Ο κατηγορούμενος ως εγκέφαλος των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ δεν θα δηλώσει πλέον ένοχος την Παρασκευή (10/01), αφού η αμερικανική κυβέρνηση προχώρησε στην παρεμπόδιση των συμφωνιών που συνήφθησαν πέρυσι.

Ο Χαλίντ Σέιχ Μοχάμεντ, ο οποίος συχνά αναφέρεται ως KSM, επρόκειτο να παραδώσει την ομολογία του σε πολεμικό δικαστήριο στη ναυτική βάση του Κόλπου του Γκουαντάναμο στη νοτιοανατολική Κούβα, όπου κρατείται σε στρατιωτική φυλακή επί σχεδόν δύο δεκαετίες.

Ο Μοχάμεντ είναι ο πιο διαβόητος κρατούμενος του Γκουαντάναμο και ένας από τους τελευταίους που κρατούνται στη βάση.

Όμως, ομοσπονδιακό εφετείο διέκοψε το βράδυ της Πέμπτης (09/01) την προγραμματισμένη διαδικασία για να εξετάσει τα αιτήματα της κυβέρνησης να εγκαταλείψει τις συμφωνίες ομολογίας για τον Μοχάμεντ και δύο συγκατηγορουμένους του, οι οποίες, όπως είπε, θα προκαλούσαν «ανεπανόρθωτη» ζημία τόσο στην ίδια όσο και στο κοινό.

Μια τριμελής επιτροπή δικαστών δήλωσε ότι η καθυστέρηση «δεν θα πρέπει να ερμηνευθεί με κανέναν τρόπο ως απόφαση επί της ουσίας», αλλά αποσκοπούσε στο να δοθεί χρόνος στο δικαστήριο να λάβει πλήρη ενημέρωση και να ακούσει τα επιχειρήματα «σε ταχεία βάση».

Η καθυστέρηση σημαίνει ότι το θέμα θα περιέλθει πλέον στην επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ.

Τι ήταν προγραμματισμένο να συμβεί αυτή την εβδομάδα

Σε ακρόαση που θα άρχιζε το πρωί της Παρασκευής (10/01), ο Μοχάμεντ επρόκειτο να δηλώσει ένοχος για το ρόλο του στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν αεροπειρατές κατέλαβαν επιβατικά αεροπλάνα και τα έριξαν στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στη Νέα Υόρκη και στο Πεντάγωνο έξω από την Ουάσιγκτον. Ένα άλλο αεροπλάνο συνετρίβη σε ένα χωράφι στην Πενσυλβάνια αφού οι επιβάτες αντιστάθηκαν.

Ο Μοχάμεντ κατηγορείται για αδικήματα που περιλαμβάνουν συνωμοσία και δολοφονία, ενώ στο κατηγορητήριο αναφέρονται 2.976 θύματα.

Έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι σχεδίασε την «επιχείρηση της 11ης Σεπτεμβρίου από το Α έως το Ω» – συνέλαβε την ιδέα να εκπαιδεύσει πιλότους να πετάξουν εμπορικά αεροπλάνα σε κτήρια και να μεταφέρει τα σχέδια αυτά στον Οσάμα μπιν Λάντεν, ηγέτη της μαχητικής ισλαμιστικής ομάδας Αλ Κάιντα, στα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Η ακρόαση της Παρασκευής (10/01) είχε οριστεί να γίνει σε μια δικαστική αίθουσα της βάσης, όπου τα μέλη των οικογενειών των νεκρών και ο Τύπος θα κάθονταν σε ένα θεωρείο πίσω από χοντρό τζάμι.

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά 23 χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου

Οι προδικαστικές ακροάσεις, που διεξάγονται σε στρατιωτικό δικαστήριο στη ναυτική βάση, συνεχίζονται για περισσότερο από μια δεκαετία, περιπλεγμένες από ερωτήματα σχετικά με το αν τα βασανιστήρια που υπέστησαν ο Μοχάμεντ και άλλοι κατηγορούμενοι όταν βρίσκονταν υπό κράτηση στις ΗΠΑ αλλοιώνουν τα στοιχεία.

Μετά τη σύλληψή του στο Πακιστάν το 2003, ο Μοχάμεντ πέρασε τρία χρόνια σε μυστικές φυλακές της CIA, γνωστές ως «μαύρες τοποθεσίες», όπου υποβλήθηκε σε προσομοίωση πνιγμού, ή «waterboarding», 183 φορές, μεταξύ άλλων λεγόμενων «προηγμένων τεχνικών ανάκρισης» που περιλάμβαναν στέρηση ύπνου και αναγκαστική γύμνια.

Η Κάρεν Γκρίνμπεργκ, συγγραφέας του βιβλίου The Least Worst Place: How Guantanamo Became the World’s Most Notorious Prison, λέει ότι η χρήση βασανιστηρίων έχει καταστήσει «πρακτικά αδύνατο να οδηγηθούν αυτές οι υποθέσεις σε δίκη με τρόπο που να τιμά το κράτος δικαίου και την αμερικανική νομολογία».

