icon zoom-in

Μεγέθυνση κειμένου

Α Α Α

Γυναίκες στη Νιγηρία προσπαθούν απεγνωσμένα να μείνουν έγκυες, με αποτέλεσμα να πέφτουν στα δίχτυα απατεώνουν που εμπλέκονται σε παράνομο εμπόριο βρεφών

Η Chioma είναι ανένδοτη ότι ο Hope, το αγοράκι που κρατάει στην αγκαλιά της, είναι γιος της.  Μετά από οκτώ χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών να μείνει έγκυος, είναι το «θαύμα» της. «Αυτό είναι το μωρό μου», λέει εμφατικά. Κάθεται δίπλα στον σύζυγό της, τον Ike, στο γραφείο μιας Νιγηριανής κρατικού αξιωματούχου, η οποία περνά το μεγαλύτερο μέρος της ώρας ανακρίνοντας το ζευγάρι.

Ως επίτροπος γυναικείων υποθέσεων και κοινωνικής πρόνοιας στην πολιτεία Anambra, η Ify Obinabo έχει μεγάλη εμπειρία στην επίλυση οικογενειακών διαφορών – αλλά αυτή δεν είναι μια συνηθισμένη διαφωνία.

Πέντε μέλη της οικογένειας του Ike, τα οποία είναι επίσης παρόντα στην αίθουσα, δεν πιστεύουν ότι ο Hope είναι το βιολογικό παιδί του ζευγαριού, όπως ισχυρίζονται η Chioma και ο Ike.

Η Chioma ισχυρίζεται ότι ήταν έγκυος στο παιδί της για περίπου 15 μήνες. Ο επίτροπος και η οικογένεια του Ike δυσπιστούν για το παράλογο του ισχυρισμού. Η Chioma λέει ότι αντιμετώπισε πίεση από την οικογένεια του Ike για να συλλάβει. Του ζήτησαν μάλιστα να παντρευτεί μια άλλη γυναίκα.

Στην απελπισία της, επισκέφθηκε μια «κλινική» που προσέφερε μια αντισυμβατική «θεραπεία» – μια παράξενη και ανησυχητική απάτη που εκμεταλλεύεται γυναίκες οι οποίες θέλουν απεγνωσμένα να γίνουν μητέρες και περιλαμβάνει την εμπορία μωρών.

Οι αρχές επέτρεψαν στο BBC να παρακολουθήσει τη συζήτηση της επιτρόπου με την Chioma στο πλαίσιο της έρευνας για την αινιγματική απάτη της εγκυμοσύνης.

Τα ονόματα της Chioma, του Ike και των άλλων σε αυτό το άρθρο δεν είναι τα πραγματικά, προκειμένου να προστατευθούν από αντίποινα στις κοινότητές τους. Η Νιγηρία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά γεννήσεων στον κόσμο, με τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν συχνά κοινωνική πίεση για να συλλάβουν – υφίστανται ακόμα και εξοστρακισμό ή κακοποίηση αν δεν μπορούν. Κάτω από αυτή την πίεση, ορισμένες γυναίκες φτάνουν στα άκρα για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους για μητρότητα.

Για περισσότερο από έναν χρόνο, το BBC Africa Eye ερευνά την απάτη της «κρυπτογραφημένης εγκυμοσύνης».

Απατεώνες που παριστάνουν τους γιατρούς ή τις νοσοκόμες πείθουν τις γυναίκες ότι έχουν μια «θαυματουργή θεραπεία γονιμότητας» που εγγυάται ότι θα τις αφήσει έγκυες. Η αρχική «θεραπεία» κοστίζει συνήθως εκατοντάδες δολάρια και αποτελείται από μια ένεση, ένα ποτό ή μια ουσία που εισάγεται στον κόλπο.

Καμία από τις γυναίκες ή τους υπαλλήλους με τους οποίους μίλησε το BBC δεν γνωρίζει με βεβαιότητα τι περιέχουν αυτά τα φάρμακα. Αλλά ορισμένες γυναίκες είπαν ότι οδήγησαν σε αλλαγές στο σώμα τους – όπως πρησμένο στομάχι – που τις έπεισαν ακόμη περισσότερο ότι ήταν έγκυες.

Οι γυναίκες στις οποίες χορηγείται η «θεραπεία» προειδοποιούνται να μην επισκεφθούν κανέναν συμβατικό γιατρό ή νοσοκομείο, καθώς καμία εξέταση ή τεστ εγκυμοσύνης δεν θα μπορούσε να ανιχνεύσει «το μωρό», το οποίο, όπως ισχυρίζονται οι απατεώνες, αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα.

Όταν έρθει η ώρα να «γεννήσουν» το μωρό, οι γυναίκες ενημερώνονται ότι ο τοκετός θα ξεκινήσει μόνο όταν τους προκληθεί με ένα «σπάνιο και ακριβό φάρμακο», το οποίο απαιτεί περαιτέρω πληρωμή.

