Το πρωί της 19ης Μαρτίου 1997, ο Μάικλ ντε Γκουσμάν, επικεφαλής γεωλόγος στην καναδική εταιρεία εξόρυξης Bre-X Minerals, επιβιβάστηκε σε ελικόπτερο για να ταξιδέψει σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία στη ζούγκλα της Ινδονησίας. Ήταν ένα ταξίδι που είχε κάνει πολλές φορές στο παρελθόν, σε ένα μέρος όπου είχε αναφέρει ότι βρήκε τεράστια κοιτάσματα χρυσού.

Αλλά αυτή τη φορά, ο ντε Γκουσμάν δεν έφτασε ποτέ…

Είκοσι λεπτά μετά την απογείωση, η πίσω πόρτα στην αριστερή πλευρά του ελικοπτέρου άνοιξε και ο ντε Γκουσμάν «έπεσε» στο κενό. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ανακοίνωσε ότι ο Ντε Γκουσμάν αυτοκτόνησε, καθώς είχε διαγνωστεί με ηπατίτιδα Β.

Δέκα χρόνια αργότερα, η Καναδή δημοσιογράφος Σούζαν Γουίλτον στάλθηκε από την εφημερίδα Calgary Herald για να ερευνήσει τον θάνατο. Τώρα, έχει επιστρέψει στην υπόθεση για μια νέα σειρά podcast «σκάβοντας» βαθύτερα στο τι συνέβη πριν από το μοιραίο ταξίδι με το ελικόπτερο.

Ο ντε Γκουσμάν γεννήθηκε στις Φιλιππίνες την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, το 1956. Είχε τρεις, ίσως και τέσσερις, συζύγους όλες ταυτόχρονα σε διαφορετικές χώρες. Ήταν ένας άνθρωπος που του άρεσε το καραόκε, η μπίρα και οι επισκέψεις σε στριπτιτζάδικα, ενώ πίστευε ότι μπορούσε να φτιάξει περιουσία στην Ινδονησία ως έμπειρος γεωλόγος .

Στη δεκαετία του 1990, το νησιωτικό κράτος της Νοτιοανατολικής Ασίας θεωρήθηκε ως χώρα ευκαιριών για τους αναζητητές χρυσού με τις πλούσιες φυσικές πηγές ορυκτών της, λέει η Γουίλτον.

Όνειρο από χρυσό

Ένας Ολλανδός, ο Γιον Φέλντερχοφ, γνωστός σε πολλούς ως ο Ιντιάνα Τζόουνς των γεωλόγων, πίστευε ότι μια απομακρυσμένη τοποθεσία στο Μπούσανγκ στο νησί Βόρνεο, ήταν χρυσωρυχείο που παρέμενε αναξιοποίητο. Χρειαζόταν όμως μετρητά για να προχωρήσει.

Τον Απρίλιο του 1993, ο Ολλανδός έκλεισε συμφωνία με τον Ντέιβιντ Γουόλς, CEO της Bre-X Minerals, ο οποίος επρόκειτο να πουλήσει το όνειρο σε πιθανούς επενδυτές μιας τοποθεσίας γεμάτης με θαμμένους θησαυρούς.

Ο Φέλντερχοφ έλεγχε τις επιχειρήσεις στο έδαφος και κατέστησε σαφές ότι ήθελε έναν συνεργάτη του έργου για να βοηθήσει στην αναζήτηση, αυτός ήταν ο ντε Γκουσμάν. Αλλά οι δύο άνδρες και η ομάδα τους είχαν μόνο μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου 1993 για να ανοίξουν δοκιμαστικές τρύπες και να διαπιστώσουν αν όντως υπήρχε χρυσός. Τότε έληξε η άδεια εξερεύνησης που τους είχε χορηγήσει η κυβέρνηση της Ινδονησίας.

Με λίγες μόνο μέρες να απομένουν πριν από την τελική προθεσμία και δύο τρύπες να έχουν σκαφτεί, δεν υπήρχε ακόμη σημάδι χρυσού. Τότε, λέει η Γουίλτον, ο ντε Γκουσμάν είπε ξαφνικά στον Γουόλς ότι ήξερε το ακριβές σημείο που χρειαζόταν να τρυπήσουν, καθώς είχε δει την τοποθεσία σε ένα όνειρο. Η ομάδα άνοιξε μια τρίτη τρύπα ακριβώς εκεί που είχε πει και χτύπησε χρυσό. Μια τέταρτη τρύπα έφερε την προοπτική ενός ακόμα μεγαλύτερου ευρήματος.