«Είναι προφανώς αδύνατο να παρουσιαστούν στοιχεία σε αυτές τις υποθέσεις χωρίς τη χρήση αποδεικτικών στοιχείων που προέρχονται από βασανιστήρια. Επιπλέον, το γεγονός ότι τα άτομα αυτά βασανίστηκαν προσθέτει ένα άλλο επίπεδο πολυπλοκότητας στις διώξεις», λέει.

Η υπόθεση εμπίπτει επίσης στις στρατιωτικές επιτροπές, οι οποίες λειτουργούν με διαφορετικούς κανόνες από το παραδοσιακό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης των ΗΠΑ και επιβραδύνουν τη διαδικασία.

Η συμφωνία ομολογίας συνήφθη το περασμένο καλοκαίρι, έπειτα από περίπου δύο χρόνια διαπραγματεύσεων.

Διαβασε ακομα

Ο εγκέφαλος των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου δηλώνει ένοχος 23 χρόνια μετά

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία ομολογίας

Οι πλήρεις λεπτομέρειες των συμφωνιών που επιτεύχθηκαν με τον Μοχάμεντ και δύο συγκατηγορουμένους του δεν έχουν δημοσιοποιηθεί.

Ωστόσο, είναι γνωστό ότι η συμφωνία σημαίνει ότι δεν θα βρεθεί αντιμέτωπος με δίκη για την επιβολή θανατικής ποινής.

Σε δικαστική ακρόαση την Τετάρτη (08/01), η νομική του ομάδα επιβεβαίωσε ότι συμφώνησε να δηλώσει ένοχος για όλες τις κατηγορίες. Ο Μοχάμεντ δεν απευθύνθηκε προσωπικά στο δικαστήριο, αλλά ασχολήθηκε με την ομάδα του καθώς εξέταζαν τη συμφωνία, κάνοντας μικρές διορθώσεις και αλλαγές στη διατύπωση με την εισαγγελία και τον δικαστή.

Εάν οι συμφωνίες επικυρωθούν και οι ομολογίες γίνουν δεκτές από το δικαστήριο, τα επόμενα βήματα θα είναι ο διορισμός ενός στρατιωτικού σώματος ενόρκων, γνωστού ως πάνελ, που θα ακούσει τα στοιχεία σε μια ακρόαση για την επιβολή της ποινής.

Στο δικαστήριο την Τετάρτη (08/01), αυτό περιγράφηκε από τους δικηγόρους ως μια μορφή δημόσιας δίκης, όπου οι επιζώντες και τα μέλη των οικογενειών των δολοφονηθέντων θα έχουν την ευκαιρία να δώσουν καταθέσεις.

Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι οικογένειες θα μπορούν επίσης να υποβάλλουν ερωτήσεις στον Μοχάμεντ, ο οποίος θα πρέπει να «απαντήσει πλήρως και με ειλικρίνεια» στις ερωτήσεις τους, λένε οι δικηγόροι.

Κεντρικό ρόλο για να συμφωνήσει η εισαγγελία στις συμφωνίες είχε η εγγύηση ότι «θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε όλα τα στοιχεία που θεωρούσαμε απαραίτητα για να δημιουργήσουμε ένα ιστορικό αρχείο της εμπλοκής του κατηγορουμένου σε ό,τι συνέβη την 11η Σεπτεμβρίου», δήλωσε ο εισαγγελέας, Clayton G. Trivett Jr., στο δικαστήριο την Τετάρτη.

Ακόμη και αν προχωρήσουν οι απολογίες, θα περάσουν πολλοί μήνες μέχρι να ξεκινήσει η διαδικασία αυτή και να εκδοθεί τελικά η ποινή.

Διαβασε ακομα

9/11: Η μέρα που άλλαξε τον κόσμο για πάντα

Γιατί η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπαθεί να μπλοκάρει τις προσφυγές

Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν διόρισε τον ανώτερο αξιωματούχο που υπέγραψε τη συμφωνία. Όμως αυτός ταξίδευε τη στιγμή της υπογραφής και φέρεται να αιφνιδιάστηκε, σύμφωνα με τους New York Times.

Μέρες αργότερα, προσπάθησε να την ανακαλέσει, λέγοντας σε υπόμνημα: «Η ευθύνη για μια τέτοια απόφαση θα έπρεπε να βαρύνει εμένα ως την ανώτερη αρχή».

Ωστόσο, τόσο ένας στρατιωτικός δικαστής όσο και μια επιτροπή στρατιωτικών εφέσεων έκριναν ότι η συμφωνία ήταν έγκυρη και ότι ο Όστιν είχε ενεργήσει πολύ αργά.

Σε μια άλλη προσπάθεια να μπλοκάρει τη συμφωνία, η κυβέρνηση ζήτησε αυτή την εβδομάδα από ομοσπονδιακό εφετείο να παρέμβει.

