Επειδή έχουν παραπάνω κιλά. Επειδή έχουν λιγότερα κιλά. Επειδή φορούν μακιγιάζ. Επειδή δεν φορούν μακιγιάζ. Επειδή είναι μυώδεις. Επειδή «μοιάζουν με άνδρα». Επειδή έχουν μεγάλο στήθος. Επειδή δεν έχουν μεγάλο στήθος. Επειδή είναι μαύρες. Επειδή είναι κοντές.

Τα παραπάνω «επειδή», αναφέρονται γενικώς σε κάποιους ενδεικτικούς λόγους για τους οποίους κρίνονται οι γυναίκες. Ειδικώς, αναφέρονται και σε λόγους για τους οποίους κρίθηκαν πολλές γυναίκες αθλήτριες στους φετινούς Ολυμπιακούς αγώνες στο Παρίσι, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις.

«Όλα είναι το ίδιο, εθνικές πρωταθλήτριες, παγκόσμιες πρωταθλήτριες, Ολυμπιονίκες… δεν έχει σημασία. Εάν το σώμα σου δεν είναι “κανονικό”, τότε θα γίνει στόχος εξευτελισμού και το επαγγελματικό κύρος των γυναικών δεν θα αναγνωριστεί», εξηγεί η Isabel Tajahuerce, διδάκτωρ των επιστημών της πληροφορικής και ειδικός σε θέματα βίας λόγω φύλου, η οποία είναι επίσης πρυτανική εντεταλμένη για θέματα ισότητας στο Universidad Complutense της Μαδρίτης.

Κάπως έτσι λειτουργεί το body shaming, πρακτική την οποία βίωσαν ουκ ολίγες γυναίκες ελίτ αθλήτριες, όταν το σώμα τους, το φύλο τους, η εμφάνισή τους και τελικά η αθλητική τους δεινότητα μπήκαν στην «αρένα» του παγκόσμιου σχολιασμού και κριτικής.

Τα τελευταία χρόνια, πολλές αθλήτριες έχουν αντιμετωπίσει προκαταλήψεις και λεκτική βία λόγω του βάρους τους ή άλλων χαρακτηριστικών τους. Ακολουθούν επτά ελίτ αθλήτριες που χρειάστηκε να δικαιολογήσουν ή να υπερασπιστούν τον τρόπο με τον οποίο φαίνεται το σώμα τους.

Paula Leitón, παίκτρια υδατοσφαίρισης

24 ετών, Ισπανίδα Ολυμπιονίκης

Το ύψος της είναι 1,87, το επιβλητικό ανάστημα που απαιτείται για τη θέση της (σέντερ φορ) στην ομάδα. Ένιωσε υποχρεωμένη να δώσει εξηγήσεις για την εξωτερική της εμφάνιση, δεδομένων των πολλών σχολίων που την αφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Ίσως νομίζουν ότι θα με πληγώσουν. Ξέρω πώς είναι το σώμα μου και το αγαπώ πάρα πολύ. Δουλεύω με αυτό για ένα άθλημα που είναι η ζωή μου. Δεν με ενδιαφέρουν τα σχόλια. Μόλις κέρδισα ένα χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, το οποίο είναι το όνειρο που είχα από μικρό κορίτσι», δήλωσε στο τηλεοπτικό κανάλι Cuatro. «Η υδατοσφαίριση είναι γενικά ένα βίαιο άθλημα. Αν σταματήσετε να κοιτάτε την ομάδα μας, υπάρχουν τρεις από εμάς που είναι περίπου 1,90. Χρειάζεται ισχυρή σωματική διάπλαση για να αντέξεις έναν αγώνα. Δεν με απασχολούν καθόλου αυτά που λένε, αλλά αν πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν αυτά τα σχόλια, θα πρέπει να σκεφτούν τους άλλους ανθρώπους που μπορεί να πληγώσουν. Δεν επηρεάζουν εμένα, αλλά μπορεί να επηρεάσουν ένα κοριτσάκι εκεί έξω».