Για τα επόμενα τρία χρόνια, οι εργασίες στον χώρο συνεχίστηκαν. Καθώς αυξάνονταν οι εκτιμήσεις για την ποσότητα χρυσού που υπήρχε, τόσο αυξανόταν και ο αριθμός των επενδυτών. Η τιμή των μετοχών της Bre-X Minerals άρχισε να εκτινάσσεται στα ύψη, από 20 σεντς σε 280 δολάρια Καναδά (206 δολάρια ΗΠΑ, £163). Η εταιρεία αποτιμήθηκε τελικά στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια Καναδά (4,4 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, £3,5 δισ.).

Πολλοί άνθρωποι από μικρές πόλεις του Καναδά συμμετείχαν στον πυρετό του χρυσού, επενδύοντας εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια από τις αποταμιεύσεις τους.

Αλλά όσο περνούσε ο καιρός, η λάμψη άρχισε να φθείρεται.

Στις αρχές του 1997, ο τότε πρόεδρος της Ινδονησίας, Σουχάρτο, αποφάνθηκε ότι μια μικρή εταιρεία όπως η Bre-X Minerals δεν μπορούσε πλέον να κατέχει αποκλειστικά την τοποθεσία και να καρπωθεί τα οφέλη της. Έπρεπε να τη μοιραστεί με την κυβέρνηση της Ινδονησίας και να βοηθηθεί από μια μεγαλύτερη, πιο έμπειρη εταιρεία εξόρυξης. Έτσι, επετεύχθη συμφωνία με την αμερικανική εταιρεία Freeport-McMoRan.

Πριν συμφωνήσει να αναλάβει όλους τους οικονομικούς κινδύνους που σχετίζονταν με την εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων, η Freeport-McMoRan έπρεπε να κάνει τους δικούς της ελέγχους. Οι γεωλόγοι της στάλθηκαν για να ανοίξουν δίδυμες τρύπες στο κοίτασμα της Μπουσάνγκ. Τα δείγματα στάλθηκαν σε δύο διαφορετικά εργαστήρια, αλλά τα αποτελέσματα ηταν τα ίδια: δεν βρέθηκαν ίχνη χρυσού.

Τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για τους ανθρώπους που είχαν επενδύσει τις αποταμιεύσεις τους;

Ο Γουόλς και ο Φέλντερχοφ ενημερώθηκαν για τα νέα δεδομένα από τη Freeport-McMoRan. Έδωσαν εντολή στον ντε Γκουσμάν, ο οποίος βρισκόταν σε μια συνέλευση στο Τορόντο, να επιστρέψει στο Μπουσάνγκ για να μιλήει με την ομάδα της Freeport.

Λέγεται ότι ο ντε Γκουσμάν πέρασε το τελευταίο του βράδυ στην πόλη Μπαλικπαπάν, πάνω από 100 μίλια (161 χιλιόμετρα) νότια του ορυχείου με τον υπάλληλο της Bre-X Minerals, Ρούντι Βέγκα, που ήταν μέλος της ομάδας εξερεύνησης των Φιλιππίνων της εταιρείας και επρόκειτο να ταξιδέψει μαζί του.

Σύμφωνα με μια κατάθεση που έδωσε αργότερα ο Βέγκα στην αστυνομία της Ινδονησίας, οι δυο τους πήγαν σε ένα καραόκε μπαρ. Αφού επέστρεψε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του, ο ντε Γκουσμάν προσπάθησε να αυτοκτονήσει, είπε ο Βέγκα.

Το επόμενο πρωί, οι δύο τους ταξίδεψαν με ελικόπτερο στη Σαμαρίντα, μια άλλη κοντινή πόλη. Στη συνέχεια ο ντε Γκούζμαν επιβιβάστηκε ξανά στο ελικόπτερο για να ταξιδέψει στο ορυχείο, αλλά ο Βέγκα δεν πήγε μαζί του.

Δύο άνδρες ήταν μαζί με τον ντε Γκουσμάν στην πτήση – ένας τεχνικός συντήρησης και ένας πιλότος. Αλλά ο ταλευταίος ήταν πιλότος της Πολεμικής Αεροπορίας της Ινδονησίας – όχι ο συνηθισμένος που έκανε το ταξίδι στο ορυχείο Μπουσάνγκ. Η στάση στη Σαμαρίντα ήταν επίσης περίεργη – συνήθως ο ντε Γκουσμάν πετούσε κατευθείαν από το Μπαλικπαπάν στο Μπουσάνγκ.

Αφού έκανε μια πρώτη δήλωση εκείνη τη στιγμή, ο πιλότος δεν μίλησε ξανά για το ταξίδι. Όμως, λέει η Γουίλτον, αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη σε αυτό που συνέβη στον ντε Γκουσμάν και υποστήριξε ότι δεν είδε τίποτα.

