Ένας καλός απατεώνας βλέπει ευκαιρίες παντού, ακόμα και στην ίδια του την καταστροφή. Το 2006, η αστυνομία εμφανίστηκε στο σπίτι του Γάλλου Gustav Daphne στο Beverly Hills. Τον είχε επισκεφθεί ξανά μια φορά στο παρελθόν, όταν ένας γείτονας παραπονέθηκε για τα σκουπίδια του. Ο Daphne έτυχε να κολυμπάει στην πισίνα του εκείνη τη στιγμή, και εμφανίστηκε στην εξώπορτα με ένα μικροσκοπικό μαγιό. Οι αστυνομικοί εξεπλάγησαν- του έκαναν μια παρατήρηση για να τοποθετεί τα σκουπίδια του πιο τακτοποιημένα και έφυγαν τρέχοντας.

Αυτή τη φορά ήταν διαφορετικά. Οι αστυνομικοί μπήκαν κατευθείαν στο σπίτι. Ήταν δώδεκα, φορώντας αλεξίσφαιρα γιλέκα. Τον έβγαλαν έξω με χειροπέδες και τον έβαλαν σε ένα αυτοκίνητο. Ίσως ήταν παρανοϊκός, έχοντας χτίσει μια αυτοκρατορία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων πάνω στην εξαπάτηση, καλλιεργώντας διασυνδέσεις με διεθνή εγκληματικά κυκλώματα, αλλά στην αρχή νόμιζε ότι τον απήγαγαν. Όταν είδε τη φυλακή, ανακουφίστηκε.

Το συναίσθημα ήταν σύντομο. Η φυλακή ήταν πιο καθαρή από εκείνες στην Ευρώπη όπου είχε κρατηθεί στο παρελθόν, αλλά μετά από μερικές ώρες ζήτησε ένα τσιγάρο και ενημερώθηκε ότι το κάπνισμα απαγορεύεται. Εντάξει, σκέφτηκε. Πρέπει να υπάρχει τρόπος. Πάντα υπάρχει τρόπος. Θα έβρισκε τους κατάλληλους ανθρώπους, θα διαπραγματευόταν τους κατάλληλους όρους. Έπρεπε να καπνίσει. Του άρεσε να καπνίζει. Το αγαπούσε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, εκτός από τις γυναίκες. Αγαπούσε τις γυναίκες! Και το κάπνισμα, και την τέχνη και τα ψώνια.

Βρήκε κάποιον στη φυλακή, τον οποίο όλοι αποκαλούσαν El Gordo – έναν Μεξικανό που μπορούσε να φέρει τους ανθρώπους σε επαφή με τα πάντα. O Daphne ζήτησε τσιγάρα και του είπαν ότι θα έπρεπε να παραδώσει 300 δολάρια σε μια διεύθυνση έξω από τη φυλακή. Αυτό δεν ήταν πρόβλημα. Η έπαυλη του Daphne ανήκε κάποτε σε έναν σταρ του βωβού κινηματογράφου- μερικές φορές μετακινούνταν με ελικόπτερο. Δεν υπήρχαν πολλά πράγματα που δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά. Αφού ο ξάδελφός του παρέδωσε τα μετρητά για λογαριασμό του, ο Daphne επέστρεψε στον El Gordo για να παραλάβει τα τσιγάρα του. Ο El Gordo τον κοίταξε και μετά του έδωσε ένα αυτοκόλλητο νικοτίνης. «Απαγορεύεται το κάπνισμα στη φυλακή», τού είπε.

Ο Daphne εκδόθηκε τελικά στην Ευρώπη για να αντιμετωπίσει κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος και στάλθηκε σε μια φυλακή στη Γαλλία, όπου μπορούσε να πάρει ό,τι ήθελε: Περιοδικά, ειδικά γεύματα, τα ισραηλινά τσιγάρα που προτιμούσε. Ο δικηγόρος του μπορούσε επίσης να του φέρνει πράγματα. Έτσι, όταν είδε στην τηλεόραση ένα απόσπασμα σχετικά με την πολιτική για την κλιματική αλλαγή, ζήτησε από τον δικηγόρο του να του φέρει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα σχέδια της Γαλλίας για τη μείωση των εκπομπών. O Daphne είχε μια υπερφυσική ικανότητα να μυρίζεται εγκληματικές προοπτικές, και είχε πιάσει μια οικεία μυρωδιά.

Όταν ο Daphne διάβασε το υλικό που του παρείχε ο δικηγόρος του, έμαθε για το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, το πρώτο του είδους του στον κόσμο. Είχε προκύψει από το πρωτόκολλο του Κιότο, τη διεθνή συμφωνία-ορόσημο για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών. Και φυσικά είδε το σχέδιο γι’ αυτό που θα γινόταν η επόμενη παράνομη επιχείρησή του. Μόλις τελείωσε την ποινή του στη φυλακή, άρχισε να παίζει με το νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών.

Η απάτη θα βοηθούσε τον Daphne να συγκεντρώσει ακόμη περισσότερα χρήματα και θα τον έκανε διάσημο. Στα μέσα μαζικής ενημέρωσης έβγαζε μια κομψή φιγούρα, κάνοντας πάρτι με διασημότητες και ολιγάρχες. Διατηρούσε τη λεπτή του σωματική διάπλαση και ντυνόταν με blazers από μπλε βελούδο ή κεντημένα με αστραφτερά μπροκάρ λουλούδια. Σπάνια φωτογραφιζόταν χωρίς ένα από τα εκατοντάδες ζευγάρια γυαλιών ηλίου Tom Ford που φορούσε. Πάντα, όπως φαινόταν, είχε ένα τσιγάρο να κρέμεται από την άκρη του στόματός του.

Οι δημοσιογράφοι αποκάλεσαν τον Daphne «πρίγκιπα του άνθρακα», αλλά δεν ήταν μόνο το φανταχτερό χάρισμά του που τον ανέδειξε σε εγκληματική αριστοκρατία. Το ίδιο έκανε και η φύση της νέας του απάτης. Ο Daphne εξαπατούσε τη μάχη κατά της κλιματικής έκτακτης ανάγκης εκμεταλλευόμενος ένα ελάττωμα πολιτικής που άφηνε δισεκατομμύρια για να τα αρπάξει.

Εδώ να σημειωθεί ότι το ότι το Gustav Daphne είναι ψευδώνυμο. Παραμένει καταζητούμενος στη Γαλλία, οπότε συμφώνησε να μιλήσει στον Guardian υπό τον όρο της ανωνυμίας, από την περιφραγμένη βίλα του στο Τελ Αβίβ. Παρόλα αυτά, το όνομά του είναι παντού στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης. Αν και προειδοποιήθηκε από την Jessica Camille Aguirre του Guardian ότι ένα ψευδώνυμο θα ήταν μια αρκετά αδύναμη ασπίδα για την ταυτότητά του, εκείνος δεν πτοήθηκε.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με την δημοσιογράφο του βρετανικού μέσου, ο Daphne δεχόταν τηλεφωνήματα από τους δικηγόρους του, ζητούσε χάρες από τη σύζυγό του και φλέρταρε με γνωριμίες μέσω του WhatsApp. Φορούσε τα γυαλιά ηλίου του Tom Ford σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Έδειξε στην δημοσιογράφο την τέχνη του: Έναν μεγάλο πίνακα του Καντίνσκι στο φουαγιέ, μερικούς Σαγκάλ στον κάτω όροφο. Η βίλα είχε μερικούς γεροδεμένους τύπους στο προσωπικό και μια καθαρίστρια από τη Σρι Λάνκα που φρόντιζε δύο χνουδωτά σκυλιά που τους άρεσε να απολαμβάνουν τα βελούδινα λευκά χαλιά.

Όλα αυτά είναι μέρος του downsized τρόπου ζωής του Daphne. Παλιά είχε μια μεγαλύτερη έπαυλη, με πισίνα και γήπεδο τένις, γυμναστήριο και κινηματογράφο. Έχει διαμορφώσει μια νέα ζωή για τον εαυτό του στο Ισραήλ, το οποίο δεν έχει ακόμη ικανοποιήσει το αίτημα της Γαλλίας για την έκδοσή του.