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκτιμάται ότι το 94% των εφήβων έχουν ντραπεί για το σώμα τους. Και όταν πρόκειται για τον κόσμο του αθλητισμού, η τελευταία έκθεση του Ισπανικού Ινστιτούτου Γυναικών – Mujeres jóvenes y trastornos de la conducta alimentaria. Impacto de los roles y estereotipos de género (στα αγγλικά, Young women and eating disorders, impact of gender roles and stereotypes) – μιλάει για το πώς ο στιγματισμός που σχετίζεται με το βάρος συνδέεται στενά με «τη μείωση της σωματικής δραστηριότητας και την αποφυγή αυτής της δραστηριότητας για να αποφύγουν περισσότερο στιγματισμό στον τομέα του αθλητισμού».

Imane Khelif, πυγμάχος

25 ετών, Ολυμπιονίκης της Αλγερίας

Μετά τη λήξη των Αγώνων του 2024 στο Παρίσι, η Khelif ανακοίνωσε ότι κατέθεσε ποινική μήνυση για φερόμενη «βαριά διαδικτυακή παρενόχληση» στο κέντρο κατά του διαδικτυακού μίσους της εισαγγελίας του Παρισιού. Η κίνηση αυτή ήρθε μετά τα σχόλια που δέχτηκε υπονοώντας ότι είναι τρανς γυναίκα, ένας «βιολογικός άνδρας», όπως… αποφάσισαν χιλιάδες χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν είναι. Ακόμα κι έτσι, οι επιθέσεις εναντίον της Khelif πολλαπλασιάστηκαν μετά τον αγώνα της με την Ιταλίδα Angela Carini, η οποία αποφάσισε να εγκαταλείψει το ρινγκ μετά από 46 δευτερόλεπτα όταν δέχτηκε ένα ισχυρό χτύπημα από την Αλγερινή. «Δεν είναι δίκαιο», φέρεται να είπε η Carini στην ομάδα της.

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δήλωσε ότι αντιτίθεται στο να αγωνίζονται αθλητές με «γενετικά αρσενικά» χαρακτηριστικά εναντίον γυναικών. Ο Ματέο Σαλβίνι, αντιπρόεδρος της Μελόνι, δήλωσε ότι ο αγώνας ήταν «αντιολυμπιακός» και ότι οι γραφειοκράτες που επέτρεψαν να διεξαχθεί ο αγώνας πρέπει να ντρέπονται. Ο πρόεδρος της Γερουσίας της χώρας, Ignazio La Russa, έγραψε στο Facebook: «Ένας Αλγερινός τρανσέξουαλ εναντίον μιας Ιταλίδας στους Ολυμπιακούς Αγώνες; Είναι πολιτικά ανάρμοστο να πω ότι υποστηρίζω τη γυναίκα;». Η προέλευση αυτών των επιθέσεων είναι ένα τεστ της Διεθνούς Ομοσπονδίας Πυγμαχίας που διέρρευσε και έδειξε ότι η Khelif έχει χρωμοσώματα XY, τα οποία συνήθως συνδέονται με τους άνδρες. Τέτοια αποτελέσματα δεν σημαίνουν ότι είναι τρανς γυναίκα. Η Khelif πάντα ταυτιζόταν ως γυναίκα και αγωνιζόταν σε γυναικείες κατηγορίες.

Ο Mar Venegas, καθηγητής κοινωνιολογίας και αντιπρύτανης ισότητας στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας στην Ισπανία, λέει ότι μια στενή ανάγνωση της κατάστασης μας οδηγεί στα «συνηθισμένα», ή αλλιώς στα ηγεμονικά πρότυπα ομορφιάς, αλλά με μια πιο προσεκτική εξέταση, το ζήτημα είναι πολύ πιο σύνθετο: «Ο λόγος της ακροδεξιάς, των συντηρητικών και υπερκαθολικών ομάδων, λέει ότι η γυναίκα είναι γυναίκα και ο άνδρας είναι άνδρας, με όλα τα στερεότυπα που αυτό συνεπάγεται».

