Η Dayane Leite δεν ήθελε ποτέ να γίνει εργάτρια του σεξ, αλλά σε ηλικία 17 ετών, ο σύζυγός της πέθανε από καρδιακή προσβολή και δεν μπορούσε να πληρώσει ούτε για την κηδεία. Η γενέτειρά της, η Itaituba στη βόρεια πολιτεία Para της Βραζιλίας, βρίσκεται στην καρδιά του παράνομου εμπορίου χρυσού της χώρας, οπότε ένας φίλος της πρότεινε να συγκεντρώσει τα χρήματα κάνοντας σεξ με ανθρακωρύχους, βαθιά στον Αμαζόνιο.

«Το να πηγαίνεις στα ορυχεία είναι σαν να ρίχνεις τα ζάρια», λέει. «Οι γυναίκες ταπεινώνονται σοβαρά εκεί. Μπορεί να τις χαστουκίσουν στο πρόσωπο και να τις βρίζουν». «Κοιμόμουν στην κρεβατοκάμαρά μου και ένας τύπος πήδηξε από το παράθυρο και μου έβαλε όπλο στο κεφάλι. Και αν πληρώσουν, θέλουν να τους ανήκουν οι γυναίκες».

Η Dayane συγκέντρωσε με επιτυχία τα χρήματα για την κηδεία και σε ηλικία 18 ετών απέκτησε το πρώτο της παιδί. Τα τελευταία 16 χρόνια, όπως πολλές γυναίκες στην Itaituba, επιστρέφει περιοδικά στα ορυχεία για να εργαστεί ως μαγείρισσα, πλύστρα, μπαργούμαν και εργάτρια του σεξ. Τώρα έχει να συντηρήσει μια επταμελή οικογένεια.

«Δεν πρόκειται να πω ότι όλες οι γυναίκες στην πόλη το κάνουν αυτό, αλλά ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό από αυτές εργάζονται στο σεξ. Οπότε είναι κάπως φυσιολογικό. Δεν μας νοιάζει πραγματικά», λέει η Natalia Cavalcante, η οποία έγινε εργάτρια του σεξ σε έναν απομακρυσμένο οικισμό ορυχείων στα 24 της. Τέσσερα χρόνια αργότερα, αφού παντρεύτηκε τον ιδιοκτήτη ενός μπαρ, έγινε μαντάμ ενός οίκου ανοχής – μια δουλειά που εγκατέλειψε μόλις πρόσφατα, για να φροντίζει τις ανιψιές της στην πόλη.

Η ζωή στα χωριά των ανθρακωρύχων στο τροπικό δάσος είναι σκληρή – τα περισσότερα αποτελούνται μόνο από ένα χωματόδρομο, μπαρ-σαλούν και μια εκκλησία. Αλλά οι ίδιοι οι ανθρακωρύχοι ζουν ακόμη πιο μακριά, σε καλύβες από ξύλο και καμβά, περιτριγυρισμένοι από φίδια και τζάγκουαρ, και στο απόλυτο σκοτάδι μόλις σβήσει η γεννήτρια. Οι γυναίκες που εργάζονται ως μαγείρισσες πρέπει να ζουν σε αυτούς τους καταυλισμούς, μαζί με τους άνδρες.

Οι μεταλλωρύχοι εμφανίζονται στο χωριό κάθε φορά που βρίσκουν χρυσό και έχουν χρήματα να ξοδέψουν, προσθέτει η Ναταλία. Μερικές φορές πρέπει να τους πείσουν να κάνουν ντους πριν από το σεξ, λένε οι γυναίκες.

Η λειτουργία οίκου ανοχής είναι παράνομη σύμφωνα με τη νομοθεσία της Βραζιλίας, αλλά η Ναταλία λέει ότι δεν έπαιρνε προμήθεια, απλώς απασχολούσε προσωπικό στο μπαρ και νοίκιαζε δωμάτια.

Οι νεαρές γυναίκες επικοινωνούσαν μαζί της ζητώντας της δουλειά, και μερικές φορές τους δάνειζε χρήματα για το ταξίδι, που διαρκεί επτά ώρες με το αυτοκίνητο από την Itaituba. Ερωτηθείσα αν είχε ενδοιασμούς για τη συμμετοχή άλλων γυναικών, απάντησε: «Μερικές φορές σκέφτομαι: Το έχω περάσει αυτό και ξέρω ότι δεν είναι ωραίο. Αλλά στη συνέχεια σκέφτομαι: Η κοπέλα έχει οικογένεια, μερικές φορές ένα παιδί να μεγαλώσει. Πολλά από τα κορίτσια που πηγαίνουν έχουν ένα ή δύο παιδιά. Οπότε το αποδεχόμαστε».

Ακόμη και πριν παντρευτεί, η Ναταλία είχε βγάλει πολλά χρήματα. Τώρα έχει το δικό της σπίτι στην Itaituba, μια μοτοσικλέτα και σημαντικές ποσότητες χρυσού που μερικές φορές λάμβανε ως πληρωμή για το σεξ, δύο ή τρία γραμμάρια τη φορά. Στόχος της είναι να σπουδάσει, να γίνει δικηγόρος ή αρχιτέκτονας.

