Είκοσι τρία χρόνια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από τα γεγονότα εκείνης της ημέρας συνεχίζουν να ευδοκιμούν. Παρά τις εκτεταμένες έρευνες και εκθέσεις που έχουν καταρρίψει πολλούς τέτοιους ισχυρισμούς, ένα σημαντικό μέρος του κοινού παραμένει επιφυλακτικό απέναντι στις επίσημες αναφορές.

Από τους ισχυρισμούς ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ γνώριζε εκ των προτέρων για τις επιθέσεις μέχρι τους ισχυρισμούς ότι εκρηκτικά είχαν τοποθετηθεί μέσα στους Δίδυμους Πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, η επιμονή των θεωριών συνωμοσίας της 11ης Σεπτεμβρίου εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το γιατί οι πεποιθήσεις αυτές συνεχίζουν να υφίστανται.

Πώς ξεκίνησαν οι θεωρίες συνωμοσίας;

Τα γεγονότα γύρω από την 11η Σεπτεμβρίου είναι ευρέως αποδεκτά: 19 τρομοκράτες κατέλαβαν τέσσερα εμπορικά αεροσκάφη, ρίχνοντας δύο στους Δίδυμους Πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στη Νέα Υόρκη, ένα στο Πεντάγωνο και ένα άλλο σε ένα χωράφι στην Πενσυλβάνια, αφού οι επιβάτες προσπάθησαν να ανακτήσουν τον έλεγχο του αεροσκάφους.

Ωστόσο, λίγους μήνες μετά την επίθεση, άρχισαν να εμφανίζονται θεωρίες συνωμοσίας.

Μέχρι τα τέλη του 2001, διαδηλωτές κρατούσαν πινακίδες που έγραφαν «Ο Μπους ήξερε», υπονοώντας ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ είτε ήταν συνένοχη στις επιθέσεις είτε απέτυχε να τις αποτρέψει σκόπιμα.

Αυτές οι πεποιθήσεις αποτέλεσαν τα θεμέλια αυτού που θα γινόταν γνωστό ως «Trutherism». Η θεωρία συνωμοσίας κέρδισε γρήγορα έδαφος, καθοδηγούμενη από έναν συνδυασμό συναισθημάτων κατά του Μπους αλλά και βαθιάς δυσπιστίας απέναντι στους κυβερνητικούς θεσμούς.

Διαβασε ακομα

9/11: Η μέρα που άλλαξε τον κόσμο για πάντα

Μέχρι και το 2002, η Δημοκρατική Αντιπρόσωπος Cynthia McKinney από τη Georgia ρώτησε: «Τι γνώριζε αυτή η κυβέρνηση και πότε το γνώριζε;» τροφοδοτώντας τις υποψίες ακόμη περισσότερων Αμερικανών.

Τα επόμενα χρόνια, οι δημοσκοπήσεις αποκάλυψαν ότι ένας τεράστιος αριθμός Αμερικανών πιστεύει, πράγματι, στις θεωρίες συνωμοσίας. Μια έρευνα που διεξήχθη το 2006 από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο διαπίστωσε ότι το 36% των Αμερικανών πίστευε ότι η κυβέρνηση είτε βοήθησε στην ενορχήστρωση των επιθέσεων είτε γνώριζε γι’ αυτές αλλά δεν ενήργησε.

Μεταξύ των Δημοκρατικών, το 51% εξέφρασε κάποια πίστη στο φαινόμενο «Trutherism», σε σύγκριση με το 18% των Ρεπουμπλικανών.

Οι πεποιθήσεις αυτές παρέμειναν ακόμη και μετά τη δημοσίευση μιας ολοκληρωμένης έκθεσης 585 σελίδων το 2004, την οποία συνέταξε η διακομματική Επιτροπή για τις τρομοκρατικές επιθέσεις και στην οποία περιγράφονται λεπτομερώς οι αποτυχίες των μυστικών υπηρεσιών που επέτρεψαν την πραγματοποίηση των επιθέσεων.

Ο ρόλος του Διαδικτύου

Το Διαδίκτυο έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάδοση των θεωριών συνωμοσίας της 11ης Σεπτεμβρίου. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, άρχισαν να δημιουργούνται διαδικτυακά φόρουμ και κοινότητες αφιερωμένες στο φαινόμενο «Trutherism», παρέχοντας χώρο στους οπαδούς να μοιράζονται ιδέες, να οργανώνουν εκδηλώσεις και να αμφισβητούν τα στοιχεία που παρείχε η κυβέρνηση.