Στις 10:30 τοπική ώρα στις 19 Μαρτίου 1997, ο ντε Γκουσμάν ήταν νεκρός. Χειρόγραφα σημειώματα αυτοκτονίας βρέθηκαν στο ελικόπτερο και, τέσσερις ημέρες αργότερα, ανασύρθηκε ένα πτώμα στην απέραντη ζούγκλα.

Έξι εβδομάδες μετά τον θάνατο του ντε Γκουσμάν, το όνειρο του χρυσού είχε τελειώσει για όλους, αφήνοντας τους επενδυτές σε απόγνωση.

Μια ανεξάρτητη έκθεση θα επιβεβαίωνε ότι δεν υπήρχε καθόλου χρυσός στην τοποθεσία. Δείγματα πετρωμάτων που χρονολογούνται από το 1995 έως το 1997 αναλύθηκαν και διαπιστώθηκε ότι είχαν παραβιαστεί μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται αλάτισμα. Θραύσματα χρυσού από άλλη πηγή είχαν πασπαλιστεί μεταξύ δειγμάτων βράχου μέσω μιας αλυκής για να παραποιηθούν τα αποτελέσματα.

Σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, κανείς δεν έχει λογοδοτήσει ποτέ για την απάτη.

Ο Γουόλς υποστήριξε ότι δεν ήξερε τίποτα και πέθανε από εγκεφαλικό το 1998. Το 2007, ένας Καναδός δικαστής έκρινε ότι ο Φέλντερχοφ δεν γνώριζε την απάτη και τον βρήκε αθώο για συναλλαγές εμπιστευτικών πληροφοριών. Ο Ολλανδός γεωλόγος πέθανε το 2019.

Αυτό μας φέρνει πίσω στον ντε Γκουσμάν. Είχε αυτοκτονήσει για να μην χρειαστεί να αποκαλύψει ότι ήταν ο εγκέφαλος όλου αυτού; Τα σημειώματα αυτοκτονίας του εγείρουν ανησυχία, λέει η Γουίλτον. Οι σημειώσεις αναφέρουν σωματικές παθήσεις για τις οποίες, λέει, ο συγγενής του ότι δεν τον είχε ακούσει ποτέ να παραπονιέται.

Η Γουίλτον λέει ότι ένα άλλο σημείωμα αυτοκτονίας απευθυνόταν σε έναν οικονομικό διευθυντή της Bre-X Minerals που ο ντε Γκουσμάν δεν γνώριζε στην πραγματικότητα. Σε αυτό, τα ονόματα μιας από τις συζύγους του ντε Γκουσμάν είχαν γραφτεί λανθασμένα.

Ο Δρ Μπενίτο Μολίνο ήταν μέλος της φιλιππινέζικης ερευνητικής ομάδας που προσελήφθη από την οικογένεια του ντε Γκουσμάν για να εξετάσει τα στοιχεία μετά τη δημοσιοποίηση των εκθέσεων αυτοψίας. Στις φωτογραφίες του πτώματος που βρέθηκε στη ζούγκλα, ο Μολίνο λέει ότι είδε μώλωπες στον λαιμό και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο ντε Γκουσμάν πέθανε από στραγγαλισμό.

«Όταν ήταν νεκρός, πρέπει να τον πέταξαν έξω από το ελικόπτερο στη ζούγκλα για να φαίνεται ότι αυτοκτόνησε», λέει ο Μολίνο στο podcast.

Με βάση τις αρχικές περιγραφές, φαίνεται ότι το άτομο ήταν νεκρό για περισσότερες από τέσσερις ημέρες – τον χρόνο που χρειάστηκε για να ανακαλυφθεί το σώμα – λέει ιατροδικαστής ανθρωπολόγος, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Μολίνο.

Η σύζυγος του ντε Γκουσμάν, Τζίνι, λέει επίσης ότι τα δόντια ήταν άθικτα στο σώμα που βρέθηκε, ωστόσο ο άνδρας της είχε ψεύτικα δόντια. Ένας γεωλόγος, φίλος του, αποκάλυψε ότι του είχε πει ότι ο σύζυγός της ήταν ακόμα ζωντανός και είχε δραπετεύσει στη Νότια Αμερική. Ο ίδιος πιστεύει ότι ο ντε Γκουσμάν τώρα ζει στα νησιά Κέιμαν.

Θα μπορούσε να σκηνοθετήσει τον θάνατο του; Ανέβηκε καθόλου στο ελικόπτερο; Ο γιος του και η Τζίνι πιστεύουν ότι ο πατέρας του θα μπορούσε να είναι ακόμη ζωντανός – αφού το είχε πει η μητέρα του. Είναι γεωλόγος, όπως και ο πατέρας του, και είναι αποφασισμένος να συνεχίσει την κληρονομιά του- αλλά με τον σωστό τρόπο.

Mε πληροφορίες από BBC