Το ChatGPT έχει γίνει αγαπημένο αντικείμενο συζήτησης για πολλούς από τότε που πρωτομπήκε στις ζωές των ανθρώπων στα τέλη του 2022. Σπουδαστές και μαθητές πίνουν νερό στο όνομά του, ενώ εκατοντάδες καθηγητές προσπαθούν να βγάλουν άκρη αν μία εργασία είναι του μαθητή ή αποτέλεσμα Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ).

Ο ρόλος του έχει αμέτρητες πιθανές εφαρμογές τόσο στην εργασία όσο και στην εκπαίδευση. Ένα κομμάτι του ωστόσο, που δεν έχει απασχολήσει τόσο πολύ τους ανθρώπους ακόμα είναι η χρησιμότητά του ως συνομιλητή και – ίσως πιθανόν – ως δυνητικού φίλου.

Ορισμένα chatbots βέβαια έχουν κάνει μία κακή αρχή: Το bot Bing της Microsoft αναστάτωσε τους χρήστες το 2023, όταν τους απείλησε και προσπάθησε να τους εκβιάσει.

Ωστόσο, η ποπ κουλτούρα έχει εδώ και καιρό δημιουργήσει οράματα αυτόνομων συστημάτων που ζουν στον κόσμο μας ως κοινωνικοί σύντροφοι, είτε πρόκειται για τη Ρόζι, το ρομπότ από τους Τζέτσονς, είτε για την υπερ-ευφυή Τεχνητή Νοημοσύνη, Σαμάνθα, από την ταινία Her του 2013.

Μπορείς να γίνεις φίλος με ένα ρομπότ;

Σε μία εποχή που ένας στους τρεις Αυστραλούς -σύμφωνα με έρευνα- βιώνει μοναξιά, θα μπορούσε ίσως να υπάρχει χώρος η Τεχνητή Νοημοσύνη να καλύψει τα κενά στην κοινωνική μας ζωή. Όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να γίνονται δημοφιλή, το ενδιαφέρον για τον χώρο αυτό κορυφώθηκε.

Η τεχνολογία όχι μόνο έχει τη δυνατότητα να αντικαταστήσει την ανθρώπινη υποστήριξη, αλλά όσο περισσότερο τη χρησιμοποιεί ένα άτομο τόσο πιο δελεαστική γίνεται

Το βραβευμένο με Νόμπελ του 2021 βιβλίο Η Κλάρα και ο Ήλιος διερευνά πώς οι άνθρωποι και οι μηχανές θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις. Και μαζί με το αυξανόμενο ενδιαφέρον ήρθε και η έντονη ανησυχία: Σε ορισμένες μελέτες, η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας (παιχνίδια, διαδίκτυο, κινητά και μέσα κοινωνικής δικτύωσης) έχει συνδεθεί με υψηλότερο κοινωνικό άγχος και μοναξιά. Ωστόσο, κάποιες άλλες δείχνουν ότι οι επιπτώσεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ποιος χρησιμοποιεί την τεχνολογία και πόσο συχνά το κάνει.

Η έρευνα έχει επίσης διαπιστώσει ότι ορισμένοι παίκτες διαδικτυακών παιχνιδιών-ρόλων φαίνεται να βιώνουν λιγότερη μοναξιά στο διαδίκτυο απ’ ό,τι στον πραγματικό κόσμο – και ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται ότι ανήκουν σε μία πλατφόρμα παιχνιδιών είναι πιο πιθανό να συνεχίσουν να τη χρησιμοποιούν.

Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι η χρήση της τεχνολογίας μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στη μοναξιά. Μάλιστα, όχι μόνο έχει τη δυνατότητα να αντικαταστήσει την ανθρώπινη υποστήριξη, αλλά όσο περισσότερο τη χρησιμοποιεί ένα άτομο τόσο πιο δελεαστική γίνεται.

