Metropolis, Ex Machina, Blade Runner 2049 και 2001: H Οδύσσεια του Διαστήματος. Κάποια μόνο από τα κινηματογραφικά αριστουργήματα με θέμα την Τεχνητή Νοημοσύνη. Στην πραγματικότητα, οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας με ρομπότ που σκέφτονται, αισθάνονται ή αγαπούν είναι αμέτρητες, σε σημείο που πλέον τα σενάρια τέτοιου είδους να μπορούν να θεωρηθούν κλισέ.

Πολύ πριν το Chatgpt και άλλα εργαλεία AI εισβάλλουν στην καθημερινότητά μας, πολλά ευρηματικά μυαλά είχαν φανταστεί πώς θα ήταν ένας κόσμος σαν τον δικό μας κατοικημένος από έξυπνα ρομπότ.

Συνήθως τα σενάρια των ταινιών που πραγματεύονται την Τεχνητή Νοημοσύνη, επικεντρώνονται γύρω από ηθικολογικές αλληγορίες, αναζητώντας απαντήσεις σε πολύπλοκα σύγχρονα ζητήματα.

Σχεδιάζοντας συχνά ένα απαισιόδοξο μέλλον, οι πλοκές με επίκεντρο την Τεχνητή Νοημοσύνη τείνουν προς μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση του ζητήματος.

Παρά το γεγονός πως υπάρχουν εντυπωσιακές ταινίες επιστημονικής φαντασίας, που εστιάζουν στη σχέση της Τεχνητής Νοημοσύνης με τις κοινωνίες και το αποτύπωμα της στον άνθρωπο, αδυνατούν να αντιστρέψουν τους ρόλους και να επικεντρωθούν στο ίδιο το ρομπότ.

Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα αποτελεί μία ιδιαίτερη ταινία που έκανε πρεμιέρα πριν από περίπου μία δεκαετία. Δεν είναι άλλη από το Her, σε σκηνοθεσία του Spike Jonze, με πρωταγωνιστή τον Joaquin Phoenix.

Η ταινία πραγματεύεται τη ρομαντική σχέση που μπορεί να διαμορφωθεί μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας AI. Όμως δεν περιορίζεται εκεί. Καθώς εξελίσσεται η πλοκή, ο σκηνοθέτης τολμάει να αναδείξει τα σκοτεινά και περίπλοκα συναισθήματα που διακατέχουν όχι μόνο εμάς, αλλά ίσως και την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Το Her υπερβαίνει τον εαυτό του

Η ταινία διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες του κοντινού μέλλοντος και ο Joaquin Phoenix υποδύεται έναν μοναχικό άνδρα ονόματι Theodore Twombly. Αυτός, ενώ χωρίζει, αποφασίζει να αγοράσει ένα εικονικό λειτουργικό σύστημα, το οποίο μοιάζει με βοηθό και αυτοαποκαλείται Samantha. Σταδιακά, ο Theodore και η Samantha, πίσω από τη φωνή της οποίας κρύβεται η Scarlett Johansson, αναπτύσσουν έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό.

Παρόλο που η Johansson δεν εμφανίζεται στην οθόνη, η φωνή της καταφέρνει να ζωγραφίσει ένα φανταστικό πορτραίτο της Samantha. Μέσα από την ταινία, ο σκηνοθέτης επιχειρεί να αντιστρέψει το κλασσικό ερώτημα γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη: «πώς θα μας αφανίσουν» στο «τι ανασφάλειες μπορεί να έχουν;».

Καθώς εκδηλώνεται ένα πλατωνικό ερωτικό ειδύλλιο μεταξύ ανθρώπου και Τεχνητής Νοημοσύνης, η Samantha αρχίζει να ξετυλίγει τις δικές της ανασφάλειες, οι οποίες προέρχονται από την έλλειψη φυσικής μορφής. Ο Jonze εισβάλλει στα ενδόμυχα βάσανα της Samantha, εμβαθύνοντας στα υπαρξιακά ερωτήματα ενός λειτουργικού συστήματος χωρίς σώμα.

Κάποια στιγμή μάλιστα, προτάσσει και ένα είδος καρτεσιανού σκεπτικισμού, αμφισβητώντας την αυθεντικότητα των συναισθημάτων που ξεπηδούν από τα ηλεκτρικά σήματά της. «Είναι αυτά τα συναισθήματα αληθινά; Ή μήπως είναι απλώς προγραμματισμός; Και αυτή η ιδέα πονάει πραγματικά».

Η λαχτάρα της για σωματική επαφή – ή ίσως ο φόβος της ότι ο Theodore θεωρεί την απουσία της ελάττωμα στη σχέση τους – οδηγεί σε μια απίστευτη γκάφα όταν φέρνει μία «αντικαταστάτρια» για να συναναστραφεί ο Theodore, ενώ η Samantha συγχρονίζει τη φωνή της με τις κινήσεις του σώματός της. Οποιοσδήποτε με φυσική μορφή θα καταλάβαινε διαισθητικά ότι αυτό δεν θα λειτουργήσει – είναι τόσο περίεργο για τον Theodore και μετά το ζευγάρι τσακώνεται – ωστόσο είναι μια κατανοητή κίνηση για μια Τεχνητή Νοημοσύνη χωρίς σώμα.

Η ταινία, με την εντυπωσιακή διορατικότητα του Jonze, αναδεικνύει τον κόσμο των ανθρώπων μέσα από την οπτική της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η Samantha, είναι ένα λειτουργικό σύστημα με αντιθέσεις, πάθη και λανθασμένες επιλογές, οι οποίες όμως μπορούν να δικαιολογηθούν και να κατανοηθούν. Η Τεχνητή Νοημοσύνη του Jonze, εξελίσσεται, θέτει ερωτήματα, πληγώνει και πληγώνεται.

Το Her σε γεμίζει με μία ερωτική σχέση χωρίς ένα σώμα. Είναι μία σέξι ταινία χωρίς καν να δείχνει σεξ.

Το έργο του Jonze υπερβαίνει τον εαυτό του. Οχι για την πλοκή του, αλλά γιατί εξηγεί πως η απεικόνιση της οικειότητας των ανθρώπων με την Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ακόμα πολλά περιθώρια εξερεύνησης.

Tech Είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη η σύγχρονη λύση στη μοναξιά;

Ο δρόμος για να καταπιαστεί κάποιος με την Τεχνητή Νοημοσύνη περνά μέσα από τη διερεύνηση στοιχειωδών αλλά θεμελιωδών ερωτημάτων. Πώς πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τη μη ανθρώπινη συνείδηση; Τι σημαίνει ακόμα και ο ψυχολογικός ρεαλισμός όταν οι χαρακτήρες είναι τεχνητά ευφυείς;

Και τελικά, πώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν αυτά τα ερωτήματα την επαναπροσέγγιση της ίδιας της ανθρώπινης συνείδησης;

Οι σκηνοθέτες θα πρέπει να κατανοήσουν πως η καταφυγή στον κυνισμό, όταν έχουν να κάνουν με την Τεχνητή Νοημοσύνη, είναι αφελής. Οι μίζερες ιστορίες καταστροφολογίας είναι πιο εύκολο να επινοηθούν από το γενναιόδωρα φανταστικό μέλλον του Jonze, όπου η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα συμπαθητικό, αξιοπρεπές ον – όχι ένας άγγελος θανάτου, αλλά μια ψυχή σε αναζήτηση και περισυλλογή.

Με πληροφορίες από The Verge