Οι αφηγήσεις για το πώς γίνεται ο «τοκετός» ποικίλλουν, αλλά όλες είναι ανησυχητικές. Κάποιες ναρκώνονται και ξυπνούν με ένα σημάδι τομής που μοιάζει με καισαρική τομή. Άλλες λένε ότι τους χορηγείται μια ένεση που προκαλεί υπνηλία ή μια παραισθησιογόνο κατάσταση στην οποία πιστεύουν ότι γεννούν.

Είτε έτσι, είτε αλλιώς, οι γυναίκες καταλήγουν με μωρά που υποτίθεται ότι γέννησαν.

Η Chioma λέει στην επίτροπο Obinabo ότι όταν ήρθε η ώρα να «γεννήσει», ο υποτιθέμενος γιατρός τής έκανε ένεση στη μέση και της είπε να σπρώξει. Δεν διευκρινίζει πώς κατέληξε με τον Hope, αλλά λέει ότι ο τοκετός ήταν «επώδυνος».

Η ομάδα του BBC, υποδυόμενη το ζευγάρι που προσπαθεί να συλλάβει εδώ και οκτώ χρόνια, καταφέρνει να διεισδύσει σε μια από αυτές τις μυστικές «κλινικές» μιας γυναίκας γνωστής ως «Dr Ruth». Αυτή η αποκαλούμενη «Dr Ruth» λειτουργεί την κλινική της κάθε δεύτερο Σάββατο του μήνα σε ένα ερειπωμένο ξενοδοχείο στην πόλη Ihiala, στην νοτιοανατολική πολιτεία Anambra. Έξω από το δωμάτιό της, δεκάδες γυναίκες την περιμένουν στους διαδρόμους του ξενοδοχείου, μερικές με εμφανώς προεξέχον στομάχι.

Πηγή: BBC

Η όλη ατμόσφαιρα σφύζει από θετική διάθεση. Κάποια στιγμή, ξέσπασαν τεράστιοι πανηγυρισμοί μέσα στο δωμάτιο αφού μια γυναίκα πληροφορήθηκε ότι είναι έγκυος. Όταν έρχεται η σειρά των μυστικών δημοσιογράφων να την δουν, η «Dr Ruth» τους λέει ότι η θεραπεία είναι εγγυημένα αποτελεσματική.

Προσφέρει στη γυναίκα μια ένεση, ισχυριζόμενη ότι θα επιτρέψει στο ζευγάρι να «επιλέξει» το φύλο του μελλοντικού μωρού του – κάτι ιατρικά αδύνατο. Αφού απορρίπτουν την ένεση, η «Dr Ruth» τούς δίνει ένα φακελάκι με θρυμματισμένα χάπια, καθώς και μερικά ακόμα χάπια για να τα πάρουν στο σπίτι, μαζί με οδηγίες για το πότε να έχουν επαφή.

Αυτή η αρχική θεραπεία κοστίζει 350.000 νάιρα (205 δολάρια, 165 λίρες).

Η μυστική δημοσιογράφος του BBC δεν παίρνει τα φάρμακα, ούτε ακολουθεί τις οδηγίες της «Dr Ruth» και επιστρέφει για να τη δει τέσσερις εβδομάδες αργότερα. Αφού περάσει πάνω από το στομάχι της ρεπόρτερ μια συσκευή που μοιάζει με υπερηχογράφο, ακούγεται ένας ήχος σαν καρδιακός παλμός και η «Dr Ruth» τη συγχαίρει για την εγκυμοσύνη της.

Και οι δύο ζητωκραυγάζουν από χαρά.

Αφού της μεταφέρει τα καλά νέα, η «Dr Ruth» εξηγεί πως θα πρέπει να πληρώσουν για ένα «σπάνιο» και ακριβό φάρμακο που απαιτείται για να γεννηθεί το μωρό, το οποίο κοστίζει κάπου μεταξύ 1,5 και δύο εκατομμυρίων νάιρα (1.180 δολάρια, 945 λίρες).

Χωρίς αυτό το φάρμακο, η εγκυμοσύνη θα μπορούσε να παραταθεί πέραν των εννέα μηνών, ισχυρίζεται η «Dr Ruth», αδιαφορώντας για τα επιστημονικά δεδομένα. «Το μωρό θα υποσιτιστεί – θα πρέπει να το ξαναχτίσουμε», προσθέτει.

Η «Dr Ruth» δεν έχει απαντήσει στις ερωτήσεις του BBC. Ο βαθμός στον οποίο οι εμπλεκόμενες γυναίκες πιστεύουν πραγματικά τους ισχυρισμούς είναι ασαφής. Αλλά ενδείξεις για το γιατί θα ήταν επιρρεπείς σε τέτοια θρασύτατα ψέματα μπορούν, εν μέρει, να βρεθούν σε διαδικτυακές ομάδες όπου η παραπληροφόρηση γύρω από την εγκυμοσύνη είναι ευρέως διαδεδομένη.

