Το τελευταίο πλάνo της ταινίας On Becoming a Guinea Fowl της Rungano Nyoni αποτελεί τη δραματική κορύφωση όλων όσων έχουν προηγηθεί. Η ταινία αφορά τα καλά κρυμμένα μυστικά μίας οικογένειας στη Ζάμπια, τα οποία οδηγούν σε μια τρομακτική κατάληξη. Το τραύμα, ο μισογυνισμός και το καφκικό δράμα αποτελούν ένα τοξικό παρασκεύασμα που δύσκολα χωνεύεται, τόσο για εμάς όσο και για την πρωταγωνίστρια. Συνειδητοποιείς ότι η οργή, που πριν φαινόταν ανησυχητικά απούσα, ήταν εκεί από την αρχή της ταινίας.

Η πρώτη ταινία της Rungano Nyoni με τίτλο I Am Not A Witch έκανε θραύση στο Φεστιβάλ Καννών το 2017 και της χάρισε ένα βραβείο BAFTA. Η Βρετανίδα σκηνοθέτης από τη Ζάμπια επέστρεψε στο φεστιβάλ με ένα ακόμα πικρό έργο, αυτή τη φορά με την υποστήριξη της αμερικανικής εταιρείας διανομής A24 («Όλα παντού ταυτόχρονα», «Η ζώνη ενδιαφέροντος») και παραγωγής της Element Pictures («Φτωχά πράγματα»), κερδίζοντας το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο διαγωνιστικό τμήμα Un Certain Regard στις 24 Μαΐου.

Ο «ελέφαντας» στο δωμάτιο

Το Guinea Fowl πραγματεύεται την αδικία με έναν τραγικοκωμικό τρόπο. Στο στόχαστρο της σκηνοθέτιδας είναι η κακοποίηση και το τι συμβαίνει όταν ο δράστης δεν μπορεί ή δεν θέλει να λογοδοτήσει. Η ιστορία είναι αποτέλεσμα εντατικής έρευνας, παίρνοντας συνεντεύξεις από επιζώσες γυναίκες στη Ζάμπια.

«Αυτό που διαπίστωσα ήταν πόσο αδιάφοροι είναι οι άνθρωποι σχετικά με τη σεξουαλική κακοποίηση», είπε. «Μερικές φορές όλοι γνωρίζουν τον δράστη και κάθονται στο ίδιο τραπέζι. Πώς το αντιμετωπίζεται αυτό; Πώς αντιμετωπίζεις κάποιον που όλοι ξέρουν ότι το κάνει αυτό, και μετά του ζητάς να σου δώσει το αλάτι; Είναι παράξενο για μένα. Πώς δεν σηκώνεσαι και δεν βάζεις φωτιά στα πάντα;» διερωτήθηκε.

Το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι συνειδητοποιημένοι, είναι το νήμα που ήθελε να τραβήξει η Nyoni. «Η δυσκολία του να μιλήσεις και η υποταγή που βιώνεις μέσα από αυτή τη σιωπή», είπε, είναι «ένα διαρκές θέμα» στην κινηματογραφική της δημιουργία.

Η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της αφορά τη Shula (Susan Chardy), μια μεσοαστή από τη Ζάμπια που επέστρεψε πρόσφατα από το εξωτερικό. Ένα βράδυ, επιστρέφοντας από ένα φανταχτερό πάρτι, ανακαλύπτει τον θείο της νεκρό στην άκρη του δρόμου. Το αναφέρει στον πατέρα της για να έρθει αντιμέτωπη με μία σειρά παράξενων αντιδράσεων. «Ο θείος Fred δεν μπορεί να πεθάνει. Απλά ρίξε λίγο νερό πάνω του» της λένε.

Ο πατέρας της έχει δίκιο, αν και για τους λάθος λόγους: Ο θείος Fred ζει στο μυαλό της Shula από τότε που την κακοποιούσε όταν ήταν παιδί. Δεν είναι η μόνη επιζήσασα στην οικογένεια, μαθαίνουμε, ούτε όλα αυτά ήταν ένα μεγάλο μυστικό. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να οργανωθεί μια κηδεία, να γίνουν δημόσιες εκδηλώσεις πένθους και να κρυφτεί κάτω από το χαλί όλη αυτή η ιστορία.