Μια νέα κατηγορία αυτοαποκαλούμενων «ειδικών» προσχώρησε επίσης στη συζήτηση, προσδίδοντας μια επίφαση νομιμότητας στις θεωρίες συνωμοσίας. Στις προσωπικότητες αυτές περιλαμβάνονταν ο Στίβεν Τζόουνς, ένας φυσικός που ισχυρίστηκε ότι χρησιμοποιήθηκαν εκρηκτικά για την πτώση των Δίδυμων Πύργων, και ο Ντέιβιντ Ρέι Γκρίφιν, ένας θεολόγος που έγραψε εκτενώς για το θέμα.

Ταυτόχρονα, τα κύρια μέσα ενημέρωσης, όπως το Popular Mechanics, άρχισαν να διαψεύδουν πολλούς από αυτούς τους ισχυρισμούς. Το 2005, το Popular Mechanics δημοσίευσε μια ολοκληρωμένη έκθεση που ασχολήθηκε με αρκετές από τις πιο επίμονες θεωρίες συνωμοσίας, εξηγώντας πώς η πρόσκρουση των αεροπλάνων και οι επακόλουθες πυρκαγιές προκάλεσαν την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων. Παρόλα αυτά, οι οπαδοί των θεωριών συνομωσίας απέρριψαν την έκθεση, κατηγορώντας το περιοδικό ότι είναι εργαλείο της κυβέρνησης.

Διαβασε ακομα

The Falling Man: Η εικόνα που στοίχειωσε για πάντα τον πλανήτη

Ένας από τους πιο επίμονους ισχυρισμούς περιστρέφεται γύρω από την κατάρρευση των κτηρίων του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Η επίσημη έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST), που χρηματοδοτήθηκε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατάρρευση προκλήθηκε από έντονες πυρκαγιές και όχι από εκρηκτικά.

Η πρόσκρουση των αεροπλάνων απομάκρυνε τα υλικά πυροπροστασίας στις χαλύβδινες κολώνες των Δίδυμων Πύργων, και καθώς οι φωτιές έκαιγαν σε θερμοκρασίες που ξεπερνούσαν τους 980 βαθμούς Κελσίου, η δομική ακεραιότητα των κτιρίων εξασθένησε.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο χάλυβας χάνει περίπου το 50% της αντοχής του στους 593 βαθμούς Κελσίου και περισσότερο από 90% στους 980 βαθμούς. Αυτό, σε συνδυασμό με την αποκολλημένη πυροπροστασία και το τεράστιο βάρος των ανώτερων ορόφων, προκάλεσε την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων με το φαινόμενο της «τηγανίτας», όπου ο ένας όροφος κατέρρεε πάνω στον άλλο.

Άλλες θεωρίες που κάνουν το γύρο του κόσμου

Μια άλλη θεωρία συνωμοσίας της 11ης Σεπτεμβρίου είναι η κατάρρευση του κτιρίου 7 του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, το οποίο δεν χτυπήθηκε από αεροπλάνο, αλλά κατέρρευσε περίπου επτά ώρες μετά τον Βόρειο Πύργο. Οι οπαδοί των θεωριών συνωμοσίας επισημαίνουν το βίντεο που δείχνει την κατάρρευση του κτιρίου 7 ως απόδειξη της ελεγχόμενης κατεδάφισης.

Ωστόσο, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι πυρκαγιές, που αναφλέχθηκαν από τα συντρίμμια της κατάρρευσης του Βόρειου Πύργου, ήταν η κύρια αιτία της κατάρρευσης του Κτηρίου 7. Η έκθεση του Εθνικού Ινστιτούτου Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) για το Κτίριο 7 διαπίστωσε ότι η κατάρρευση ξεκίνησε από την αστοχία μιας κρίσιμης εσωτερικής κολόνας, η οποία οδήγησε σε προοδευτική κατάρρευση της κατασκευής.

Παρά τα ευρήματα αυτά, οι συνωμοσιολόγοι εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι για την καταστροφή των Δίδυμων Πύργων χρησιμοποιήθηκαν εκρηκτικά. Ήδη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001, ο Van Romero, ειδικός στα εκρηκτικά, αναφέρθηκε από την Albuquerque Journal λέγοντας: «Υπήρχαν κάποιοι εκρηκτικοί μηχανισμοί μέσα στα κτίρια που προκάλεσαν την κατάρρευση των Πύργων». Αν και αργότερα ανακάλεσε τη δήλωσή του, η ζημιά είχε γίνει, και τα πρώιμα σχόλιά του εξακολουθούν να αναφέρονται από τους συνωμοσιολόγους μέχρι και σήμερα.