Η απάτη του αιώνα

Η λεηλασία της ευρωπαϊκής αγοράς διοξειδίου του άνθρακα από τον Daphne και άλλους απατεώνες αποτελεί αυτό που τα μέσα ενημέρωσης έχουν αποκαλέσει «την απάτη του αιώνα» – δισεκατομμύρια ευρώ εκλάπησαν μέσα σε λίγους μήνες. Το σκοτεινό σύστημα προσέλκυσε τόσο καθιερωμένα κυκλώματα εγκληματιών όσο και ερασιτέχνες απατεώνες, πολλοί από τους οποίους γνώριζαν ο ένας τον άλλον. Ο ιστός του έφτανε μέχρι τα ρινγκ πυγμαχίας του Λας Βέγκας, τα γραφεία της μεγαλύτερης τράπεζας της Γερμανίας, τις σπηλιές κατά μήκος των συνόρων του Αφγανιστάν και του Πακιστάν όπου κρυβόταν ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και τα χρυσοποίκιλτα εστιατόρια του Παρισιού. Συμπαρέσυρε έναν ημι-διάσημο playboy, έναν Αφγανό πρόσφυγα, έναν κομψό απατεώνα του δρόμου, έναν άψογο επιχειρηματία που συναναστρεφόταν με τη βασίλισσα της Αγγλίας, τη δόξα του underground της Μασσαλίας και έναν άνθρωπο που κάποιοι αποκαλούσαν The Brain.

Το πραγματικό όνομα του Brain είναι Grégory Zaoui και ισχυρίζεται ότι όλη η απάτη ήταν δική του ιδέα. Ο Daphne, λέει, παίρνει πάρα πολλά εύσημα για τον ρόλο του στην εξαπάτηση της αγοράς άνθρακα.

Ο Zaoui είναι γεροδεμένος και με πλατύ πηγούνι, με πυκνά φρύδια και σκούρα μαλλιά. Όταν συμμετείχε στην απάτη με τον άνθρακα, φρόντισε να παραμείνει διακριτικός. Προτιμούσε πουκάμισα σε απαλό μπλε ή λευκό χρώμα. Ακόμη και όταν φωτογραφήθηκε δίπλα σε μερικούς από τους πιο υψηλόβαθμους πολιτικούς της Γαλλίας, έδειχνε απόμακρος. Όταν ξόδευε χρήματα, το έκανε αθόρυβα. Οι δημοσιογράφοι τον περιέγραφαν ως διακριτικό, εγκεφαλικό, αναλυτικό. Παρόλο που μεγάλωσαν σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων ο ένας από τον άλλο, ο Daphne και ο Zaoui δεν θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικοί.

Οι κρυφές συνέπειες του καπνού των πυρκαγιών μπορεί να είναι ακόμη πιο βαθιές από τον πιο ορατό θάνατο

Όταν ο Zaoui ανακρίθηκε από την αστυνομία, πριν από 15 χρόνια, είπε ότι είχε προδοθεί. Είχε κάνει δουλειές με λάθος άτομο, ισχυρίστηκε. Κάποιος που κάποτε θεωρούσε από τους στενότερους φίλους του τον πρόδωσε τόσο πονηρά, ώστε ποτέ δεν καρπώθηκε πραγματικά τις ανταμοιβές που του άξιζαν για το γεγονός ότι ήταν ένας απατεώνας του άνθρακα.

Ο Zaoui συμφώνησε να συναντήσει τη δημοσιογράφο του Guardian στο Παρίσι τον περασμένο Μάιο, στο εστιατόριο ενός από τα πιο πολυτελή ξενοδοχεία της πόλης, το Lutetia, όπου ένα αναψυκτικό κοστίζει 12 ευρώ και ένας στρατός από βαλέδες κατακλύζει την είσοδο. Ήθελε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους σχετικά με τους αντίστοιχους ρόλους του ίδιου και του Daphne στην ευρωπαϊκή απάτη με τον άνθρακα. Μέχρι τώρα, είπε, κανείς δεν είχε κατανοήσει πραγματικά τη μεταξύ τους σχέση.

«Αυτός είναι ο πρίγκιπας», είπε ο Zaoui. «Αλλά εγώ είμαι ο βασιλιάς».

Η γνωριμία και η οργάνωση της απάτης

Οι γονείς του Daphne μετακόμισαν από την Αλγερία σε ένα χωριό μία ώρα έξω από το Παρίσι το 1962, στο τέλος του πολέμου της ανεξαρτησίας της Αλγερίας. Τη δεκαετία του 1990, ζώντας στο Παρίσι, βρήκε δουλειά σε ένα μεσιτικό γραφείο ασφαλειών. Δούλευε σκληρά. Εντόπιζε ομάδες ανθρώπων που χρειάζονταν κάλυψη την οποία δεν έβρισκαν αλλού και τους έκανε προσφορές. Ήταν γοητευτικός, πειστικός. «Οι άνθρωποι με υιοθετούν πολύ εύκολα», είπε ο Daphne. Δεν μπορεί να πάει σε θεραπεία, είπε, επειδή οι θεραπευτές έχουν την κακή συνήθεια να τον ερωτεύονται.

Ο Daphne ξεκίνησε μόνος του και άνοιξε ασφαλιστικά γραφεία στο Παρίσι και το Μπορντό. Τα πράγματα πήγαιναν καλά, όχι εξωφρενικά, αλλά η οικογένειά του ήταν άνετη. Τότε μια μέρα πέρασαν την πόρτα κάποιοι νέοι πελάτες. Ήθελαν να ασφαλίσουν τα πολυτελή διαμερίσματά τους και τον στόλο των πολυτελών αυτοκινήτων τους. Ο Daphne συνέταξε τα συμβόλαιά τους, και σύντομα πήγαινε μαζί τους διακοπές, αράζοντας στα γιοτ τους. Ισχυρίζεται ότι δεν είχε ιδέα ότι συμμετείχαν στο διεθνές εμπόριο κοκαΐνης. Ήταν απλώς ένας άνθρωπος που πουλούσε ασφάλειες και απολάμβανε μια μικρή ανάπαυλα με τους πελάτες του όταν μπορούσε να την βρει.

Όπως λέει, κοιτούσε τη δουλειά του όταν ήρθαν οι αστυνομικές αρχές να τον πιάσουν. Κατηγορήθηκε ότι παρείχε στους διακινητές πιστοποιητικά ασφάλισης για αντικείμενα που δεν καλύπτονταν από τα πραγματικά συμβόλαια και του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης τριών ετών.

Ενώ η διαδικασία βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη, έχασε όλους τους πελάτες του και η εταιρεία του κατέρρευσε. Ορκίζεται ότι ήταν αθώος, ότι τα πιστοποιητικά είχαν προέλθει από κάποιον άλλο, όμως η κυβέρνηση ανατίναξε όλη του τη ζωή. Δεν ήταν καν 30 ετών.

Λίγο περισσότερο από 30 μίλια ανατολικά από το πατρικό σπίτι του Daphne, σε μια άγρια γειτονιά στα περίχωρα του Παρισιού, ο Grégory Zaoui γεννήθηκε επίσης σε οικογένεια μεταναστών – στην περίπτωσή του, Αλγερινών Τυνήσιων. Στα τέλη της εφηβείας του, ο Zaoui άρχισε να εισάγει τζιν και μπήκε στο παιχνίδι της απάτης με τον ΦΠΑ.

Το 1996, τον έπιασαν και μπήκε στη φυλακή για ένα μήνα, αλλά αφού βγήκε, σύντομα ξαναμπήκε στο παιχνίδι. Συνδέθηκε με δύο αδέλφια που τον έβαλαν στην επιχείρησή τους να απομυζούν φόρους σε εισαγόμενα κινητά τηλέφωνα. Σύντομα, ο Zaoui έβγαζε μέχρι και 100 εκατομμύρια φράγκα το μήνα. Το 2004, οι αρχές ανακάλυψαν αυτή την απάτη και τον καταδίκασαν σε τρία χρόνια φυλάκιση. Έκανε έφεση και του χορηγήθηκε εγγύηση 75.000 ευρώ, αλλά όλα τα χρήματά του ήταν δεσμευμένα στο εξωτερικό και δεν μπορούσε να τα πληρώσει.

Τότε είχε τρία μικρά παιδιά στο σπίτι. Στις αρχές Δεκεμβρίου, την ώρα που άρχιζε το Χάνουκα (Εβραϊκή γιορτή) και φαινόταν ότι ο Zaoui θα έπρεπε να περάσει τη γιορτή σε κελί φυλακής, τον επισκέφθηκε η μητέρα του με καλά νέα. «Να είσαι χαρούμενος», του είπε. «Ο φίλος σου, ήξερε ότι έπρεπε να βγεις έξω και μας έφερε μια επιταγή για 75.000 ευρώ. Σύντομα θα βγεις έξω». Εκείνο το βράδυ δείπνησε στο σπίτι, άναψε το πρώτο κερί της επτάφωτης λυχνίας και έπαιξε με τα παιδιά του.