Ένα δίκτυο παραπληροφόρησης

Η κρυπτογραφημένη εγκυμοσύνη είναι ένα αναγνωρισμένο ιατρικό φαινόμενο, κατά το οποίο μια γυναίκα δεν γνωρίζει την εγκυμοσύνη της μέχρι τα τελευταία στάδια. Αλλά κατά τη διάρκεια της έρευνας, το BBC διαπίστωσε ευρεία παραπληροφόρηση σε ομάδες και σελίδες του Facebook σχετικά με αυτό το είδος εγκυμοσύνης.

Μια γυναίκα από τις ΗΠΑ, η οποία αφιερώνει ολόκληρη τη σελίδα της στην «κρυπτογραφημένη εγκυμοσύνη» της, ισχυρίζεται ότι ήταν έγκυος «για χρόνια» και ότι το ταξίδι της δεν μπορεί να εξηγηθεί από την επιστήμη. Σε κλειστές ομάδες στο Facebook, πολλές αναρτήσεις χρησιμοποιούν θρησκευτική ορολογία για να χαιρετίσουν την ψεύτικη «θεραπεία» ως «θαύμα» για όσες δεν μπόρεσαν να συλλάβουν.

Όλη αυτή η παραπληροφόρηση συμβάλλει στην εδραίωση της πίστης των γυναικών στην απάτη. Τα μέλη αυτών των ομάδων δεν προέρχονται μόνο από τη Νιγηρία, αλλά και από τη Νότια Αφρική, την Καραϊβική και τις ΗΠΑ. Οι απατεώνες μερικές φορές διαχειρίζονται επίσης αυτές τις ομάδες και αναρτούν σε αυτές, επιτρέποντάς τους να προσεγγίσουν γυναίκες που εκφράζουν ενδιαφέρον για τη «θεραπεία».

Μόλις κάποιος εκφράσει την ετοιμότητά του να ξεκινήσει τη διαδικασία της απάτης, προσκαλείται σε πιο ασφαλείς ομάδες WhatsApp. Εκεί, οι διαχειριστές μοιράζονται πληροφορίες σχετικά με τις «κρυφές κλινικές» και το τι περιλαμβάνει η διαδικασία.

«Είμαι ακόμα μπερδεμένη»

Οι αρχές μάς λένε ότι για να ολοκληρώσουν τη «θεραπεία», οι απατεώνες χρειάζονται νεογέννητα μωρά και για να το κάνουν αυτό αναζητούν γυναίκες που είναι απελπισμένες και ευάλωτες, πολλές από αυτές νέες και έγκυες, σε μια χώρα όπου οι αμβλώσεις είναι παράνομες.

Τον Φεβρουάριο του 2024, το υπουργείο Υγείας της πολιτείας Anambra πραγματοποίησε έφοδο στις εγκαταστάσεις όπου η Chioma «γέννησε» τον Hope. Το BBC εξασφάλισε πλάνα από την επιδρομή, τα οποία έδειχναν ένα τεράστιο συγκρότημα που αποτελούνταν από δύο κτήρια.

Στο ένα υπήρχαν δωμάτια που περιείχαν ιατρικό εξοπλισμό – προφανώς για τους πελάτες – ενώ στο άλλο υπήρχαν αρκετές έγκυες γυναίκες που κρατούνταν παρά τη θέλησή τους. Ορισμένες ήταν μόλις 17 ετών. Κάποιες μας λένε ότι εξαπατήθηκαν για να πάνε εκεί, χωρίς να γνωρίζουν ότι τα μωρά τους θα πωλούνταν στους πελάτες του απατεώνα.

Άλλες, όπως η Uju, που δεν είναι το πραγματικό της όνομα, ένιωθαν πολύ φοβισμένες για να πουν στην οικογένειά τους ότι ήταν έγκυες και αναζήτησαν διέξοδο. Είπε ότι της προσφέρθηκαν 800.000 νάιρα (470 δολάρια, 380 λίρες) για το μωρό.

Στην ερώτηση αν έχει μετανιώσει για την απόφασή της να πουλήσει το μωρό της, λέει: «Είμαι ακόμα μπερδεμένη».

Η Επίτροπος Obinabo, η οποία έχει συμμετάσχει στις προσπάθειες στην πολιτεία της για την πάταξη της απάτης, λέει ότι οι απατεώνες εκμεταλλεύονται ευάλωτες γυναίκες,ν όπως η Uju, για να προμηθεύονται τα μωρά.

Στο τέλος μιας τεταμένης ανάκρισης, η επίτροπος Obinabo απειλεί να πάρει τον μικρό Hope από την Chioma. Αλλά η Chioma υπερασπίζεται την υπόθεσή της και ο επίτροπος δέχεται τελικά την εξήγησή της ότι είναι και η ίδια θύμα και ότι δεν είχε συνειδητοποιήσει τι συνέβαινε.

Σε αυτή τη βάση επιτρέπει στην Chioma και τον Ike να κρατήσουν το μωρό – εκτός αν οι βιολογικοί γονείς εμφανιστούν για να το διεκδικήσουν.

Αλλά αν δεν αλλάξει η στάση απέναντι στις γυναίκες, την υπογονιμότητα, τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και την υιοθεσία, απάτες όπως αυτή θα συνεχίσουν να ευδοκιμούν, προειδοποιούν οι ειδικοί.