Την τροποποίηση του νομικού ορισμού, ώστε το σεξ χωρίς συναίνεση να θεωρείται επιτέλους βιασμός, ενέκρινε η Γαλλική Εθνοσυνέλευση (Κάτω Βουλή).

Το νομοσχέδιο, το οποίο προτάθηκε από την 29χρονη βουλευτή των Οικολόγων, Μαρί-Σαρλότ Γκαράν, και την 55χρονη κεντρώα συνάδελφό της Βερονίκ Ριοτόν, αναμένεται τώρα να εξεταστεί και από τη Γερουσία (Άνω Βουλή), πριν η Γαλλία συμβαδίσει με άλλες χώρες όπως η Ισπανία, η Σουηδία και εν μέρει η Ελλάδα.

Το νομοσχέδιο επαναπροσδιορίζει το άρθρο του Ποινικού Κώδικα για τις σεξουαλικές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, που μέχρι τώρα ορίζεται ως «κάθε μορφή σεξουαλικής διείσδυσης που διαπράττεται σε άλλο άτομο –γυναίκα ή άνδρα– διά βίας, περιορισμού, απειλής ή αιφνιδιασμού».

Σύμφωνα με την τροποποίηση, η συναίνεση θα πρέπει να έχει δοθεί από πριν ξεκάθαρα και συγκεκριμένα, χωρίς εξαναγκασμό, ενώ μπορεί να ανακληθεί οποιαδήποτε στιγμή.

Επίσης, η έλλειψη αντίδρασης ή η σιωπή δεν σημαίνει συναίνεση.

Οι υποστηρικτές της πρότασης θεωρούν ότι έτσι θα προσφέρεται νομική κάλυψη στα θύματα που βρέθηκαν σε κατάσταση σοκ και δεν κατάφεραν να αντιδράσουν, καθώς «το 70% των θυμάτων βιασμού παγώνει». Κάτι που συχνά χρησιμοποιείτο εναντίον τους στο δικαστήριο, καθώς η έλλειψη αντίστασης συχνά εκλαμβάνεται ως μια μορφή συναίνεσης.

Νομικοί σημειώνουν πως υπάρχει πληθώρα δικαστικών αποφάσεων που περιλαμβάνουν φράσεις όπως «ελλείψει αντίστασης από την κυρία, ο κύριος δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ότι τη βίαζε»…

Στις περισσότερες υποθέσεις βιασμών η κύρια υπεράσπιση των δραστών είναι ότι πίστευαν πως η ενάγουσα ή ο ενάγων ήθελε να κάνει σεξ μαζί τους. Προσθέτοντας την παράμετρο της συναίνεσης, ο νόμος προσφέρει ένα επιπλέον μέτρο ασφαλείας για τις γυναίκες –αλλά και τους άνδρες– που πέφτουν θύματα βιασμού.

Πολλοί επίσης υποστηρικτές της νομοθετικής ρύθμισης πιστεύουν ότι θα διευρύνει την κλίμακα των αστυνομικών ερευνών, ώστε να εξετάζουν αν ο κατηγορούμενος ζήτησε ενεργά και έλαβε τη συγκατάθεση της ενάγουσας – αντί να αναζητά κυρίως αποδείξεις της αντίστασής της. Παράλληλα, πιστεύουν ότι θα μειώσει το επίπεδο της ατιμωρησίας στην αντιμετώπιση των σεξουαλικών εγκλημάτων.

Διαβασε ακομα

Μήπως κάτι δεν πάει καλά με τις γυναίκες;

Από την άλλη, ορισμένες φεμινίστριες κάνουν λόγο για τροποποίηση – παγίδα, υποστηρίζοντας ότι η προσθήκη της συναίνεσης θα χειροτερεύσει την υπεράσπιση των θυμάτων βιασμού, καθώς θα εστιάσει τις ανακρίσεις στις ενέργειες των θυμάτων και όχι σε εκείνες των κατηγορουμένων.

Η Γαλλίδα φεμινίστρια φιλόσοφος Μανόν Γκαρσιά, η οποία έχει δημοσιεύσει βιβλίο για τη δίκη Πελικό, ισχυρίζεται ότι η αλλαγή του νόμου δεν θα διορθώσει τα βαθύτερα κοινωνικά προβλήματα που αποκάλυψε η υπόθεση. Αυτό που απαιτείται δεν είναι «μια μικρή αλλαγή στον νομικό ορισμό του βιασμού» είπε σε συνέντευξή της στον ραδιοφωνικό σταθμό France Culture. Αυτό που θα κάνει τη διαφορά είναι «η επιπλέον χρηματοδότηση της αστυνομίας, τα κονδύλια για τα συστήματα δικαιοσύνης, κεφάλαια για την εκπαίδευση των νεαρών αγοριών και ανδρών προς ενδοσκόπηση – να μπαίνουν στη θέση των άλλων, να καταλαβαίνουν ότι οι γυναίκες είναι ανθρώπινα όντα που μπορούν να αγαπήσουν», πρόσθεσε.