Ο Zaoui δεν ξέχασε ποτέ τη γενναιοδωρία του ανθρώπου που του δάνεισε μετρητά. Ο Kévin El Ghazouani ήταν φίλος του ξαδέρφου της γυναίκας του- είχαν συνδεθεί στο παρελθόν λόγω του κοινού πάθους τους για τα αυτοκίνητα. Με την απροσδόκητη βοήθειά του, ο άνδρας εξασφάλισε μια θέση στην καρδιά του Zaoui. Ο Zaoui υποσχέθηκε ότι μια μέρα θα του το ξεπλήρωνε.

Οι βάσεις για τη συμμετοχή τους στην απάτη με τον άνθρακα τέθηκαν πίσω από τα κάγκελα. Ενώ ο Zaoui περίμενε τα χρήματα για την εγγύηση, μοιράστηκε ένα κελί με έναν άνδρα που εγκαθιστούσε ηλιακούς συλλέκτες στη νότια Γαλλία. Ο άνδρας είπε στον Zaoui να εγκαταλείψει τα κινητά τηλέφωνα- το μέλλον ήταν στις επιχειρήσεις που προστάτευαν το περιβάλλον. Ηλιακοί συλλέκτες, αντλίες θερμότητας, γεωθερμική ενέργεια.

Όταν αποφυλακίστηκε, ο Zaoui ήταν πεπεισμένος ότι άξιζε να δοκιμάσει. Ξεκίνησε τη δική του εταιρεία εγκατάστασης ηλιακών πάνελ. Πήγε σε εμπορικές εκθέσεις. Σε μία από αυτές, το 2005, έμαθε για το νέο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εκπομπών.

Για μια ορισμένη, με μεγάλη επιρροή, σχολή οικονομολόγων, το πρόβλημα με το περιβάλλον – ο λόγος που υπάρχει ατμοσφαιρική ρύπανση και άθλιο νερό και μόλυνση από φυτοφάρμακα και βιομηχανικές απορροές – είναι ότι αυτά τα πράγματα δεν έχουν τιμολογηθεί σε καμία αγορά. Έτσι, όταν άρχισε να γίνεται σαφές ότι η κλιματική κατάρρευση αποτελούσε παγκόσμια κρίση, οι οικονομολόγοι πρότειναν τη δημιουργία αγορών για τις εκπομπές ρύπων.

Τι είναι η αγορά εκπομπών ρύπων

Στη δεκαετία του ’90, οι Ευρωπαίοι ήταν κατηγορηματικά αντίθετοι στην ιδέα- ήθελαν οι βιομηχανίες να φορολογούνται άμεσα για όσα διοχετεύουν στο περιβάλλον. Αλλά στις συναντήσεις που οδήγησαν στο πρωτόκολλο του Κιότο, οι Αμερικανοί διαπραγματευτές υπερασπίστηκαν μια σειρά από λεγόμενους ευέλικτους μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των αγορών άνθρακα, και επικράτησαν.

Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να επικυρώσουν τη συμφωνία.

Οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συμφώνησαν και δημιούργησαν αυτό που είναι γνωστό ως σύστημα ανώτατων ορίων και εμπορίας, το οποίο τελικά θα κάλυπτε σχεδόν τις μισές εκπομπές στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παράγονται από τον ενεργειακό τομέα, τη μεταποίηση και τα αεροπορικά ταξίδια.

Ο τρόπος με τον οποίο υποτίθεται ότι θα λειτουργούσε το σύστημα ήταν αρκετά απλός: Η ΕΕ θα καθόριζε ένα ετήσιο ανώτατο όριο για τις συνολικές εκπομπές της και στη συνέχεια θα εξέδιδε σε διάφορους φορείς εκπομπών έναν ορισμένο αριθμό δικαιωμάτων της ΕΕ (EUA). Κάθε EUA θα έδινε το δικαίωμα στον κάτοχό του να εκπέμπει έναν τόνο διοξειδίου του άνθρακα. Εάν μια εταιρεία είχε επιπλέον EUAs στο τέλος του έτους, δηλαδή δεν είχε εκπέμψει όλο τον άνθρακα που της επιτρεπόταν, θα μπορούσε να τα διαθέσει προς πώληση, και οι εταιρείες που είχαν πολύ λίγα EUAs θα μπορούσαν να τα αγοράσουν. Οι εταιρείες μπορούσαν επίσης να αγοράζουν αντισταθμιστικά στοιχεία άνθρακα, πράγμα που ουσιαστικά σήμαινε επενδύσεις σε μέτρα βιωσιμότητας σε άλλες χώρες. Το σχέδιο προέβλεπε ότι η Ευρώπη θα εξέδιδε χρόνο με το χρόνο λιγότερα EUA, ώστε να γίνεται σταδιακά πιο ακριβή η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα.

Αυτό που έκανε την αγορά ενδιαφέρουσα για τους απατεώνες ήταν η δυνατότητα απάτης με τον ΦΠΑ. Για να καταλάβεις το σχέδιο που σκαρφίστηκαν, είναι σημαντικό να γνωρίζεις δύο πράγματα: Επειδή οι οικονομικές πολιτικές στην Ευρώπη αποσκοπούν στη διευκόλυνση του διασυνοριακού εμπορίου, ο ΦΠΑ απαλλάσσεται από τις πωλήσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Επίσης, επειδή οι κυβερνήσεις θέλουν να φορολογούν μόνο την προστιθέμενη αξία σε κάθε στάδιο της οικονομικής διαδικασίας, πιστώνουν ή επιστρέφουν στους αγοραστές ορισμένων προϊόντων τον ΦΠΑ που καταβάλλουν στους προμηθευτές.

Άνευ προηγουμένου ευκαιρία για τους απατεώνες του ΦΠΑ

Η απάτη στον τομέα του ΦΠΑ υφίσταται από την αρχή του ευρωπαϊκού φορολογικού συστήματος. Τα κινητά τηλέφωνα ήταν κάποτε δημοφιλείς στόχοι. Οι εγκληματίες εισήγαγαν τηλέφωνα από άλλες χώρες της ΕΕ, τα πωλούσαν στους καταναλωτές με ΦΠΑ, τσέπωναν τον φόρο και εξαφανίζονταν. Ή χρησιμοποιούσαν τα λεγόμενα συστήματα καρουσέλ, προσποιούμενοι ότι πωλούσαν τηλέφωνα μέσω μιας αλυσίδας επιχειρήσεων και ζητούσαν επιστροφή ΦΠΑ από τις κυβερνήσεις σε κάθε σημείο πώλησης. Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές Αρχές επιβολής του νόμου, μόνο η απάτη με τον ΦΠΑ που αφορά κινητά τηλέφωνα έχει αποσπάσει δισεκατομμύρια ευρώ από τους δημόσιους προϋπολογισμούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι απατεώνες του ΦΠΑ εμπορεύονταν πλαστά προϊόντα: Το μόνο που ήταν αληθινό στα σχέδιά τους ήταν οι στόλοι των άδειων φορτηγών που κυκλοφορούσαν για να δημιουργούν εικονικά αρχεία εισαγωγών και εξαγωγών.

Η αγορά άνθρακα αποτέλεσε μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία για τους απατεώνες του ΦΠΑ. Ένα EU Allowance ήταν απλώς ένας σειριακός αριθμός σε έναν υπολογιστή. Μπορούσε να μεταβιβαστεί με το πάτημα ενός κουμπιού και μπορούσε να αγοραστεί και να πωληθεί από οποιονδήποτε – εταιρείες σε βιομηχανίες με μεγάλη περιεκτικότητα σε άνθρακα, καθώς και από εμπόρους και τραπεζίτες που κερδοσκοπούσαν στις διακυμάνσεις των τιμών των EUA.

Μια μέρα του 2006, λίγο μετά το ντεμπούτο της αγοράς άνθρακα, ο Zaoui σήκωσε το τηλέφωνο και τηλεφώνησε στα κεντρικά γραφεία της Powernext, μιας πλατφόρμας συναλλαγών στο Παρίσι. Ο όγκος των πωλήσεων EUA ήταν ουσιαστικά μηδενικός εκείνη την εποχή. Οι ρυθμιστικές αρχές είχαν εκδώσει πάρα πολλά δικαιώματα, γεγονός που τα καθιστούσε σχεδόν άχρηστα. Παρόλα αυτά, ο Zaoui έβλεπε υποσχέσεις.

Κάθε φορά που ένα επίδομα άλλαζε χέρια στη Γαλλία, ο πωλητής έπρεπε να εισπράττει ΦΠΑ. Επειδή δεν υπήρχε προστιθέμενη αξία κατά τη διαδικασία, ο αγοραστής θα λάμβανε επιστροφή ΦΠΑ. Για να εξαπατήσει το σύστημα, λοιπόν, κάποιος θα μπορούσε να στήσει ένα γαϊτανάκι: Να αγοράσει EUAs χωρίς ΦΠΑ από το εξωτερικό, να τα πουλήσει στο Powernext με ΦΠΑ και να λάβει επιστροφή.