Διανθίζοντας το δράμα της με σουρεαλιστικές εικόνες, ποιητικές πινελιές και μπόλικη δόση μαύρου χιούμορ, η Nyoni θέλει να μας κάνει να αναρωτηθούμε εάν αυτό που παρακολουθούμε είναι εξ αρχής τόσο παράλογο. «Δεν φαίνεσαι καν λυπημένη» λέει μια θλιμμένη θεία στη Shula. Αργότερα, μια άλλη θεία την προτρέπει να «κλάψει λίγο». «Γιατί είσαι τόσο ψυχρή;» προσθέτει, «μας φέρνεις σε δύσκολη θέση».

Η Nyoni αντιμετωπίζει την ταινία της με μία νέα ματιά για τον τρόπο με τον οποίο συχνά απεικονίζεται η κακοποίηση. «Δεν είναι αυτό που βλέπεις σε πολλές ταινίες», εξηγεί, «όπου λες το μυστικό σου και όλοι έρχονται γύρω σου. Από την εμπειρία μου -και από όσα είδα από τόσους ανθρώπους- μερικές φορές αυτό δεν συμβαίνει. Τότε πώς ζεις με αυτό;» λέει.

Η ομερτά

Το Guinea Fowl αναδεικνύει την τραγική ειρωνεία: η ίδια συνωμοσία της σιωπής που διαλύει τα άτομα μέσα στην οικογένεια, ταυτόχρονα την κρατά ενωμένη. Το «καθήκον» παραμένει πρωταρχικής σημασίας για την οικογένεια.

Αντιμέτωπη με μια οικογενειακή ομερτά και έναν νεκρό δράστη, η Shula δεν μπορεί να βγάλει πουθενά την οργή της. «Δεν μπορείς να ανακρίνεις ένα πτώμα», λέει ο πατέρας της, παρακαλώντας την να αφήσει τα περασμένα. Είναι ταμπού να μιλάς άσχημα για τους νεκρούς. Αλλά καθώς οι αναμνήσεις συνεχίζουν να αιμορραγούν, η αντίδρασή της στον θάνατο του θύτη θέτει ερωτήματα για τους υποκινητές του.

Διαβασε ακομα

Στον πρώην αδέσποτο Κοντί, τον πρωταγωνιστή του Le procès du chien, το Palm Dog του Φεστιβάλ των Καννών

Στο κινηματογραφικό της ντεμπούτο, η πρωταγωνίστρια της ταινίας, Susan Chardy, ανταποκρίνεται στην πρόκληση του ρόλου της Shula. «Συμπάσχω πολύ μαζί της», δήλωσε η ηθοποιός. «Ως άτομο έχω πολλά να πω, και το να βρεις αυτό το μέσο όπου προσπαθείς να πεις κάτι χωρίς να πεις κάτι, είναι μία αμφιταλάντευση ανάμεσα στο να αισθάνεσαι ανίσχυρη και ισχυρή ταυτόχρονα».

Στην τελευταία πράξη, το Guinea Fowl δείχνει πόσο δύσκολο είναι να σπάσει πραγματικά ο κύκλος της κακοποίησης. Ωστόσο, το περίπλοκο πορτρέτο για το οικογενειακό τραύμα δεν είναι χωρίς ελπίδα, χάρη στη Shula, η οποία ξεσπά με οργή. «Για μένα, είναι το πιο δυνατό πλάνο της ταινίας», δήλωσε η Susan Chardy. «Γνωρίζει αυτό που της συνέβη και θέλει να τους πάρει όλους μαζί της».

Η Chardy ελπίζει η αίσθηση της αποφασιστικότητας της ταινίας να έχει απήχηση. «Υπάρχουν πολύ περισσότερες γυναίκες στον κόσμο που έχουν περάσει κάτι τέτοιο και πραγματικά δεν το ξέρεις μέχρι να μιλήσεις σε κάποια» είπε. «Ελπίζω ότι όσοι και όσες παρακολουθήσουν την ταινία να μπορέσουν να βρουν δύναμη από την εμπειρία της Shula».

Με πληροφορίες από CNN