνια – στη μετονομασία του βουνού και σε πολλά, πολλά άλλα γεγονότα».

Ο Goldsmith ευχαρίστησε τους Iwi για το σθένος και την υπομονή που επέδειξαν κατά τη διάρκεια της μακράς περιόδου διαπραγματεύσεων και απέτισε φόρο τιμής στους προγόνους του Taranaki για όλα όσα υπέστησαν.

Η συναρχηγός του κόμματος Te Pāti Māori (το κόμμα των Μαορί), Debbie Ngarewa-Packer, η οποία κατάγεται από το Taranaki, χαρακτήρισε την κλοπή του βουνού ως μία από τις μεγαλύτερες αδικίες της αποικιοκρατίας.

«Σήμερα, το Taranaki απελευθερώνεται από τα δεσμά […] της αδικίας, της άγνοιας και του μίσους. Σήμερα, απελευθερώνουμε και εμείς με την aroha [αγάπη] μας».

Παρά το γεγονός ότι ο νόμος δεν επιστρέφει τη γη στην ιδιοκτησία των ιθαγενών, «ήταν μια σημαντική αναγνώριση της σημασίας της για τους Taranaki Māori», δήλωσε η Ngarewa-Packer.