Σε αντίθεση με την απάτη ΦΠΑ με κινητά τηλέφωνα, δεν απαιτούνταν άδεια φορτηγά. Η αγορά άνθρακα κατέστησε περιττή ακόμη και την προσποίηση πραγματικού εμπορίου, επειδή το προϊόν της ήταν η απουσία, ένας τόνος φυσικού αερίου που δεν εκπέμπεται. Το μόνο που χρειαζόταν κάποιος για να εκμεταλλευτεί το σύστημα ήταν μια καλή σύνδεση στο διαδίκτυο που του επέτρεπε να πραγματοποιεί τη μία συναλλαγή μετά την άλλη μεταξύ των οντοτήτων στο καρουζέλ του. Όπως είπε ένας απατεώνας: «Ήταν ευκολότερο από το να στείλεις ένα email».

Ενώ βρισκόταν στη φυλακή στη Γαλλία, ο Daphne έμαθε για την αγορά άνθρακα. Είπε ότι αρχικά ενδιαφερόταν για ένα διαφορετικό πρόγραμμα που γεννήθηκε από το πρωτόκολλο του Κιότο. Ονομάστηκε Redd και επέτρεπε στους ρυπαίνοντες στις ανεπτυγμένες χώρες να αντισταθμίζουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πληρώνοντας τις αναπτυσσόμενες χώρες να μην κόβουν δέντρα.

Όπως και η αγορά άνθρακα, το Redd βασιζόταν σε ανύπαρκτα προϊόντα – ουσιαστικά, σε δεσμεύσεις να παραμείνουν ανέγγιχτα τα δάση και οι αποθήκες άνθρακα που περιέχουν. Πώς όμως να επαληθευτεί ότι αυτές οι δεσμεύσεις ήταν σοβαρές ή πώς μπορούσε να μετρηθεί η επιτυχία τους; Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι δεν νοιάζονταν. Η όλη υπόθεση στηριζόταν σε μια ελκυστική ιδέα και η πολύ προσεκτική εξέτασή της απειλούσε να την ανατρέψει.

Η μονάδα Mammoth DAC έχει τη δυνατότητα δέσμευσης 36.000 μετρικών τόνων CO2 ετησίως

Αλλά ό,τι ήταν κακό για τον πλανήτη ήταν καλό γι’ αυτόν. Σχεδίασε τη νέα του απάτη. Διατήρησε ζωντανές τις εικονικές εταιρείες του σχεδίου του για τα κινητά τηλέφωνα, πληρώνοντας περίπου 10.000 ευρώ το μήνα για να αποζημιώνει κάθε έναν από τους αχυράνθρωπους διαχειριστές που τις κατείχαν στα χαρτιά. Όταν είδε ότι οι εταιρείες θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες για την εκμετάλλευση προϊόντων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβανομένων των EUAs, έκανε κάποιες έρευνες. «Λίγους μήνες πριν αποφυλακιστώ, μίλησα με αυτόν τον τύπο», είπε ο Daphne, χωρίς να αναφέρει το όνομά του. «Του είπα για τις εταιρείες και μιλήσαμε για τα EUAs, το πρωτόκολλο του Κιότο και τα πάντα».

Συμφώνησαν να συνεργαστούν, και ο νέος συνεργάτης του Daphne προσέλαβε κάποιους λογιστές και καταχώρησε τρεις εταιρείες στο Powernext. Αλλά αυτές δεν ήταν τα παλιά μέτωπα του Daphne.

«Ποιες ήταν οι τρεις εταιρείες;» ρωτήθηκε.

«Alors, τώρα έχουμε ένα πρόβλημα», απάντησε. Διότι επρόκειτο για εταιρείες που ο Grégory Zaoui ισχυριζόταν ότι ήταν δικές του.

Τόσο εύκολο και τόσο χαζό

Μόλις ο Zaoui επιβεβαίωσε ότι τα EUAs υπόκεινται σε ΦΠΑ, πραγματοποίησε μια πειραματική συναλλαγή, αγοράζοντας EUAs χωρίς ΦΠΑ αξίας 30.000 ευρώ από την Ολλανδία και στη συνέχεια τα πούλησε με ΦΠΑ. Αυτό λειτούργησε ακριβώς όπως ήλπιζε. Έτσι απλά, έγινε πλουσιότερος κατά 6.000 ευρώ. Δεν μπορούσε να πιστέψει πόσο εύκολο ήταν – και πόσο χαζό. «Πώς τους ήρθε αυτή η ηλίθια ιδέα να εφαρμόζουν ΦΠΑ σε ένα περιουσιακό στοιχείο που είναι άυλο;» θυμάται ο Zaoui να σκέφτεται.

Τώρα το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένας χρηματοδότης, κάποιος του οποίου τα χρήματα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να αγοράσει τα δικαιώματα που ήταν απαραίτητα για να ξεκινήσει το όλο σχέδιο. Ο Zaoui ήξερε ότι το σχέδιό του ήταν εγγυημένα κερδοφόρο, οπότε σκέφτηκε ότι θα έκανε χάρη σε όποιον έμπαινε στη δουλειά. Θυμήθηκε τον άνθρωπο που τον είχε βγάλει με εγγύηση από τη φυλακή, τον Kévin El Ghazouani. «Θα σου φέρω κάτι όπου θα βγάλεις περισσότερα χρήματα από όσα έχεις βγάλει ποτέ στη ζωή σου», του είπε ο Zaoui. «Αλλά στην αρχή πρέπει να επενδύσεις μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ».

Σύμφωνα με τον Zaoui, ο El Ghazouani ήρθε στο γραφείο του, σε μια ήσυχη λεωφόρο κοντά στα Ηλύσια Πεδία, για να μιλήσουν. Ο Zaoui του είπε ότι θα πρέπει να κάνουν υπομονή, όπως οι κροκόδειλοι που περιμένουν τη λεία τους. Το 2008, η ΕΕ θα εξέδιδε λιγότερα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, ανεβάζοντας τις τιμές των EUA και δημιουργώντας τελικά μεγαλύτερο όγκο συναλλαγών. Όταν συνέβαινε αυτό, ο Zaoui θα χρησιμοποιούσε μία από τις εταιρείες που ήδη κατείχε ως κύρια βιτρίνα. «Και μετά, τακ!» είπε ο Zaoui. Χτύπησε τα χέρια του σαν το σαγόνι ενός κροκόδειλου.

Ο El Ghazouani το σκέφτηκε για λίγες ημέρες και στη συνέχεια επέστρεψε στο γραφείο του Zaoui. «Ορίστε η πρότασή μου», είπε, σύμφωνα με τον Zaoui. (Ο El Ghazouani δεν απάντησε στα αιτήματα του Guardian για σχόλια και ο δικηγόρος του αρνήθηκε να μιλήσει). Ο El Ghazouani δεν ήθελε να γίνει συνέταιρος του Zaoui στην εταιρεία του- ήθελε να χρησιμοποιήσει άλλες εταιρείες. Σύμφωνα με τον Zaoui, ο El Ghazouani είχε ήδη δημιουργήσει τέσσερις, συμπεριλαμβανομένης μιας που ονομαζόταν Crépuscule.

Ο Zaoui και ο El Ghazouani συμφώνησαν να μοιραστούν εξίσου τα κέρδη και άρχισαν να δουλεύουν. Ο Zaoui είπε ότι δημιούργησαν μαζί μια νέα εταιρεία συναλλαγών και έκαναν την Crépuscule μια χρηματιστηριακή εταιρεία που μπορούσε να κάνει απευθείας συναλλαγές και να κάνει συναλλαγές για λογαριασμό των άλλων οντοτήτων στην πλατφόρμα Powernext. Οι εταιρείες τους ήταν εγγεγραμμένες στη Γαλλία και στο εξωτερικό, επιτρέποντάς τους να επωφεληθούν από τις διασυνοριακές συναλλαγές χωρίς ΦΠΑ. Ο El Ghazouani στρατολογούσε ανθρώπους για να «ηγηθούν» των εταιρειών, φτωχούς τύπους από τα προάστια του Παρισιού που δέχονταν χωρίς δισταγμό να βάλουν το όνομά τους σε ένα κομμάτι χαρτί με αντάλλαγμα ένα χαρτονόμισμα.

