Το όρος Ταμπόρα άλλαξε τον κόσμο. Το 1815, το ινδονησιακό ηφαίστειο εξερράγη στη μεγαλύτερη έκρηξη στην καταγεγραμμένη ιστορία, εκτοξεύοντας έναν τεράστιο όγκο μικροσκοπικών σωματιδίων που αντανακλούν το ηλιακό φως ψηλά στην ατμόσφαιρα, ψύχοντας τον πλανήτη και φέρνοντας καταστροφή.

Μετά ακολούθησε η περίοδος που ονομάστηκε «το έτος χωρίς καλοκαίρι». Αυτό γιατί οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έπεσαν, οι καλλιέργειες απέτυχαν, άνθρωποι λιμοκτόνησαν, μια πανδημία χολέρας εξαπλώθηκε και δεκάδες χιλιάδες πέθαναν. Κάποιοι πιστεύουν ακόμα ότι το ηφαίστειο ενέπνευσε τη Mary Shelley να γράψει τον Φρανκενστάιν, καθώς προσπαθούσε να προστατευτεί από τον ασυνήθιστα κρύο καιρό στην Ελβετία το 1816.

Πολλά ηφαίστεια έχουν εκραγεί έκτοτε, αλλά το Ταμπόρα παραμένει η πιο πρόσφατη τεράστια έκρηξη του πλανήτη. Πάνω από 200 χρόνια αργότερα, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ίσως πλησιάζουμε την επόμενη.

Η ερώτηση δεν είναι αν, αλλά πότε, λέει ο Markus Stoffel, καθηγητής κλιματολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Γεωλογικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι υπάρχει πιθανότητα 1 στις 6 να συμβεί μια μεγάλη έκρηξη αυτόν τον αιώνα, δήλωσε στο CNN.

Αυτή τη φορά, ωστόσο, θα συνέβαινε σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό, όχι μόνο με περισσότερους κατοίκους αλλά και θερμότερο λόγω της κλιματικής κρίσης. Η επόμενη μεγάλη έκρηξη θα προκαλέσει “κλιματικό χάος”, λέει ο Stoffel. «Η ανθρωπότητα δεν έχει κανένα σχέδιο».

Πώς τα ηφαίστεια επηρεάζουν το κλίμα

Τα ηφαίστεια διαμορφώνουν τον κόσμο μας εδώ και αιώνες: δημιουργούν ηπείρους, έχουν σχηματίσει την ατμόσφαιρα και μπορούν να αλλάξουν το κλίμα.

Κατά την έκρηξη, εκτοξεύουν ένα κοκτέιλ από λάβα, τέφρα και αέρια, συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα, αν και σε ποσότητες που υπολείπονται κατά πολύ από αυτές που παράγουν οι άνθρωποι καίγοντας ορυκτά καύσιμα.

Αλλά οι επιστήμονες ενδιαφέρονται περισσότερο για ένα άλλο αέριο: το διοξείδιο του θείου.
Μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη μπορεί να εκτοξεύσει διοξείδιο του θείου μέσα από την τροπόσφαιρα — το μέρος της ατμόσφαιρας όπου συμβαίνει ο καιρός — και στη στρατόσφαιρα, το στρώμα περίπου 11 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης όπου πετούν τα αεροπλάνα.

Εκεί, σχηματίζει μικροσκοπικά αερολύματα που διασκορπίζουν το ηλιακό φως, αντανακλώντας το πίσω στο διάστημα και ψύχοντας τον πλανήτη από κάτω. «Αυτά τα σωματίδια θα ταξιδέψουν σε όλο τον κόσμο και θα διαρκέσουν για μερικά χρόνια,» λέει ο Alan Robock, καθηγητής κλιματολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers.

Για σύγχρονα ηφαίστεια, τα δορυφορικά δεδομένα δείχνουν πόσο διοξείδιο του θείου εκλύεται. Όταν το Όρος Πινατούμπο στις Φιλιππίνες εξερράγη το 1991, εκτόξευσε περίπου 15 εκατομμύρια τόνους στη στρατόσφαιρα. Αυτό δεν ήταν μια τεράστια έκρηξη όπως του Ταμπόρα, αλλά εξακολουθούσε να ψύχει τον κόσμο κατά περίπου 0,5 βαθμούς Κελσίου για αρκετά χρόνια.

Για παλαιότερα ηφαίστεια, ωστόσο, «έχουμε πολύ λίγα δεδομένα», λέει ο Stoffel. Οι επιστήμονες προσπαθούν να ανακατασκευάσουν αυτές τις εκρήξεις χρησιμοποιώντας πληροφορίες από παγοπυρήνες και δακτυλίους δέντρων, που λειτουργούν σαν χρονοκάψουλες, αποθηκεύοντας στοιχεία για την ατμόσφαιρα του παρελθόντος.

Το μέλλον των ηφαιστειακών εκρήξεων

Η κατανόηση των επιπτώσεων παλαιότερων εκρήξεων είναι ζωτικής σημασίας, αλλά η επόμενη θα συμβεί σε έναν κόσμο πολύ θερμότερο από αυτόν πριν οι άνθρωποι αρχίσουν να καίνε τεράστιες ποσότητες πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου.

«Είναι ένας πιο ασταθής κόσμος τώρα,» λέει ο Michael Rampino, καθηγητής στο NYU, που ερευνά τις σχέσεις μεταξύ ηφαιστειακών εκρήξεων και κλιματικής αλλαγής. «Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ακόμη χειρότερες από αυτές που είδαμε το 1815».

Διαβασε ακομα

Η απροσδόκητη έκπληξη που έκρυβε ο υπόκοσμος του βυθού

Οι επιπτώσεις δεν μπορούν να προβλεφθούν, αλλά η ανθρωπότητα δεν είναι προετοιμασμένη για τις συνέπειες μιας τέτοιας έκρηξης, τονίζει ο Stoffel. «Μόλις αρχίζουμε να αποκτούμε μια ιδέα για το τι θα μπορούσε να συμβεί».

Με πληροφορίες από CNN