H Marie-Charlotte Garin, μία από τις δύο βουλεύτριες που κατέθεσαν το σχετικό νομοσχέδιο, ανέφερε ότι στην υπερψήφιση της αλλαγής του ορισμού, συνέβαλε η υπόθεση Pelicot. «Αποκάλυψε το πόσο μεγάλη είναι η κουλτούρα του βιασμού στη Γαλλία και, εξαιτίας αυτού, έγινε πολιτικά απαράδεκτο να μην αλλάξει κάτι στον νόμο», είπε.

«Πρόκειται για σημείο εκκίνησης, όχι τερματισμού» τονίζει χαρακτηριστικά στους New York Times η Γκαράν. «Περνάμε από μια κουλτούρα βιασμού σε μια κουλτούρα συναίνεσης, και αυτή είναι μόλις η πρώτη πέτρα που ρίχνουμε στον τοίχο της ατιμωρησίας».

Διαβασε ακομα

Οι γυναίκες δεν γεννήθηκαν για να κάνουν παιδιά

Αξίζει να σημειωθεί πως σε κάποιες χώρες, η συναίνεση ερευνάται σε υποθέσεις βιασμού. Όπως αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα, στον Καναδά, ο ορισμός του βιασμού περιλαμβάνει την ξεκάθαρη συναίνεση από το 1983. Στην Ευρώπη, η πραγματική ώθηση για ένταξη της συναίνεσης στον ποινικό κώδικα δόθηκε μετά το #MeToo το 2017. Έκτοτε ο αριθμός των ευρωπαϊκών χωρών που περιλαμβάνουν τη συναίνεση στους νόμους τους αυξήθηκε σε 20, από επτά, σύμφωνα με μια έκθεση του 2024 που παρουσίασε το Διεθνές Περιοδικό Δικαίου, Εγκλήματος και Δικαιοσύνης. Στις ΗΠΑ, ο ορισμός του βιασμού διαφέρει ανά Πολιτεία, ωστόσο μόνο ένας μικρός αριθμός Πολιτειών απαιτεί την έκφραση ξεκάθαρης συναίνεσης.

Η υπόθεση Πελικό σόκαρε όχι μόνο τη Γαλλία, αλλά ολόκληρο τον πλανήτη. Αν και η γαλλική νομοθεσία θεωρεί, ήδη, ότι η διείσδυση εντός ατόμου που είναι ναρκωμένο ή κοιμάται είναι αυτομάτως βιασμός, σε ερώτηση του επικεφαλής δικαστή για το ζήτημα της συναίνεσης, οι περισσότεροι κατηγορούμενοι απάντησαν ότι δεν είχαν μιλήσει μαζί της και ότι ο σύζυγός της, που την εξέδιδε, συναινούσε για λογαριασμό της.

Μόνο το «ναι» σημαίνει «ναι»

Η Πελικό επέλεξε να μην κρυφτεί πίσω από την ανωνυμία γιατί «οι βιαστές πρέπει να ντρέπονται, όχι τα θύματα». Επέλεξε συνειδητά να δώσει φυσική υπόσταση και ονοματεπώνυμο στην επιτακτική ανάγκη να ενταχθεί ο όρος «συναίνεση» στον βιασμό.

Αυτήν την αδιανόητη τρωτότητα που επιτρέπει στους βιαστές της να ισχυριστούν ανερυθρίαστα, ενώπιόν της, πως θεώρησαν ότι προσποιούνταν την κοιμισμένη ή ότι έπαιζε κάποιο αρρωστημένο σεξουαλικό παιχνίδι, ακόμα και πως το ok του συζύγου της ήταν αρκετό. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με το γαλλικό ποινικό δίκαιο, ως βιασμός ορίζεται η σεξουαλική διείσδυση κάθε είδους που διαπράττεται με βία, εξαναγκασμό, απειλή ή αιφνιδιασμό, επιτρέποντάς τους να επικαλεστούν συναίνεση.

Όμως «μόνο το ναι σημαίνει ναι», σε οποιαδήποτε γλώσσα και μόνο με ρητή συναίνεση, μια σεξουαλική πράξη δεν θα πρέπει να θεωρείται βιασμός. Μέχρι αυτό να γίνει κομμάτι της νομοθεσίας σε όλες τις χώρες του κόσμου, θα επιτρέπεται στους δικηγόρους των βιαστών να ακολουθούν τη χυδαία αυτή γραμμή υπεράσπισης. Μέχρι τότε η Πελικό και κάθε επόμενη Πελικό θα βιάζεται ξανά και ξανά όχι σε κάποιο σκοτεινό δωμάτιο, αλλά μπροστά στα μάτια μας, μέσα σε κάποια αίθουσα δικαστηρίου.