Την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού του 2007, πριν καν αρχίσουν να κάνουν συναλλαγές, ο Zaoui και ο El Ghazouani συναντιόντουσαν το πρωί και πήγαιναν σε ένα cybercafe ή σε ένα McDonald’s με δωρεάν wifi. Ο Zaoui εξήγησε ότι ήθελαν να δουλεύουν από δημόσιες διευθύνσεις IP που δεν μπορούσαν να συνδεθούν με αυτούς. Για να κάνουν τις επιχειρήσεις τους να φαίνονται νόμιμες, συνδέονταν στο Powernext κάθε μέρα και έστελναν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από διευθύνσεις εταιρειών.

Μια μέρα, ο Zaoui κατευθυνόταν στο σπίτι του με τη μοτοσικλέτα του όταν είδε μια γυναίκα να περπατάει προς την ίδια κατεύθυνση που οδηγούσε. Καθώς την προσπέρασε, γύρισε για να ρίξει μια ματιά στο πρόσωπό της και είδε ότι επρόκειτο για μια γυναίκα που είχε γνωρίσει στην εφηβεία του. Το όνομά της ήταν Chirelle, και είχαν μια περιπέτεια στην παραλία ένα καλοκαίρι όταν ήταν έφηβος.

Ο Zaoui έκανε τον γύρο του τετραγώνου με τη μοτοσικλέτα του, σταμάτησε δίπλα στη Chirelle και έβγαλε το κράνος του. Εκείνη τον αναγνώρισε αμέσως. Πήγαν για φαγητό, και όταν γύρισε σπίτι εκείνο το βράδυ ο Zaoui ήξερε ότι ήθελε να κακομάθει την Chirelle όπως κανένας άντρας δεν είχε κακομάθει ποτέ μια γυναίκα. Της αγόρασε μια Bugatti σε πράσινο χρώμα, όπως τα μάτια της. Όταν τον ρώτησε τι δουλειά έκανε, εκείνος της απάντησε: «Εργάζομαι για την προστασία του περιβάλλοντος».

Η προδοσία, η απώλεια, ο ρόλος του Daphne

Ήταν τέλη καλοκαιριού του 2007 όταν όλα άλλαξαν. Ο Zaoui και ο El Ghazouani έβλεπαν λιγότερο ο ένας τον άλλον, συναντιόντουσαν μόνο μία φορά την εβδομάδα περίπου. Ένα πρωί, ο Zaoui προσπάθησε να συνδεθεί στους λογαριασμούς μιας από τις εταιρείες τους. Έλαβε ένα μήνυμα που έλεγε ότι ο κωδικός πρόσβασης ήταν λανθασμένος. Προσπάθησε για δεύτερη φορά και όταν απέτυχε και πάλι, άρχισε να υποψιάζεται. Τηλεφώνησε στον El Ghazouani. «Τι συμβαίνει;» ρώτησε.

Συμφώνησαν να μιλήσουν προσωπικά. Σύμφωνα με τον Zaoui, κατά τη συνάντηση ο El Ghazouani αποκάλυψε ότι είχε κάνει υπερεπενδύσεις. «Έχω φτάσει τις 300.000 ευρώ», είπε. «Δεν μπορώ να το συνεχίσω άλλο». Χωρίς να το πει στον Zaoui, ο El Ghazouani είχε κάνει συμφωνία με κάποιον άλλο, δίνοντάς του τον έλεγχο των εταιρειών. Το έκανε να ακούγεται σαν να χρειαζόταν τα χρήματα που θα απέφερε η συμφωνία τόσο πολύ που δεν είχε άλλη επιλογή.

Ο Zaoui τα βρήκε όλα αυτά περίεργα. Αν περίμεναν μέχρι να ανακάμψει η αγορά άνθρακα, θα είχαν κάνει μια περιουσία. Ο Zaoui απαίτησε ένα μερίδιο από αυτά που ο El Ghazouani είπε ότι κέρδισε από την πώληση των εταιρειών. Τελικά, ο El Ghazouani του κατέβαλε 80.000 ευρώ.

Η απώλεια των εταιρειών ήταν μια μεγάλη οπισθοδρόμηση, αλλά ο Zaoui προσπάθησε να επικεντρωθεί στο μέλλον. Ήθελε να εγγράψει μια νέα χρηματιστηριακή εταιρεία που θα έκανε συμφωνίες μόνο για άλλες εμπορικές εταιρείες. Σε περίπτωση που άλλοι απατεώνες άρχιζαν να εξαπατούν την αγορά άνθρακα -κάτι για το οποίο ο Zaoui ήταν βέβαιος ότι θα συνέβαινε- θα προσέφερε τις υπηρεσίες συναλλαγών της μεσιτικής του εταιρείας έναντι προμήθειας.

Το πρόβλημα ήταν ότι δεν διέθετε κεφάλαια. Ήθελε επενδυτές, ανθρώπους που έβλεπαν σοβαρά το όραμά του. Ο Zaoui απευθύνθηκε σε ανθρώπους που είχαν χρήματα στη διάθεσή τους. Ένας από αυτούς ήταν ο Daphne.

Οι δύο άνδρες γνωρίζονταν τυχαία από τον κόσμο της απάτης με τον ΦΠΑ στα κινητά τηλέφωνα. Κινούνταν στους ίδιους κύκλους, γνώριζαν τους ίδιους ανθρώπους. Ο El Ghazouani είχε μιλήσει στον Zaoui για τον Daphne, εκθειάζοντας την επιχειρηματική του δεινότητα.

Όταν ο Zaoui τηλεφώνησε στον Daphne, ήταν αρχές του 2008. Ο Daphne είχε βγει από τη φυλακή με αναστολή και έφυγε από τη Γαλλία, επιστρέφοντας στο Ισραήλ. Σύμφωνα με τον Daphne, ο Zaoui είπε στο τηλέφωνο ότι είχε «βρει κάτι καταπληκτικό», αλλά ο Daphne του είπε ότι είχε αποσυρθεί από την απάτη. Ο Zaoui τον πίεσε: «Είναι πραγματικά καταπληκτικό. Χρειάζομαι 2 εκατομμύρια ευρώ, παρακαλώ. Απλά εμπιστέψου με». Ο Daphne παρέμεινε σταθερά αρνητικός.

«Έκρηξη» στην αγορά άνθρακα

Ο Zaoui δεν πτοήθηκε και συνέχισε να αναζητά χρηματοδότηση. Τελικά δανείστηκε χρήματα από έναν γνωστό του, τα οποία χρησιμοποίησε για να ιδρύσει την εταιρεία Coer2 Commodities. Όπως προέβλεψε, η αγορά άνθρακα αναπτύχθηκε. Στην πραγματικότητα, «εξερράγη». Ο μέσος όγκος συναλλαγών στα τέλη του 2008 ήταν λιγότερα από 2 εκατ. δικαιώματα την ημέρα. Μέχρι τον Ιούνιο του 2009, έφτασε τα 20 εκατομμύρια. Πολλές από αυτές τις συναλλαγές έγιναν στο BlueNext, το οποίο διαδέχθηκε το Powernext το 2007 και εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο χρηματιστήριο άνθρακα της ηπείρου.

pos-oi-coldplay-kataferan-na-kanoun-tin-periodeia-tous-viosimi-kai-ti-allazei-sti-mousiki-viomichania.jpg

Σε γενικές γραμμές, η αξία της παγκόσμιας αγοράς άνθρακα υπερδιπλασιάστηκε μεταξύ 2007 και 2009, φθάνοντας τα 144 δισ. δολάρια. Εν μέσω μιας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, φάνηκε ότι τα EUAs προσέφεραν ένα καταφύγιο σε ένα παγκόσμιο ναρκοπέδιο κακών επενδύσεων. «Σε αντίθεση με άλλες αγορές, η αγορά άνθρακα δεν έχει καταρρεύσει παρά το γεγονός ότι ο άνθρακας ως περιουσιακό στοιχείο βρίσκεται ακόμη κάπου μεταξύ βρεφικής και παιδικής ηλικίας», δήλωσε τον Μάρτιο του 2009 ο Yvo de Boer, εκτελεστικός γραμματέας της Σύμβασης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή.

Αυτό που οι πολιτικοί δεν είχαν ακόμη συνειδητοποιήσει ήταν ότι η αγορά ήταν γεμάτη απάτες. Καθώς διαδόθηκε μέσω των εγκληματικών δικτύων η πληροφορία για τα εύκολα χρήματα που μπορούσαν να βγουν από τα δικαιώματα, οι απατεώνες σε όλη την Ευρώπη – και σε ορισμένες περιπτώσεις και εκτός αυτής – συνέρρευσαν στις πλατφόρμες εμπορίας άνθρακα.

