Η Αλβανία στρέφεται προς τα τα χιλιάδων ετών ιστορικά της μνημεία και τον πλούσιο πολιτισμό της για να αναδιαμορφώσει την εικόνα της.

Μετά από μια περίοδο ταραχών, οι χώρες συνήθως εστιάζουν στο μέλλον. Ωστόσο, 40 χρόνια μετά τον θάνατο του Ενβέρ Χότζα, η Αλβανία κοιτάζει προς το μακρινό της παρελθόν.

Η ακραία απομόνωση που βίωσε η χώρα από τη δεκαετία του 1940 έως το 1991 οδήγησε στο κλείσιμο των θρησκευτικών της ιδρυμάτων και στην παραμέληση πολλών ιστορικών μνημείων. Σήμερα, όμως, η Αλβανία καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για να ανακτήσει την πολιτιστική της κληρονομιά, προστατεύοντας το φυσικό της τοπίο και αναδεικνύοντας τις αρχαίες ρίζες της.

Το αρχαίο μνημείο του Βουθρωτού

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αναγέννησης είναι τα ερείπια της αρχαίας ελληνικής πόλης του Βουθρωτού (ή Butrint), ηλικίας άνω των 2.500 ετών. Χρονολογείται περίπου από το 800 π.Χ. και υπήρξε κέντρο του δυτικού κόσμου, επιβιώνοντας από συγκρούσεις, αφομοιώνοντας διαφορετικούς πολιτισμούς και αφήνοντας πίσω του πολλαπλά στρώματα ιστορίας.

Από αρχικά ελληνική πόλη-κράτος, το Βουθρωτό αργότερα επεκτάθηκε από τους Ρωμαίους σε μια ακμάζουσα πόλη με λουτρά και υποδομές. Οι Βυζαντινοί και οι Οθωμανοί άφησαν επίσης το αποτύπωμά τους στην περιοχή.

Η ιστορία του αντικατοπτρίζει τις πολιτικές αλλαγές της Μεσογείου και την ποικιλία των πολιτισμών και θρησκειών που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Αλβανία.

«Το 1992, το Βουθρωτό ήταν το πρώτο μέρος στην Αλβανία που ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO», εξήγησε ο παρουσιαστής της εκπομπής BBC Travel Show, Κάσα Άλομ. «[Διατηρεί] μέρος της πλούσιας πολιτιστικής ιστορίας που βρίσκεται πέρα από τη σκιά των γεγονότων του περασμένου αιώνα».

Σήμερα, τα ερείπια της πόλης αποτελούν μέρος του μεγαλύτερου Εθνικού Πάρκου Βουθρωτού, το οποίο καλύπτει 93 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασικού παράκτιου τοπίου. Εκτός από τον αρχαιολογικό χώρο, το πάρκο φιλοξενεί 1.200 είδη φυτών και ζώων. Οι επισκέπτες μπορούν να εξερευνήσουν:

• Τα ερείπια ενός ελληνιστικού θεάτρου,
• Χριστιανικά μνημεία των πρώιμων χρόνων,
• Τα καταπράσινα δάση και τη λίμνη Βουθρωτού με πεζοπορίες ή κρουαζιέρες.

Η διατήρηση τόσο των ερειπίων όσο και του φυσικού περιβάλλοντος είναι αποτέλεσμα συντονισμένων προσπαθειών οργανισμών όπως το Ίδρυμα Βουθρωτού και το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων. Οι δωρεές από αυτές τις ομάδες βοήθησαν στην αποκατάσταση του Βουθρωτού, στην προστασία του τοπίου και στην παροχή εκπαίδευσης στη διατήρηση ιστορικών μνημείων, δημιουργώντας αναγκαίες θέσεις εργασίας για την τοπική κοινότητα.

«Ήταν ένας δύσκολος αγώνας τα τελευταία 30 χρόνια για να προστατευθεί η ομορφιά και η ιστορία του Βουθρωτού», δήλωσε στο BBC η Άνι Ταρέ, πρώην διευθύντρια του Εθνικού Πάρκου Βουθρωτού. «Αρχικά λόγω της εγκατάλειψης μετά την πτώση του κομμουνισμού, αλλά και λόγω των επενδυτών που προσπαθούσαν να χτίσουν γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο».

Η αποκατάσταση της πολιτιστικής ταυτότητας της Αλβανίας

Η αναβίωση της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν περιορίζεται στο Βουθρωτό. Στην πρωτεύουσα της Αλβανίας, τα Τίρανα, που βρίσκονται 278 χιλιόμετρα βόρεια, πολλά μνημεία της εποχής Χότζα έχουν κατεδαφιστεί για να δημιουργηθούν νέοι δημόσιοι χώροι.

Για παράδειγμα, η Πλατεία Σκεντέρμπεη, που κάποτε φιλοξενούσε κομμουνιστικά μνημεία, είναι σήμερα η μεγαλύτερη πεζοδρομημένη πλατεία στα Βαλκάνια. Παράλληλα, η Πυραμίδα των Τιράνων, ένα πρώην μουσείο αφιερωμένο στον Χότζα, έχει μετατραπεί σε πάρκο και γλυπτοθήκη με εντυπωσιακή θέα στην πόλη.

Η τέχνη ως μέσο αλλαγής και εθνικής αναγέννησης

Η τέχνη έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην αναδιαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας της Αλβανίας.
Στο Βουθρωτό, το ετήσιο φεστιβάλ θεάτρου που διοργανώνεται στο αρχαίο πέτρινο θέατρο της πόλης συνέβαλε στην ενίσχυση της υπερηφάνειας και της ιστορικής συνείδησης της τοπικής κοινότητας.

«Στην αρχή, το κοινό ήταν θορυβώδες, δεν καταλάβαινε τι συνέβαινε και έκλεβε ακόμα και τα μαξιλάρια από τις θέσεις», εξήγησε η Ταρέ. «Μέσα σε πέντε χρόνια, οι ντόπιοι ντύνονταν επίσημα, κανείς δεν μιλούσε κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, όλοι σέβονταν το θέατρο και κανείς δεν έκλεβε μαξιλάρια. Γιατί; Γιατί η κουλτούρα αυτού του τόπου τους έκανε πιο συνειδητοποιημένους και τους γέμισε υπερηφάνεια».

Η Αλβανία συνεχίζει να εξερευνά το παρελθόν της, όχι μόνο για να διατηρήσει την ιστορία της αλλά και για να χτίσει ένα νέο μέλλον βασισμένο στην πολιτιστική της κληρονομιά.

Με πληροφορίες από BBC