Να είσαι ταξιδιώτης, όχι τουρίστας, ήταν το μανιφέστο του Anthony Bourdain στην τηλεοπτική εκπομπή “No Reservations” όταν έκανε πρεμιέρα πριν από σχεδόν 20 χρόνια και οι τουρίστες έμοιαζαν φοβερά ξενέρωτοι από τότε, με την τάση τους να αναζητούν τις ανέσεις του σπιτιού, την τάση τους να ταξιδεύουν σε μεγάλα γκρουπ και την ικανότητά τους να ενοχλούν τους πάντες απλά και μόνο ποζάροντας για μια φωτογραφία.

Αλλά στη μεταπανδημική ταξιδιωτική έκρηξη – το περασμένο καλοκαίρι ειδικότερα – οι τουρίστες που συμπεριφέρονται άσχημα, φαίνεται να έχουν φτάσει σε σημείο καμπής.

Ενώ τα προηγούμενα χρόνια το να αποκαλείται κάποιος τουρίστας μπορεί να ήταν λίγο δύσκολο να το καταπιεί, ο όρος πλέον έχει συνδεθεί με την καταστροφή της ψυχής των πόλεων και την εκδίωξη των κατοίκων τους, την καταπάτηση των φυσικών θαυμάτων, τη δυσφήμιση αρχαίων αξιοθέατων και ακόμη και την αύξηση της θερμοκρασίας του εύθραυστου πλανήτη μας.

Στο νέο βιβλίο της Paige McClanahan The New Tourist: Waking Up to the Power and Perils of Travel, θα διαβάσεις όλους τους λόγους για να κατανοήσεις γιατί η ταμπέλα του τουρίστα δεν είναι πάντα κακή.

Αμερικανίδα δημοσιογράφος που ζει στη Γαλλία, η McClanahan καταγράφει το διαρκώς ταλαντευόμενο εκκρεμές της δύναμης που έχουν τα ταξίδια να μεταμορφώνουν μέρη σε όλο τον κόσμο – προς το καλύτερο ή το χειρότερο.

View this post on Instagram

A post shared by Heyterra (@heyterratravel)

Από τη διαμάχη (και την ευκαιρία) του τουρισμού της τελευταίας στιγμής εν μέσω της κλιματικής κρίσης, μέχρι το πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να ενισχύσουν διαφορετικές φωνές αλλά και να τροφοδοτήσουν επιφανειακές περιλήψεις περίπλοκων τόπων, σημειώνει ότι ο τουρισμός έχει τη δύναμη να βγάλει χώρες από την οικονομική καταστροφή (γεια σου, Ισλανδία), αλλά ο πολύς τουρισμός μπορεί να οδηγήσει την ίδια την ελκυστικότητά της στην καταστροφή, καθώς η φύση και οι ντόπιοι κάτοικοι επιβαρύνονται υπερβολικά.

«Ο τουρισμός οικοδομεί τον κόσμο μας ή τον διαλύει; Η μόνη απάντηση και στα δύο αυτά ερωτήματα είναι, ναι», γράφει η McClanahan στο The New Tourist, το βιβλίο της που πραγματεύεται θέματα από την κλιματική αλλαγή έως τον υπερτουρισμό και την υπερέκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – και εξηγεί γιατί πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον τουρισμό και τους τουρίστες, τώρα περισσότερο από ποτέ.

Σε συνένετυξή της στο BBC εξηγεί γιατί είναι σημαντικό να αποδεχτούμε αυτή την ταμπέλα.

Διαβασε ακομα

Ευρωπαϊκές πόλεις λένε ναι στα έσοδα αλλά παίρνουν μέτρα κατά του υπερτουρισμού

«Υπάρχει τόσο πολύ στίγμα γύρω από τη λέξη τουρίστας ή γύρω από την ιδέα του τουρισμού, και δεν νομίζω ότι είναι καθόλου χρήσιμο. Όταν σκεφτόμαστε ότι οι τουρίστες είναι εκεί και εγώ εδώ, αυτή η απόσταση δεν προσκαλεί κανέναν αυτο-αναστοχασμό. Είναι πολύ εύκολο να δείξουμε με το δάχτυλο αυτούς τους ανθρώπους εκεί πέρα που προκαλούν τα προβλήματα για τα οποία διαβάζουμε στα πρωτοσέλιδα. Ενώ αν πραγματικά ενσωματώσουμε αυτή την ταυτότητα του τουρίστα, σε κάποιο βαθμό, στη δική μας ταυτότητα, τότε εμπλέκουμε τους εαυτούς μας, σωστά;», λέει.

«Είμαστε τουρίστες, και ελπίζω ότι το βιβλίο θα δώσει στους ανθρώπους μια εκτίμηση για το πόσο ισχυρό και σημαντικό φαινόμενο είναι ο τουρισμός. Ο τουρισμός είναι σημαντικός. Και όπως κάθε ισχυρή δύναμη μπορεί να κάνει πολύ καλό. Και μπορεί να κάνει πολύ κακό. Αν λοιπόν αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι είμαστε μέρος αυτής της τεράστιας δύναμης, τότε ξαφνικά παίρνουμε πίσω τη δύναμή μας και γινόμαστε φορείς αλλαγής μέσα σε αυτή τη δύναμη του τουρισμού», σημειώνει.