Το ίδιο έκανε και ένας από τους παλιούς συνεργάτες του Zaoui, ο οποίος έφερε μαζί του έναν γοητευτικό Παριζιάνο playboy ονόματι Arnaud Mimran, ο οποίος αργότερα καταδικάστηκε για απαγωγή που σχετιζόταν με τις συναλλαγές του με τον άνθρακα. Πολλοί απατεώνες αναζήτησαν σχέσεις με μεγάλες τράπεζες που θα μπορούσαν να μεσολαβήσουν για συναλλαγές σε χρηματιστήρια άνθρακα. Ο Mohammad Safdar Gohir, ένας Βρετανός που υπέβαλε στις γερμανικές αρχές αιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ ύψους άνω των 100 εκατ. ευρώ, αποκάλεσε την επαφή του στην Deutsche Bank «χρυσή χήνα» του. Ορισμένοι απατεώνες διοχέτευσαν τα λάφυρά τους στην τρομοκρατία- στοιχεία για κέρδη από ένα σύστημα ΦΠΑ βρέθηκαν σε μια σπηλιά που κάποτε κατείχε ο Οσάμα Μπιν Λάντεν.

Κατά την άποψη του Zaoui, ορισμένοι από τους νεοεισερχόμενους ήταν απρόσεκτοι. Ο ίδιος φρόντισε να διασφαλίσει ότι η νέα του χρηματιστηριακή εταιρεία ήταν νόμιμη, τουλάχιστον στα χαρτιά. Με την προσέλκυση εμπόρων και τραπεζιτών από σοβαρές χρηματοπιστωτικές εταιρείες, κατασκεύασε μια επίφαση αξιοπρέπειας- πολλοί από τους υπαλλήλους του δεν είχαν ιδέα ότι εμπλέκεται σε απάτες. Η εταιρεία του επεκτάθηκε και συμπεριέλαβε νόμιμες συναλλαγές σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το αργό πετρέλαιο, τον χρυσό, το φυσικό αέριο και τα μέταλλα. Οι αναλυτές του έδιναν δηλώσεις σε ειδησεογραφικά πρακτορεία όπως το Reuters. Ο Zaoui είπε ότι έβγαζε 80.000 έως 100.000 ευρώ την ημέρα μόνο από νόμιμες επιχειρήσεις.

Εν τω μεταξύ, έκανε αθόρυβα αυτό που σχεδίαζε εδώ και καιρό: Έπαιρνε προμήθειες από εταιρείες που χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες της χρηματιστηριακής του εταιρείας για να απομυζούν τον ΦΠΑ από τις συναλλαγές άνθρακα. Ο Zaoui υπολόγισε ότι έβγαλε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από την παράνομη επιχείρησή του. «Έβγαλα κολοσσιαίο κέρδος ως χρηματιστής και το τι έκανα στα παρασκήνια, κανείς δεν το ήξερε», μου είπε ο Zaoui. «Ο καλύτερος τρόπος για να περάσεις απαρατήρητος είναι να σε προσέξουν. Όπως είπε ο Γκέμπελς, «όσο μεγαλύτερο είναι το ψέμα, τόσο περισσότερο το πιστεύει ο κόσμος».

Ο πόλεμος των εγκεφάλων της απάτης

Το καλοκαίρι του 2008, ο Zaoui έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον Igal Abikzer, τον άνθρωπο που τον είχε πρωτοσυστήσει στον Kévin El Ghazouani. «Ξέρεις ότι ο El Ghazouani σε κοροϊδεύει», είπε ο Abikzer στον Zaoui, σύμφωνα με τα νομικά έγγραφα.

Ο Abikzer συνέχισε να μοιράζεται αυτά που γνώριζε: Ο El Ghazouani δεν ξεφορτώθηκε ποτέ τις εταιρείες που διηύθυνε με τον Zaoui. Διατήρησε τον έλεγχο των εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της Crépuscule, έτσι ώστε να μπορεί να εκτελέσει την απάτη με τον ΦΠΑ που ο Zaoui ισχυρίστηκε ότι ήταν δική του ιδέα. Ο El Ghazouani είχε παρατήσει τον Zaoui και τώρα συνεργαζόταν με τον Gustav Daphne. «Όλοι στο Ισραήλ το γνωρίζουν», είπε ο Abikzer.

Ο Abikzer είχε επίσης ακούσει ότι ο El Ghazouani κυκλοφορούσε και κορόιδευε τον Zaoui για την άστοχη εμπιστοσύνη του, την αφέλειά του. Για τον Zaoui, η προδοσία ήταν πολύ σκληρή. Το ίδιο και η αποκάλυψη ότι ο Daphne του είχε πει ψέματα ότι είχε αποσυρθεί από την απάτη.

Αλλά υπήρχαν και άλλα πράγματα που ο Zaoui δεν γνώριζε. Ο Daphne είπε στον Guardian ότι όταν ο Zaoui του ζήτησε χρήματα το 2008, είχε ήδη στήσει ένα μικρό διαμέρισμα ως γραφείο στο Τελ Αβίβ και είχε στρατολογήσει μια ομάδα ανθρώπων που γνώριζε για να ενορχηστρώνουν τις συναλλαγές άνθρακα και να διοχετεύουν τον κλεμμένο ΦΠΑ σε λογαριασμούς στο εξωτερικό. Ο Daphne χρησιμοποιούσε επίσης τουλάχιστον ορισμένες από τις εταιρείες που ο Zaoui πίστευε ότι διοικούσαν μόνο αυτός και ο Daphne. «Μου τηλεφωνούσε, αλλά δεν ήξερε ότι ήμουν ήδη μέσα», δήλωσε ο Daphne για τον Zaoui. «Θεέ μου, είναι τόσο ηλίθιοι αυτοί οι τύποι».

Τι αποτέλεσμα μπορεί να φέρει η αισιοδοξία για το κλίμα σε αντιδιαστολή με τη μοιρολατρία για το κλίμα;

Ο Daphne ισχυρίστηκε ότι η Crépuscule ήταν από την αρχή η εταιρεία του – κάτι που, δεν είχε πει ποτέ δημόσια στο παρελθόν. Είπε ότι την ίδρυσε πολύ πριν καν καταστεί δυνατή η απάτη με τον άνθρακα- αρχικά τη χρησιμοποίησε για να κλέψει τον ΦΠΑ από τις πωλήσεις τηλεφώνων. Ο Daphne εξακολουθούσε να μην αποκαλύπτει το όνομα του φίλου με τον οποίο έκανε επιχείρηση όσο ήταν στη φυλακή, αλλά με βάση όσα έλεγε για την Crépuscule, ο άνθρωπος αυτός έπρεπε να είναι ο El Ghazouani. Και αν ο Daphne και ο El Ghazouani σχεδίαζαν μαζί από την αρχή, αυτό σήμαινε ότι ένας ανυποψίαστος Zaoui δούλευε για τον Daphne όταν έστησε την Crépuscule ως χρηματιστηριακή εταιρεία στο Powernext.

Ο Zaoui υποπτευόταν ότι ο El Ghazouani τον είχε προδώσει από απληστία: Ο Daphne είχε περισσότερα χρήματα από τον Zaoui και μεγαλύτερο προφίλ στον κόσμο της απάτης. Όσον αφορά τον Daphne, ο Zaoui ανέπτυξε μια διαφορετική θεωρία σχετικά με τα κίνητρά του. «Ήμουν πάντα με όμορφες γυναίκες, είχα όμορφα αυτοκίνητα, ήμουν με ανθρώπους του καλλιτεχνικού κόσμου. Δεν έκανα παρέα με κακοποιούς», είπε ο Zaoui. «Ήμουν εκ φύσεως λαμπρός και αυτό τον εκνεύριζε. Και μετά με έκλεψε».

Ο Zaoui είπε ότι μόλις έμαθε την αλήθεια, ορκίστηκε να αποφεύγει να κάνει συμφωνίες με εταιρείες που συνδέονται με τον Daphne και τον El Ghazouani. Είναι ένας πόλεμος, είπε στον εαυτό του. Αλλά καθώς η αγορά άνθρακα διογκωνόταν, γινόταν όλο και πιο δύσκολο να διακρίνει κανείς ποιος συνδεόταν με τι.

Τον Φεβρουάριο του 2008, ο Zaoui ήρθε αντιμέτωπος με τον El Ghazouani στο Παρίσι.

Κάθε αγάπη που είχε ο Zaoui για τον El Ghazouani είχε χαθεί προ πολλού. Ήταν έξαλλος. «Ακούστε, ξέρω τι έχετε κάνει», είπε ο Zaoui. «Είναι κρίμα, γιατί θα μπορούσαμε να είχαμε βγάλει πολλά λεφτά».

