Όπως αναφέρουν οι ντόπιοι, η Βενετία είναι ένα «ανάποδο δάσος». Η ιταλική πόλη, η οποία έγινε 1604 ετών στις 25 Μαρτίου, είναι χτισμένη πάνω στα θεμέλια εκατομμυρίων κοντών ξύλινων πασσάλων, χτυπημένων στο έδαφος, με την άκρη τους στραμμένη προς τα κάτω.

Αυτά τα ξύλα – από πεύκα, βελανιδιές, σκλήθρα και έλατα – συγκρατούν εδώ και αιώνες πέτρινα παλάτια και ψηλά καμπαναριά, σε ένα πραγματικό θαύμα της μηχανικής που αξιοποιεί τις δυνάμεις της φυσικής και της φύσης.

Το μυστικό των θεμελίων

Η Βενετία είναι ουσιαστικά ένα αντεστραμμένο δάσος: εκατομμύρια ξύλινοι πάσσαλοι έχουν τοποθετηθεί στο έδαφος με την αιχμή τους προς τα κάτω, δημιουργώντας μια εξαιρετικά ανθεκτική θεμελίωση. Αυτοί οι πάσσαλοι, μήκους 1 έως 3,5 μέτρων, υποστηρίζουν τα εντυπωσιακά κτήρια της πόλης εδώ και αιώνες.

Το Ριάλτο, για παράδειγμα, στηρίζεται σε 14.000 τέτοιους πασσάλους, ενώ ο καθεδρικός ναός του Αγίου Μάρκου στηρίζεται σε 10.000 βελανιδιές.

Ο τρόπος τοποθέτησής τους είναι καλά μελετημένος: οι χτίστες, γνωστοί ως “battipali”, κάρφωναν τους πασσάλους στο έδαφος με ρυθμικές κινήσεις και τραγουδούσαν για να διατηρήσουν το σωστό ρυθμό.

Επρόκειτο για μια επαναλαμβανόμενη μελωδία με στίχους που υμνούσαν τη Βενετία, τη δημοκρατική της δόξα, την καθολική της πίστη και ζητούσαν θάνατο για τον εχθρό της εποχής, τους Τούρκους.

Διαβασε ακομα

Η ομορφότερη πόλη του κόσμου βρίσκεται στην Ευρώπη αλλά δεν θα τη βρεις

Η φυσική που κρατά τη Βενετία όρθια

Σε αντίθεση με άλλες πόλεις όπως το Άμστερνταμ, όπου οι ξύλινοι πάσσαλοι στηρίζονται στο βραχώδες υπόστρωμα, στη Βενετία οι πάσσαλοι είναι πολύ κοντοί για να φτάσουν στον βράχο.

Αντίθετα, χρησιμοποιούν τη φυσική τριβή και την υδροστατική πίεση του κορεσμένου από νερό εδάφους για να συγκρατούν τα κτήρια. Το μυστικό είναι, σύμφωνα με το BBC, η τοποθέτηση όσο το δυνατόν περισσότερων πασσάλων, κάτι που αυξάνει σημαντικά την τριβή μεταξύ αυτών και του εδάφους.

Παρόλο που υπάρχει η εντύπωση ότι το ξύλο δεν σαπίζει λόγω της έλλειψης οξυγόνου, έρευνες από τα πανεπιστήμια της Πάδοβας και της Βενετίας έδειξαν ότι τα βακτήρια επιδρούν στο ξύλο, αλλά με πολύ αργό ρυθμό.

Έτσι, το νερό γεμίζει τα κενά που αφήνουν τα βακτήρια, διατηρώντας τη συνοχή των πασσάλων και αποτρέποντας τη δομική κατάρρευση: ακόμη κι αν οι ξύλινοι σωροί καταστραφούν, ολόκληρο το σύστημα από ξύλο, νερό και λάσπη συγκρατείται υπό έντονη πίεση και διατηρείται ανθεκτικό για αιώνες.

Παρά την αξιοσημείωτη αντοχή του συστήματος, η πόλη συνεχίζει να βυθίζεται ελαφρώς κάθε χρόνο. Ο πύργος του Frari, για παράδειγμα, έχει βυθιστεί 60 εκατοστά από το 1440, λόγω της μεγάλης πίεσης που ασκεί σε μικρή επιφάνεια.

Ωστόσο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι το σύστημα θα διατηρηθεί αρκεί να μην αλλάξει η ισορροπία μεταξύ των τριών βασικών υλικών που το συγκρατεί: του νερού, της λάσπης και του ξύλου.

Παρόλο που τον 19ο και τον 20ό αιώνα, το ξύλο αντικαταστάθηκε πλήρως από το τσιμέντο στην κατασκευή θεμελίων, τα τελευταία χρόνια, μια νέα τάση, αυτή της οικοδόμησης με ξύλο, έχει έρθει στην επιφάνεια.

Διαβασε ακομα

Το θαύμα της μηχανικής: Πώς η ψηλότερη γέφυρα στον κόσμο άλλαξε τον χάρτη της Ευρώπης

Δεν μπορούμε, φυσικά, να χτίσουμε ολόκληρες πόλεις με ξύλο σήμερα καθώς είμαστε πάρα πολλοί στον πλανήτη, αλλά μπορούμε να θαυμάσουμε την ευφυΐα και την τεχνική των παλιών κατασκευαστών που, χωρίς σύγχρονα υλικά και μηχανήματα, κατάφεραν να δημιουργήσουν μια πόλη που αψηφά τον χρόνο και στέκει πάνω στο νερό για πάνω από 1.600 χρόνια.