«Αν σκεφτούμε, όχι, εγώ είμαι ταξιδιώτης, και αυτοί οι άνθρωποι είναι τουρίστες, τότε τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει στον τουρισμό γιατί κανείς δεν θα αισθάνεται ότι εμπλέκεται. Πρέπει να αναβαθμίσουμε τις προσδοκίες μας για το τι σημαίνει να είσαι τουρίστας. Και με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε πραγματικά να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί αυτό το φαινόμενο και τον αντίκτυπο που έχει στον κόσμο», αναφέρει.

Ένα από τα καλά που μπορεί να κάνει ο τουρισμός, είναι να εκπαιδεύσει τους ανθρώπους για την κλιματική αλλαγή. Αναφέρει ως παράδειγμα την επίσκεψη σε έναν εξαφανιζόμενο παγετώνα, σημειώνοντας πως αν γίνεται υπό τις κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να εμπνεύσει τους ανθρώπους να γίνουν πιο φιλικοί προς το περιβάλλον στις καθημερινές τους ενέργειες και επιλογές στο μέλλον.

Διαβασε ακομα

Γιατί μια μικρή ιαπωνική πόλη κρύβει το πιο διάσημο αξιοθέατό της

Ένα άλλο θέμα με το οποίο καταπιάνεται στο βιβλίο της, είναι η επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στον τουρισμό και γράφει ότι όλοι μας έχουμε την ευθύνη να είμαστε πιο προσεκτικοί όταν πρόκειται να δημοσιεύσουμε κάτι για έναν τόπο.

Όπως λέει, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η σύγχρονη μορφή ταξιδιωτικής γραφής. Όλοι έχουμε τη δύναμη να αφηγηθούμε τις δικές μας ιστορίες. Αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρέασαν θετικά τα ταξίδια – έχουν εκτοξεύσει την ποικιλομορφία των φωνών που συμβάλλουν στην αφήγηση ιστοριών στα ταξίδια.

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να χρησιμοποιήσουμε αυτό το ισχυρό εργαλείο με προσοχή και σκέψη και με αίσθημα ευθύνης.

Με τον υπερτουρισμό να είναι μια πραγματικότητα, ξεκαθαρίζει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να διαχειρίζονται τον τουρισμό, καθώς και να εκπαιδεύουν τους ταξιδιώτες για να τους βοηθήσουν να κάνουν καλύτερες επιλογές.

Για παράδειγμα, σημειώνει, η Βαρκελώνη προώθησε πολύ σκληρά τον τουρισμό από την προετοιμασία των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1982 μέχρι και το 2015 με την εκλογή της Ada Colau ως δημάρχου της πόλης.

Στην Ευρώπη της δεκαετίας του ’80, η Βαρκελώνη ήταν μια ξεθωριασμένη βιομηχανική πόλη-λιμάνι. Αυτό άλλαξε με τους Ολυμπιακούς Αγώνες– η τοπική κυβέρνηση της πόλης προέβη πολύ ρητά σε μια μεγάλη προώθηση του μάρκετινγκ για να διασφαλίσει ότι δεν θα έβγαινε ξανά από τον χάρτη μετά τους Αγώνες.

Όμως η κατάσταση ξέφυγε με τον υπερτουρισμό. Η Βαρκελώνη πίεσε πολύ για να προωθήσει τον τουρισμό και έκανε πολύ λίγα για να ρυθμίσει αυτή τη βιομηχανία και να προστατεύσει τους κατοίκους της από τα αρνητικά της. Το ίδιο συνέβη και στο Άμστερνταμ.

Διαβασε ακομα

Ο δεκάλογος του καλού τουρίστα: Πώς να περάσεις καλά στις επόμενες διακοπές σου χωρίς να εκνευρίσεις τους ντόπιους

Συμπερασματικά, η Αμερικανίδα συγγραφέας τονίζει πως ο τουρισμός είναι η μεγαλύτερη κίνηση ανθρώπων στον κόσμο – 1,5 δισεκατομμύρια διεθνείς τουριστικές αφίξεις το 2024.

Αν καθένας από αυτούς τους 1,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους έβλεπε τον εαυτό του ως πολίτη, ως διπλωμάτη που βγαίνει στον κόσμο, όπως η ίδια περιγράφει τον νέο τουρίστα – κάποιον που συνειδητοποιεί ότι είναι πρεσβευτής της χώρας του και έρχεται αναζητώντας αυθεντικές ανθρώπινες σχέσεις με τους ανθρώπους που ζουν στον τόπο, όχι απλώς για να καταναλώσει και να τσεκάρει ένα κουτάκι.

Αν δεν θεωρούν τον εαυτό τους ανώτερο από τους ανθρώπους ή τον τόπο που επισκέπτονται, αν μπορούν να φύγουν από αυτή την εμπειρία με έναν βαθμό σκεπτικισμού για την πατρίδα τους, ο τουρισμός θα ήταν πολύ διαφορετικός.

Με πληροφορίες από BBC