Οι πρώτες «καμπάνες»

Ο πρώτος φορέας στην Ευρώπη που έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την απάτη με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα φαίνεται ότι ήταν το CDC, η κρατική τράπεζα της Γαλλίας. Αποδέσμευε εκατομμύρια ευρώ σε επιστροφές ΦΠΑ σε τραπεζικούς λογαριασμούς που είχαν δημιουργηθεί σε χώρες που δεν είχαν υπογράψει το πρωτόκολλο του Κιότο και οι υπάλληλοί της υποψιάστηκαν. Σύμφωνα με τον Marius-Cristian Frunza, διακεκριμένο ειδικό σε θέματα απάτης ΦΠΑ, από τον Οκτώβριο του 2008 έως τον επόμενο Ιούνιο, το CDC έστειλε 13 δηλώσεις ανησυχίας για 35 εταιρείες στην Tracfin, τη γαλλική κυβερνητική υπηρεσία που αναλύει τα οικονομικά δεδομένα για απάτες. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, η BlueNext, το χρηματιστήριο άνθρακα, έστειλε τουλάχιστον εννέα επιπλέον ειδοποιήσεις.

Η Tracfin αποφάσισε να παραπέμψει το θέμα στην τελωνειακή αστυνομία, η οποία άρχισε να διαχωρίζει τα στρώματα των εταιρειών-βιτρίνες και των αχυράνθρωπων διαχειριστών της αγοράς άνθρακα, προετοιμάζοντας υποθέσεις που θα μπορούσαν να οδηγηθούν στο δικαστήριο.

Μέχρι τον Ιούνιο του 2009, οι γαλλικές αρχές συνειδητοποίησαν ότι η απάτη στον τομέα του ΦΠΑ ήταν ανεξέλεγκτη. Σε αμηχανία για το τι άλλο να κάνουν, ανακοίνωσαν ότι τα EUA θα απαλλάσσονταν από τον ΦΠΑ και έκλεισαν το εμπόριο άνθρακα για δύο ημέρες. Η γαλλική αγορά άνθρακα κατέρρευσε.

Όταν η γαλλική λογιστική υπηρεσία υπολόγισε πόσα χρήματα είχαν κλέψει οι απατεώνες του ΦΠΑ, το ποσό ανήλθε σε 1,6 δισ. ευρώ. Μεταξύ των χειρότερων παραβατών ήταν οι άνθρωποι πίσω από την Crépuscule. Τα στοιχεία που συγκέντρωσε η Frunza δείχνουν ότι η εταιρεία πραγματοποίησε συναλλαγές αξίας 65 εκατ. τόνων άνθρακα – ο ίδιος όγκος που διακινήθηκε από τους χρηματοπιστωτικούς κολοσσούς Société General και Deutsche Bank, που αντιπροσωπεύει τα μισά δικαιώματα που διανεμήθηκαν στις γαλλικές βιομηχανίες. Συνολικά, οι συναλλαγές της Crépuscule είχαν αξία 827 εκατ. ευρώ, και οι εισαγγελείς θα ισχυρίζονταν σύντομα ότι οι ίδιες συναλλαγές χρησιμοποιήθηκαν για την απόσπαση ΦΠΑ ύψους 150 εκατ. ευρώ.

Στις 8 Δεκεμβρίου 2009, η αστυνομία έφτασε στο διαμέρισμα του Zaoui στο Παρίσι. Εκείνος κατάλαβε αμέσως ποιος βρισκόταν στην άλλη πλευρά της πόρτας. Λίγες ημέρες μετά την προφυλάκισή του, όταν ο Zaoui είχε την ευκαιρία να μελετήσει τους φακέλους της υπόθεσης εναντίον του, συνειδητοποίησε ότι ερευνάται για τα εγκλήματα της Crépuscule. Η αστυνομία τον είχε συνδέσει με την εταιρεία μέσω τηλεφωνικών παρακολουθήσεων που αφορούσαν απάτη με τον ΦΠΑ κινητής τηλεφωνίας, αλλά ο El Ghazouani είχε επίσης συλληφθεί για ανάκριση και ο Zaoui πίστευε ότι ο πρώην φίλος του είχε δώσει στην αστυνομία το όνομά του και είχε αφήσει να εννοηθεί ότι αυτός ήταν ο εγκέφαλος πίσω από την όλη επιχείρηση. Ο Zaoui ήταν τσαντισμένος. Γιατί θα έπρεπε να θεωρηθεί υπεύθυνος για εγκλήματα που διαπράχθηκαν από μια εταιρεία που, κατά την άποψή του, είχε κλαπεί από αυτόν;

Στη φυλακή, ο Zaoui μπορούσε να κάνει ντους μόνο τρεις φορές την εβδομάδα και το κελί που μοιραζόταν με άλλους τρεις άνδρες ήταν μικροσκοπικό, λιγότερο από 9 τετραγωνικά μέτρα. Ένας από τους άνδρες, επίσης ύποπτος για απάτη με άνθρακα, γνώριζε τον Daphne. Ο Zaoui ρώτησε τον άνδρα αν είχε έναν αριθμό τηλεφώνου του Daphne, και μια Παρασκευή βράδυ ο Zaoui του τηλεφώνησε.

«Άκου με», τού είπε. «Δεν σου ζητάω χρήματα για να πληρώσω τους δικηγόρους μου ή οτιδήποτε άλλο. Βρίσκομαι σε μια κατάσταση όπου η υπόθεση δεν είναι δική μου και το ξέρεις πολύ καλά αυτό. Αναλάβατε τις εταιρείες μέσω του Kévin [El Ghazouani]. Τώρα ο Kévin κατηγορεί για όλα εμένα».

Ο Daphne ήταν σιωπηλός.

«Σού ζητώ μόνο ένα πράγμα», είπε ο Zaoui. «Βγάλε με από εδώ. Πες μου την ιστορία που πρέπει να πω. Ένα όνομα, κάτι που θα με βγάλει έξω».

Αυτό που άκουσε ο Daphne ήταν μια απειλή: Αν κάποιος άλλος δεν εμφανιζόταν και δεν έπαιρνε το φταίξιμο για την Crépuscule, ο Zaoui θα έλεγε στις αστυνομικές αρχές όλα όσα ήξερε.

«Α, εντάξει, Zaoui. Θα σε ξαναπάρω», είπε ελαφρά τη καρδία ο Daphne. Ο Zaoui είχε επικοινωνήσει μαζί του από ένα τηλέφωνο που ήταν καταχωρημένο στο νόμιμο όνομα του Daphne. Αφού έκλεισε το τηλέφωνο, ο Daphne άρπαξε ένα από τα άλλα τηλέφωνά του, ένα καρτοκινητό, και κάλεσε ξανά τον Zaoui.

«Άκουσε, παλιοκαθίκι. Πρώτα απ’ όλα, με παίρνεις τηλέφωνο από τη φυλακή; Δεν είναι πολύ ευγενικό», είπε ο Daphne. «Δεύτερον, μπορείς να πας όσο μακριά θέλεις. Αν θέλεις να πιέσεις, μπορώ να βρω πολλά πράγματα εναντίον σου πέρα από αυτή την υπόθεση. Γι’ αυτό ηρέμησε».

Αλλά ο Zaoui δεν υποχώρησε.

Ήταν δυστυχισμένος στη φυλακή.Το μόνο πράγμα που μπορούσε να του κρατήσει τη διάθεση ψηλά ήταν οι επισκέψεις της Chirelle. Τον έκανε να γελάει και να ξεχνάει πού βρισκόταν. Έκαναν σεξ κρυφά στο επισκεπτήριο. Λίγους μήνες μετά την κράτησή του, ανακάλυψαν ότι ήταν έγκυος, ένα θαυματουργό μωρό. Ο Zaoui έπρεπε να βγει από τη φυλακή.

Κατά τη διάρκεια μιας άλλης ανάκρισης, ο Zaoui είπε στην αστυνομία για το πώς ο El Ghazouani τον είχε προδώσει. Έδωσε επίσης στην αστυνομία το όνομα του Daphne και ένα από τα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε για να ταξιδεύει. Τους έδωσε τα τηλέφωνα του Daphne, τις διευθύνσεις του, τα ονόματα των επιχειρήσεών του. Ο Zaoui τους είπε για ένα μπαρ που είχε ο Daphne στο Τελ Αβίβ και για την πολυτελή βίλα του. Ο Zaoui τους είπε τα πάντα.