Σε μια νομική κατάθεση, δήλωσε ότι ο Μοχάμεντ και οι άλλοι δύο άνδρες κατηγορούνται για «τη διάπραξη της πιο κατάφωρης εγκληματικής πράξης σε αμερικανικό έδαφος στη σύγχρονη ιστορία» και ότι η επιβολή των συμφωνιών θα «στερούσε από την κυβέρνηση και τον αμερικανικό λαό μια δημόσια δίκη ως προς την ενοχή των εναγόντων και την πιθανότητα θανατικής ποινής, παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Άμυνας έχει νομίμως αποσύρει τις συμφωνίες αυτές».

Μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας το περασμένο καλοκαίρι, ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Μιτς Μακόνελ, τότε ηγέτης του κόμματος στην αίθουσα, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία την περιέγραφε ως «αποκρουστική αποποίηση της ευθύνης της κυβέρνησης να υπερασπιστεί την Αμερική και να παράσχει δικαιοσύνη».

Διαβασε ακομα

Η αλήθεια για τα ακραία βασανιστήρια της CIA

Τι λένε οι οικογένειες των θυμάτων

Ορισμένες οικογένειες όσων σκοτώθηκαν στις επιθέσεις έχουν επίσης επικρίνει τη συμφωνία, λέγοντας ότι είναι πολύ επιεικής ή ότι στερείται διαφάνειας.

Μιλώντας στο Today Programme του BBC το περασμένο καλοκαίρι, η Τέρι Στράντα, της οποίας ο σύζυγος Τομ σκοτώθηκε στις επιθέσεις, περιέγραψε τη συμφωνία ως «παροχή αυτού που θέλουν στους κρατούμενους στο Γκουαντάναμο».

Η Στράντα, πρόεδρος της ομάδας εκστρατείας 9/11 Families United, δήλωσε: «Αυτή είναι μια νίκη για τον Χαλίντ Σέιχ Μοχάμεντ και τους άλλους δύο, είναι μια νίκη γι’ αυτούς».

Άλλες οικογένειες βλέπουν τις συμφωνίες ως μια πορεία προς την καταδίκη στην πολύπλοκη και μακροχρόνια διαδικασία και απογοητεύτηκαν από την τελευταία παρέμβαση της κυβέρνησης.

Ο Στέφαν Γκέρχαρντ, του οποίου ο μικρότερος αδελφός Ραλφ σκοτώθηκε στις επιθέσεις, είχε μεταβεί αεροπορικώς στο Γκουαντάναμο για να παρακολουθήσει την απολογία του Μοχάμεντ.

«Ποιος είναι ο τελικός στόχος της κυβέρνησης Μπάιντεν; Να πετύχουν την αναστολή και αυτό να τραβήξει μέχρι την επόμενη κυβέρνηση. Για ποιο σκοπό; Σκεφτείτε τις οικογένειες. Γιατί παρατείνετε αυτό το σίριαλ;», είπε.

Ο Γκέρχαρντ δήλωσε στο BBC ότι οι συμφωνίες δεν αποτελούν «νίκη» για τις οικογένειες, αλλά ότι ήταν «καιρός να βρεθεί ένας τρόπος να κλείσει αυτό το θέμα, να καταδικαστούν αυτοί οι άνδρες».

Οι οικογένειες στη βάση συναντήθηκαν με τον Τύπο όταν έγινε γνωστή η είδηση της καθυστέρησης.

«Υποτίθεται ότι θα ήταν μια περίοδος επούλωσης. Θα επιβιβαστούμε στο αεροπλάνο ακόμα με αυτό το βαθύ αίσθημα πόνου – δεν έχει τέλος», είπε ένας από αυτούς.

Διαβασε ακομα

Η σκοτεινή ιστορία του Γκουαντάναμο

Γιατί η διαδικασία διεξάγεται στο Γκουαντάναμο

Ο Μοχάμεντ κρατείται σε στρατιωτική φυλακή στον Κόλπο του Γκουαντάναμο από το 2006.

Η φυλακή άνοιξε πριν από 23 χρόνια – στις 11 Ιανουαρίου 2002 – κατά τη διάρκεια του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» που ακολούθησε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ως χώρος κράτησης υπόπτων για τρομοκρατία και «παράνομων εχθρικών μαχητών».

Οι περισσότεροι από αυτούς που κρατούνταν εδώ δεν κατηγορήθηκαν ποτέ και η στρατιωτική φυλακή έχει αντιμετωπίσει επικρίσεις από ομάδες δικαιωμάτων και τα Ηνωμένα Έθνη για τη μεταχείριση των κρατουμένων. Η πλειονότητα έχει πλέον επαναπατριστεί ή επανεγκατασταθεί σε άλλες χώρες.

Στη φυλακή αυτή τη στιγμή κρατούνται 15 – ο μικρότερος αριθμός σε οποιοδήποτε σημείο της ιστορίας της. Όλοι εκτός από έξι από αυτούς έχουν κατηγορηθεί ή καταδικαστεί για εγκλήματα πολέμου.