Fran Kirby, ποδοσφαιρίστρια

31 ετών, αγωνίζεται στην Τσέλσι και στην εθνική ομάδα της Βρετανίας

«Με αποκαλούν συνέχεια χοντρή, γι’ αυτό πρέπει να το καλύπτω». Η παίκτρια της Τσέλσι, η οποία φορούσε σακάκι, έκανε το σχόλιο πέρυσι σε ντοκιμαντέρ, αναγνωρίζοντας το στίγμα που πλήττει τις γυναίκες ποδοσφαιρίστριες, το οποίο αυξάνεται παράλληλα με το ίδιο το άθλημα. Η Κίρμπι είναι 1,57, ζυγίζει 115 κιλά και την έχουν αποκαλέσει υπέρβαρη. «Έχω ακούσει σχόλια όπως: «Η Fran έπαιξε πολύ καλά, αλλά έδειχνε τεράστια σήμερα». Και σκέφτομαι, “Γιατί είναι απαραίτητο αυτό το σχόλιο;”. Το σχήμα του σώματός μου δεν θα έπρεπε να έχει σημασία. Όταν διαβάζω ή ακούω αυτά τα πράγματα για μένα, σκέφτομαι: “Είναι πραγματικά αυτό που σκέφτονται οι άνθρωποι για μένα;”. Εξακολουθεί να με επηρεάζει, αλλά το διαχειρίζομαι καλύτερα. Είμαστε επαγγελματίες αθλητές και φυσικά, πρέπει να είμαστε σε φόρμα για να παίζουμε το άθλημά μας, αλλά εφόσον είσαι, το σώμα μας δεν θα έπρεπε να αποτελεί θέμα συζήτησης», είπε.

Προειδοποίησε επίσης, όπως έκανε και η Leitón, ότι τέτοια σχόλια μπορούν να επηρεάσουν τους λιγότερο έμπειρους αθλητές. «Κάποιος που μόλις ξεκινάει και δέχεται τέτοιου είδους σχόλια μπορεί να καταλήξει να μην τρώει και να πρέπει να αγωνιστεί στο υψηλότερο επίπεδο, η απόδοσή του θα μειωθεί».

Kate Shortman και Isabele Thorpe, αθλήτριες συγχρονισμένης κολύμβησης

22 και 23 ετών, Βρετανίδες ασημένιες Ολυμπιονίκες

Πριν από μερικά χρόνια, οι δύο αθλητές δέχθηκαν σκληρή κριτική για τις μυώδεις μορφές τους. Ως απάντηση στις επιθέσεις, το 2021 έγιναν τα πρόσωπα μιας καμπάνιας (η οποία περιείχε μια υποβρύχια φωτογράφιση τους με τα εσώρουχα) με τίτλο #BeStrongBeBeautiful.

«Είναι εντελώς άδικο το γεγονός ότι οι προσδοκίες της κοινωνίας για τα αγόρια είναι να έχουν αυτή την τέλεια εικόνα υγείας πηγαίνοντας στο γυμναστήριο, σηκώνοντας βάρη και δείχνοντας πραγματικά μυώδης και δυνατός, ενώ για τα κορίτσια είναι το αντίθετο – πρέπει να είσαι λεπτή και με λεπτεπίλεπτα θηλυκά χαρακτηριστικά», δήλωσε η Shortman.

«Είναι ανθυγιεινό για τα νεαρά κορίτσια να το βλέπουν αυτό και να σκέφτονται: “Πρέπει να περιορίσουν τι τρώνε και να μετράνε θερμίδες”. Είναι ανθυγιεινό ψυχικά και σωματικά να σκέφτονται κάτι τέτοιο», πρόσθεσε, θυμίζοντας πως κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, την κορόιδευαν επειδή είχε “μεγάλους ώμους, μικρό στήθος και μικρά οπίσθια”.

Η Shortman πρόσθεσε ότι η αντίληψη της κοινωνίας για τη θηλυκότητα δεν περιλαμβάνει πάντα τα μυώδη σώματα και συχνά, δεν τα θεωρεί αποδεκτά για μια γυναίκα. «Ποιος αποφάσισε ότι το να είσαι μυώδης είναι κάτι καλό για τα αγόρια και κάτι κακό για τα κορίτσια; Είναι απόλυτες ανοησίες … Πρέπει να αλλάξουμε την αντίληψη ότι η δυνατή γυναικεία μορφή δεν είναι «θηλυκή». Η ιδέα ότι η δύναμη και η θηλυκότητα δεν πάνε μαζί είναι μια πραγματικά επιζήμια αντίληψη για τη διατήρηση των γυναικών στον αθλητισμό, αλλά και ευρύτερα». Σε αθλήματα όπως η συγχρονισμένη κολύμβηση, παρόμοια με τη ρυθμική και την καλλιτεχνική γυμναστική, έχουν διατυπωθεί παράπονα από τις αθλήτριες κατά προπονητών που τους ζητούν υπερβολικά να χάσουν βάρος. Ορισμένες από αυτές έχουν καταλήξει να έχουν διατροφικές διαταραχές.