Αφού η Γαλλία ανακάλυψε τι είχαν κάνει οι απατεώνες του ΦΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Daphne, με το σύστημα εμπορίας εκπομπών, άλλες ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να αποκαλύπτουν επίσης απάτες με τον άνθρακα. Η Europol ανέφερε τελικά ότι, σε ολόκληρη την ήπειρο, το συνολικό ποσό που άρπαξαν οι απατεώνες του άνθρακα ήταν 5 δισ. ευρώ. Ο Frunza κράτησε το δικό του λογαριασμό- πιστεύει ότι το πραγματικό ποσό είναι πιο κοντά στα 10 δισ. ευρώ. «Σε ορισμένες χώρες», ανέφερε η Europol, «έως και το 90% του συνολικού όγκου της αγοράς προκλήθηκε από δόλιες δραστηριότητες». Ένας ερευνητής είπε ότι η απάτη έθεσε την αγορά σε υπαρξιακό κίνδυνο, από τον οποίο χρειάστηκαν χρόνια για να ανακάμψει. (Η αξία της αγοράς εκτιμάται σήμερα σε 751 δισ. ευρώ- στις αρχές του 2024, ένας τόνος άνθρακα διαπραγματευόταν κατά μέσο όρο στα 80 ευρώ).

Το 2012, η ισραηλινή αστυνομία άρχισε να πιέζει τον Daphne να καταθέσει εναντίον ενός γκάνγκστερ για μια υπόθεση άσχετη με την απάτη με τον άνθρακα. Τον συνέλαβαν για να τον ανακρίνουν και για να τον ενημερώσουν ότι τον είχαν στο στόχαστρο. Ο Daphne αποφάσισε τελικά ότι ήταν καλύτερα να εκτίσει την ποινή του στη Γαλλία παρά να τον κυνηγούν οι ισραηλινές διωκτικές αρχές. Έφτασε στο Παρίσι στις 9 Ιανουαρίου 2014. Όταν το αεροπλάνο του προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Charles de Gaulle, είχε μαζί του μόνο λίγα απαραίτητα: Ένα γούνινο γιλέκο, μια τσάντα από δέρμα κροκόδειλου, ένα ρολόι Richard Mille, μερικές χιλιάδες ευρώ. Η αστυνομία τον περίμενε. Όταν τους είδε, έβγαλε το διαβατήριό του. «Ναι, εγώ είμαι», είπε.

Η αρχή του τέλους

Αλλά οι Αρχές τον αναζητούσαν για κάτι περισσότερο από την παραβίαση της αναστολής του. Ο Daphne ήταν επίσης στόχος μιας έρευνας με επίκεντρο την Crépuscule, και υπήρχε ένταλμα σύλληψής του. Κατηγορούνταν ότι διηύθυνε το σύστημα άνθρακα της χρηματιστηριακής εταιρείας και ότι ήταν ο κύριος δικαιούχος του. Ο El Ghazouani και μια χούφτα μεσάζοντες και αχυράνθρωποι διερευνήθηκαν επίσης και συνελήφθησαν. Στον Zaoui απαγγέλθηκαν επίσης κατηγορίες. Αν πίστευε ότι η παροχή πληροφοριών για τον El Ghazouani και τον Daphne θα τον έσωζε από τη δίωξη, έκανε λάθος: Οι γαλλικές αρχές είπαν ότι ήταν ο εγκέφαλος της επιχείρησης της Crépuscule. Αυτό σήμαινε ότι θα δικαζόταν μαζί με τους άνδρες που, όπως είπε, τον είχαν προδώσει.

Η υπόθεση Crépuscule κινήθηκε αργά. Ο Daphne πέρασε πάνω από ένα χρόνο σε προφυλάκιση πριν αφεθεί ελεύθερος με ηλεκτρονικό βραχιολάκι, το οποίο αφαιρέθηκε στα τέλη του 2015. Μετά από αυτό υποχρεώθηκε να πραγματοποιεί τακτικές επισκέψεις στο δικαστήριο. Όσο περίμενε την έναρξη της δίκης, ο Daphne διατηρούσε ένα πολυτελές δωμάτιο ξενοδοχείου κοντά στα Ηλύσια Πεδία. Ωστόσο, δεν έμεινε αρκετά για να μάθει την ετυμηγορία- πριν από την ακρόασή του αποφάσισε να διαφύγει, ξεκινώντας μια πολύμηνη φυγή μέσω Ευρώπης για να επιστρέψει στο Τελ Αβίβ.

Όσον αφορά τον Zaoui, παρέμεινε στο Παρίσι μέχρι ένας νέος ανακριτής να αυξήσει την εγγύηση του.

Ο Zaoui αποφάσισε ότι δεν μπορούσε να μείνει. Κατέφυγε στο Λος Άντζελες μαζί με την Chirelle, όπου ζούσαν στο Δυτικό Χόλιγουντ. Αυτός και η Chirelle παντρεύτηκαν τελικά- ήταν ακόμα άγρια ερωτευμένος μαζί της. Όταν οδηγούσε τη μοτοσικλέτα του στις φαρδιές λεωφόρους του Λος Άντζελες, ένιωθε ότι όλα ήταν δυνατά.

Όταν κάνεις επιχειρήσεις σε μια διεφθαρμένη χώρα, η αλλαγή ηγεσίας είναι κάτι σύνηθες κι έτσι εύκολα αθετούνται οι συμφωνίες

Όταν έληξε η βίζα της Chirelle για τις ΗΠΑ, επέστρεψε στο Παρίσι στις αρχές του 2016. Εκεί, η γαλλική αστυνομία τη συνέλαβε με κατηγορίες που σχετίζονταν με άλλη έρευνα για απάτη. Ο Zaoui βρισκόταν στο Ισραήλ με την πεντάχρονη κόρη τους εκείνη την περίοδο. Οι δικηγόροι του στη Γαλλία του είπαν ότι αν παραδοθεί ο ίδιος, η Chirelle θα αφεθεί ελεύθερη. Η οικογένειά της άσκησε πίεση πάνω του. Έτσι ο Zaoui μπήκε σε ένα αεροπλάνο, πήγε στη Γαλλία και παραδόθηκε.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, η Chirelle ήρθε να τον δει στη φυλακή. Πήγε να την αγκαλιάσει και εκείνη τον έσπρωξε μακριά. Ήταν θυμωμένη. Είχε περάσει περισσότερες από 40 ημέρες στη φυλακή και ο Zaoui μπορούσε να δει ότι η εμπειρία αυτή είχε αφήσει ανεξίτηλο σημάδι πάνω της. «Δεν ήταν η γυναίκα που είχα γνωρίσει», είπε ο Zaoui. «Είχε μεταμορφωθεί». (Η Chirelle και οι δικηγόροι της αρνήθηκαν να σχολιάσουν για την ιστορία αυτή).

Η δίκη Crépuscule ξεκίνησε τελικά τον Μάιο του 2017 και διήρκεσε αρκετές εβδομάδες. Όταν βγήκαν οι καταδικαστικές αποφάσεις, ο El Ghazouani έφαγε επτά χρόνια φυλάκισης, ο Daphne εννέα, ενώ και στους δύο άνδρες επιβλήθηκε πρόστιμο 1 εκατ. ευρώ. (Κατόπιν έφεσης, η ποινή του Daphne θα αυξανόταν σε 10 χρόνια. Καταδικάστηκε επίσης για συμμετοχή σε ξεχωριστή επιχείρηση απάτης με άνθρακα και του επιβλήθηκαν έξι χρόνια). Το δικαστήριο δεν μπόρεσε να προσδιορίσει ποιος ξεκίνησε την Crépuscule- μπόρεσε μόνο να επιβεβαιώσει ότι η εταιρεία δημιουργήθηκε το 2002.

Ο Zaoui καταδικάστηκε σε έξι χρόνια και του επιβλήθηκε πρόστιμο 300.000 ευρώ. Εξέτισε τρία έτη. Η Chirelle δεν ήρθε ποτέ να τον δει. Αφού αποφυλακίστηκε, προσπάθησε να συνεχίσει τη ζωή του. Σύμφωνα με τους όρους της αποφυλάκισής του, δεν μπορούσε να ανοίξει νέα επιχείρηση και θα έπρεπε να καταβάλει μέρος του εισοδήματός του στο γαλλικό κράτος μέχρι να εξοφληθεί το πρόστιμο. Έγραψε ένα βιβλίο και ανέβασε μια παράσταση ενός ατόμου για το σχέδιο απάτης του με τον άνθρακα. Έβαλε υποψηφιότητα για εθνικό αξίωμα και έχασε.

Ο Zaoui δεν κοιμάται πολύ πια. Πέφτει για ύπνο γύρω στα μεσάνυχτα και ξυπνά γύρω στις τέσσερις. Οι γονείς του έχουν πεθάνει. Δεν βλέπει συχνά τα παιδιά του- έχει αποξενωθεί από την Chirelle. Δεν υπάρχουν πολλά πράγματα να γεμίσουν τις μέρες του. Δεν είναι ευτυχισμένος. Αλλά τουλάχιστον το φάντασμα της φυλάκισης δεν παραμονεύει πάνω από τον ώμο του. «Η ελευθερία», είπε, «δεν έχει τιμή».

Με πληροφορίες από Guardian

Tags