Οι έρευνες για την κατάρρευση διαπίστωσαν ότι οι έντονες πυρκαγιές, οι οποίες τροφοδοτήθηκαν από τα εναπομείναντα καύσιμα αεροσκαφών, πυροδότησαν υλικά όπως έπιπλα γραφείων, χαλιά και κουρτίνες. Οι πυρκαγιές έκαιγαν σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες που προκάλεσαν την αποδυνάμωση των χαλύβδινων στύλων, οδηγώντας στην κατάρρευση των Πύργων.

Παρά το γεγονός ότι μερικοί συνωμοσιολόγοι ισχυρίζονται ότι η φωτιά δεν θα μπορούσε να καεί τόσο ώστε να λιώσει το ατσάλι, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το ατσάλι χρειαζόταν μόνο να χάσει τη δομική του αντοχή, όχι να λιώσει, για να προκληθεί η κατάρρευση. Η πυρασφάλεια παραμένει μια σημαντική πρόκληση, όπως φάνηκε στην πυρκαγιά του 2017 στον πύργο Grenfell στο Λονδίνο, όπου η εύφλεκτη επένδυση συνέβαλε στην ταχεία εξάπλωση της πυρκαγιάς.

Ανησυχητικά στοιχεία

Γιατί οι συνωμοσίες της 11ης Σεπτεμβρίου εξακολουθούν να υφίστανται μετά από 23 χρόνια; H ανθεκτικότητα των θεωριών συνωμοσίας της 11ης Σεπτεμβρίου παραμένει αινιγματική. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που διεξήχθη τα τελευταία χρόνια, ένας στους έξι Αμερικανούς εξακολουθεί να πιστεύει ότι κάποιοι αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης εμπλέκεται στις επιθέσεις.

Μεταξύ των Δημοκρατικών, το 19% συνεχίζει να εκφράζει κάποια πίστη στις θεωρίες συνωμοσίας, όπως και το 14% των Ρεπουμπλικανών. Τα στοιχεία αυτά είναι ανησυχητικά, καθώς αναδεικνύουν μια ευρύτερη τάση σκεπτικισμού και δυσπιστίας απέναντι στους κυβερνητικούς θεσμούς, μια τάση που έχει επιδεινωθεί μόνο στον απόηχο άλλων θεωριών συνωμοσίας, όπως αυτές που περιβάλλουν τις εκλογές του 2020 στις ΗΠΑ και την πανδημία COVID-19.

Σε γενικές γραμμές, προσφέρουν απλές εξηγήσεις για πολύπλοκα γεγονότα, παρέχοντας μια αίσθηση τάξης σε έναν χαοτικό κόσμο, ενώ γίνεται σαφές ότι είναι απίθανο να εξαφανιστούν σύντομα. Με την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την αυξανόμενη πόλωση του πολιτικού λόγου, οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν βρει νέες πλατφόρμες και ακροατήρια.

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αν και δεν είναι φανατικός υποστηρικτής των θεωριών συνωμοσίας της 11ης Σεπτεμβρίου, έχει συμβάλει στην εξομάλυνση της συνωμοσιολογικής σκέψης υποστηρίζοντας άλλους αβάσιμους ισχυρισμούς, όπως αυτούς γύρω από την εκλογική απάτη και την ιθαγένεια του Ομπάμα.

Σε αυτό το περιβάλλον, είναι ζωτικής σημασίας να συνεχίσουμε να καταρρίπτουμε ψευδείς ισχυρισμούς και να προωθούμε εξηγήσεις που βασίζονται σε στοιχεία. Όπως έγραψε το Popular Mechanics το 2005, «ο κόσμος κατακλύζεται από ψευδείς πληροφορίες, και μερικές φορές η καλύτερη άμυνα είναι απλά να επισημαίνεις τα γεγονότα».

Προς το παρόν, φαίνεται ότι το φαινόμενο Trutherism θα παραμείνει μέρος του ευρύτερου τοπίου της αμερικανικής συνωμοσιολογικής κουλτούρας.

Με πληροφορίες από Firstpost