Katelyn Ohashi, ενόργανη γυμναστική

27 ετών, πρώην μέλος της ομάδας των ΗΠΑ

Το να νιώθει καθημερινή πίεση στο γυμναστήριο για να χάσει βάρος είναι ακριβώς αυτό που βίωσε η Ohasi το 2013, όταν ήταν 16 ετών (αποτελούσε μέλος της εθνικής ομάδας των ΗΠΑ μεταξύ 2009 και 2013). Σε συνέντευξή της στο BBC, είπε ότι όταν άρχισε να προπονείται ξανά μετά από ένα διάλειμμα λόγω τραυματισμού στην πλάτη, ένας από τους προπονητές της της είπε ότι ο λόγος για τον οποίο ένιωθε πόνο κατά τη διάρκεια των προπονήσεων ήταν ότι είχε πάρει βάρος. Ήταν μια άποψη που, σύμφωνα με πηγές που συμβουλεύτηκε το δημοσίευμα, διάφορες γυμνάστριες έχουν ακούσει καθ’ όλη τη διάρκεια της αθλητικής τους καριέρας σε εγκαταστάσεις προπόνησης υψηλής έντασης.

Συχνά, οι αθλητές που δέχονται τέτοια σχόλια είναι έφηβοι. Η Ohasi το θέτει ως εξής: «Προσπαθούσα να δουλέψω μέσα από τον πόνο και έκλαιγα κυριολεκτικά σε κάθε στροφή που έκανα. Μου έλεγαν ότι δεν έμοιαζα με αθλήτρια ενόργανης γυμναστικής. Μου έλεγαν ότι έμοιαζα σαν να είχα καταπιεί ελέφαντα ή ότι έμοιαζα με γουρούνι».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη katelyn ohashi (@katelyn_ohashi)

Άρχισε να αισθάνεται άβολα με το ίδιο της το σώμα. «Μισούσα να βγάζω φωτογραφίες. Μισούσα τα πάντα πάνω μου», λέει η ίδια. Τέτοια προβλήματα οδήγησαν την ίδια και τις φίλες της να λιμοκτονούν για να νιώθουν πιο αδύνατες. «Δεν καταλαβαίναμε τι κάναμε στο σώμα μας και πόσο επικίνδυνο είναι αυτό».

Garbiñe Muguruza, πρώην τενίστρια

30 ετών, πρώην παγκόσμια πρωταθλήτρια, πρώην μέλος της εθνικής ομάδας της Ισπανίας και Ολυμπιονίκης

Εγκατέλειψε το άθλημα τον περασμένο Απρίλιο. Ακόμη και μετά την εγκατάλειψη των γηπέδων, χρειάστηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με την υποτιθέμενη παρακμή του σώματός της. Παραβρέθηκε στα βραβεία Laureus 2024 ως πρώην παίκτρια και ένας δημοσιογράφος της είπε ότι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η σωματική της εμφάνιση είχε επικριθεί, ότι οι επιπτώσεις του ότι σταμάτησε να προπονείται ήταν αισθητές: «Πώς το αντιμετωπίζετε, πιστεύετε ότι είναι δίκαιο, πιστεύετε ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο ξεχωρισμένες;».

Η ίδια απάντησε με ένα γέλιο. «Αν δεν προπονούμαι, τι μπορώ να κάνω; Θέλω να ζήσω τη ζωή, τα προγράμματα προπόνησης είναι εξαιρετικά σκληρά και όταν μπορείς να ζήσεις τη ζωή περισσότερο και να χαλαρώσεις, θέλεις να το απολαύσεις αυτό. Αυτή η σωματική διάπλαση του Ολυμπιακού αθλητή… Κοίτα, όλοι το ξέρουμε, ας το ξεκαθαρίσουμε… είναι σημαντικό να μένεις υγιής και σε φόρμα». Αμέσως μετά, παραδέχτηκε ότι σοκαρίστηκε από την ερώτηση, επειδή κανείς άλλος από τους παρευρισκόμενους (αθλητές και πρώην αθλητές συμπεριλαμβανομένων) δεν είχε ερωτηθεί με παρόμοιο τρόπο. «Απάντησα με χιούμορ, επειδή δείχνω υπέροχη», είπε.

Με πληροφορίες από EL PAÍS