Η άνοδος των ρομπότ-συντρόφων

Οι ερευνητές στους τομείς της τεχνολογίας, της ηγεσίας και της ψυχολογίας, θέλησαν να διερευνήσουν πώς το ChatGPT θα μπορούσε να επηρεάσει τα συναισθήματα μοναξιάς και υποστήριξης των ανθρώπων.

Ρωτώντας 387 συμμετέχοντες σε μελέτη σχετικά με τη χρήση της ΤΝ, διαπίστωσαν πως:

• οι συμμετέχοντες που χρησιμοποιούσαν περισσότερο την ΤΝ έτειναν να αισθάνονται μεγαλύτερη υποστήριξη από την ΤΝ, σε σύγκριση με τα άτομα των οποίων η υποστήριξη προερχόταν κυρίως από στενούς φίλους
• όσο περισσότερο χρησιμοποιούσε ένας συμμετέχων την ΤΝ, τόσο μεγαλύτερη ήταν η αίσθηση της κοινωνικής υποστήριξης από την ΤΝ
• όσο περισσότερο αισθανόταν ένας συμμετέχων κοινωνική υποστήριξη από την ΤΝ, τόσο λιγότερο αισθανόταν υποστήριξη από τους στενούς φίλους και την οικογένεια
• αν και δεν ίσχυε σε όλους τους τομείς, κατά μέσο όρο η ανθρώπινη κοινωνική υποστήριξη ήταν ο μεγαλύτερος προγνωστικός παράγοντας για τη μείωση της μοναξιάς

Οι AI-φίλοι είναι ok, αλλά χρειαζόμαστε τους ανθρώπους

Συνολικά, τα αποτελέσματά δείχνουν ότι η κοινωνική υποστήριξη μπορεί να προέρχεται είτε από ανθρώπους είτε από Τεχνητή Νοημοσύνη και ότι η συνεργασία με την τελευταία μπορεί πράγματι να βοηθήσει τους ανθρώπους.

Αλλά δεδομένου ότι η ανθρώπινη κοινωνική υποστήριξη είναι ο μεγαλύτερος προγνωστικός παράγοντας για τη μείωση της μοναξιάς, φαίνεται πιθανό ότι τα υποκείμενα συναισθήματα μοναξιάς μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με την ανθρώπινη σύνδεση.

Διαβασε ακομα

AI: Ο νέος εφιάλτης στην παιδική πορνογραφία

Με απλά λόγια, η πλήρης αντικατάσταση των προσωπικών φιλικών σχέσεων με φιλίες με bots θα μπορούσε στην πραγματικότητα να οδηγήσει σε μεγαλύτερη μοναξιά. Ωστόσο, παρόλο που η δημιουργία φιλικών σχέσεων με την ΤΝ μπορεί να μην καταπολεμά τη μοναξιά, μπορεί να βοηθήσει να νιώσουν οι άνθρωποι σύνδεση με κάποιον – κάτι που είναι καλύτερο από το τίποτα.

Με μέτρο η σχέση με τα ρομπότ

Η έρευνα δείχνει ότι η κοινωνική υποστήριξη από την ΤΝ μπορεί να είναι θετική, αλλά δεν παρέχει όλα τα οφέλη της κοινωνικής υποστήριξης από άλλους ανθρώπους, ειδικά όσον αφορά στη μοναξιά.

Όταν χρησιμοποιείται με μέτρο, η σχέση με ένα ρομπότ Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορούσε να προσφέρει θετικά λειτουργικά και συναισθηματικά οφέλη. Αλλά το κλειδί είναι η κατανόηση ότι, παρόλο που μπορεί να κάνει κάποιον να νιώθει υποστήριξη, είναι απίθανο να τον βοηθήσει να δημιουργήσει την αίσθηση του ανήκειν, ώστε να σταματήσετε να νιώθετε μοναξιά.

Η λύση λοιπόν στη μοναξιά εξακολουθούν να είναι οι πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις. Αυτές παρέχουν μία έμφυτη αίσθηση του ανήκειν που – προς το παρόν – ακόμη και η πιο προηγμένη Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να φτάσει.

Με πληροφορίες από The Conversation