Ορισμένες γυναίκες στην Itaituba, που έχει το παρατσούκλι Gold Nugget City, έχουν στήσει επιχειρήσεις με τα χρήματα που έβγαλαν, λέει η ίδια. Αλλά είναι μεγάλο ρίσκο να τολμήσει το κάνει κάποια ούσα γυναίκα στους βίαιους και άνομους οικισμούς εξόρυξης.

Βία και σεξουαλική εκμετάλλευση

Ενώ η περιβαλλοντική βλάβη από τα ορυχεία είναι γνωστή, το ανθρώπινο κόστος – το οποίο σύμφωνα με τον ΟΗΕ περιλαμβάνει βία, σεξουαλική εκμετάλλευση και εμπορία ανθρώπων – δεν αναφέρεται σε μεγάλο βαθμό.

Ένας έμπορος πολύτιμων μετάλλων δήλωσε στο BBC ότι ο παράνομος χρυσός από αυτά τα ορυχεία τυπικά επαναπροσδιορίζεται ως χρυσός από έναν αδειοδοτημένο συνεταιρισμό εξόρυξης, πριν εξαχθεί και μετατραπεί σε κοσμήματα και εξαρτήματα για κινητά τηλέφωνα ή άλλα ηλεκτρονικά προϊόντα.

Οι τρεις μεγαλύτεροι πελάτες του βραζιλιάνικου χρυσού είναι ο Καναδάς, η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης Instituto Escolhas, πάνω από το 90% του συνόλου των εξαγωγών προς την Ευρώπη προέρχεται από περιοχές όπου γίνεται παράνομη εξόρυξη.

Δεν είναι άγνωστο να δολοφονούνται γυναίκες στα χωριά των ανθρακωρύχων. Το πτώμα της 26χρονης Raiele Santos βρέθηκε πέρυσι στο δωμάτιο όπου ζούσε κοντά στο χρυσωρυχείο Cuiú-Cuiú, 11 ώρες οδήγησης από την Itaituba.

Η μεγαλύτερη αδελφή της, Railane, λέει ότι ένας άνδρας της είχε προσφέρει χρήματα για σεξ και εκείνη είχε αρνηθεί, οπότε τη βρήκε αργότερα και τη χτύπησε μέχρι θανάτου. «Πολλές γυναίκες πεθαίνουν σε καθημερινή βάση, πολλές γυναίκες», λέει η Railane. «Γεννήθηκα στα ορυχεία, μεγάλωσα στα ορυχεία και τώρα φοβάμαι να ζήσω στα ορυχεία». Ένας άνδρας έχει συλληφθεί σε σχέση με τη δολοφονία της Raiele, αλλά δεν έχει ακόμη δικαστεί. Αρνείται όλες τις κατηγορίες.

Η έκταση που καλύπτεται από τα παράνομα ορυχεία χρυσού της Βραζιλίας υπερδιπλασιάστηκε μέσα σε 10 χρόνια έως το 2023, σε 220.000 εκτάρια – μια έκταση μεγαλύτερη από το Μεγάλο Λονδίνο. Κανείς δεν γνωρίζει πόσες γυναίκες εργάζονται σε αυτή την περιοχή, ούτε καν πόσοι παράνομοι μεταλλωρύχοι υπάρχουν. Η κυβέρνηση της Βραζιλίας λέει ότι ο τελευταίος αριθμός μπορεί να είναι από 80.000 έως 800.000.

Διαβασε ακομα

Μπορεί μια πόρνη να γίνει δασκάλα;

Υπό τον πρόεδρο Luiz Inácio Lula da Silva, η κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα για να κλείσει τα παράνομα ορυχεία και να σταματήσει τους εμπόρους να αγοράζουν τον χρυσό που παράγουν, αλλά οι υψηλές τιμές του χρυσού εξακολουθούν να ωθούν πολλούς άνδρες να δοκιμάσουν την τύχη τους.

Η Dayane θέλει να σταματήσει να εργάζεται στις περιοχές εξόρυξης λόγω των κινδύνων και του κόστους που η κακουχία επιβάλλει στο σώμα της. Στόχος της είναι να κερδίσει αρκετά χρήματα σε δύο ή τρεις μήνες για να ανοίξει ένα σνακ μπαρ όταν επιστρέψει – αν και συνειδητοποιεί ότι μπορεί να μην τα καταφέρει.

Κάθε φορά που είναι μόνη της, περπατώντας στο δάσος, θα ανησυχεί για τα παιδιά της, λέει. «Θα συνεχίσω να προσπαθώ, μέχρι να μην μπορώ πια», λέει. «Γιατί σκέφτομαι ότι μια μέρα τα παιδιά μου θα πουν: Η μαμά μου δούλεψε τόσο σκληρά. Πέρασε ό,τι πέρασε για εμάς και δεν τα παράτησε ποτέ.