Στην παγκόσμια πρωτοπορία βρίσκεται το Βέλγιο, το οποίο θεσπίζει νόμο που αναγνωρίζει τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζόμενων στο σεξ. Άδεια μητρότητας, επίσημα συμβόλαια εργασίας, ασφάλιση υγείας, συντάξεις και άδεια ασθένειας. Ουσιαστικά, η εργασία στο σεξ αντιμετωπίζεται πλέον στη χώρα όπως κάθε άλλη εργασία.

«Έπρεπε να δουλέψω ενώ ήμουν εννέα μηνών έγκυος», λέει η Σόφι, μία εργάτρια του σεξ στο Βέλγιο. «Έκανα σεξ με πελάτες μία εβδομάδα πριν γεννήσω».

Η Σόφι προσπαθεί να ισορροπήσει τη δουλειά της ως μητέρα πέντε παιδιών – κάτι που είναι «πραγματικά δύσκολο». Όταν έκανε το πέμπτο της παιδί με καισαρική τομή, της είπαν ότι χρειαζόταν ξεκούραση στο κρεβάτι για έξι εβδομάδες. Όμως, όπως λέει, αυτό δεν ήταν επιλογή, και επέστρεψε στη δουλειά αμέσως. «Δεν μπορούσα να σταματήσω γιατί χρειαζόμουν τα χρήματα».

Η ζωή της θα ήταν πολύ πιο εύκολη αν είχε το δικαίωμα σε άδεια μητρότητας, πληρωμένη από τον εργοδότη της, το οποίο τότε δεν υπήρχε. Σύμφωνα, όμως, με τον νέο νόμο, που είναι ο πρώτος στον κόσμο, αυτό ισχύει πλέον.

«Είναι μια ευκαιρία για εμάς να υπάρχουμε ως άνθρωποι», λέει χαρακτηριστικά η Σόφι.

Υπέρ και κατά

Υπάρχουν δεκάδες εκατομμύρια εργάτες του σεξ παγκοσμίως. Η εργασία στο σεξ αποποινικοποιήθηκε στο Βέλγιο το 2022 και είναι νόμιμη σε αρκετές χώρες, όπως η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ολλανδία και η Τουρκία. Ωστόσο, η καθιέρωση εργασιακών δικαιωμάτων και συμβολαίων είναι μια παγκόσμια πρωτοπορία.

«Είναι ριζοσπαστικό και το καλύτερο βήμα που έχουμε δει μέχρι τώρα σε όλο τον κόσμο», λέει η Erin Kilbride, ερευνήτρια στο Human Rights Watch. «Πρέπει κάθε χώρα να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση».

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι το εμπόριο προκαλεί εμπορία ανθρώπων, εκμετάλλευση και κακοποίηση – κάτι που αυτός ο νόμος δεν θα αποτρέψει.

Διαβασε ακομα

Εσύ ξέρεις γιατί τα σανδάλια των σεξεργατριών στην Αρχαία Ελλάδα έγραφαν στον πάτο τους «ΑΚΟΛΟΥΘΙ»;

«Είναι επικίνδυνο γιατί κανονικοποιεί ένα επάγγελμα που είναι πάντα βίαιο στην ουσία του», λέει η Τζούλια Κρουμιέρ, εθελόντρια της Isala – μιας ΜΚΟ που βοηθά εργάτες του σεξ στους δρόμους του Βελγίου.

Μια νίκη στην καθημερινότητα των σεξεργατριών

Για πολλές εργάτριες του σεξ, η δουλειά είναι αναγκαία, και ο νόμος ήδη έχει αργήσει πολύ.
Η Μέλ ένιωσε φρίκη όταν αναγκάστηκε να προσφέρει στοματικό σεξ σε έναν πελάτη χωρίς προφυλακτικό, ενώ γνώριζε ότι κυκλοφορούσε ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ) στο πορνείο. Όμως ένιωθε ότι δεν είχε άλλη επιλογή.

«Η επιλογή μου ήταν είτε να μεταδώσω την ασθένεια, είτε να μην βγάλω χρήματα».

Άρχισε να εργάζεται ως συνοδός όταν ήταν 23 ετών – χρειαζόταν χρήματα, και γρήγορα άρχισε να κερδίζει περισσότερα από τις προσδοκίες της. Νόμιζε ότι είχε βρει τη χρυσή ευκαιρία, αλλά η εμπειρία με το ΣΜΝ την επανέφερε απότομα στην πραγματικότητα.

Η Μέλ τώρα θα μπορεί να αρνηθεί οποιονδήποτε πελάτη ή σεξουαλική πράξη που την κάνει να νιώθει άβολα – κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσε να χειριστεί διαφορετικά την παραπάνω κατάσταση.
«Θα μπορούσα να κατηγορήσω την εργοδότριά μου και να πω: “Παραβιάζεις αυτούς τους όρους και έτσι πρέπει να με αντιμετωπίζεις”. Θα ήμουν νομικά προστατευμένη».

Η απόφαση του Βελγίου να αλλάξει τον νόμο ήταν αποτέλεσμα μηνών διαμαρτυριών το 2022, εξαιτίας της έλλειψης κρατικής υποστήριξης κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid.

Μια από τις πρωτοπόρες αυτών των κινητοποιήσεων ήταν η Βικτώρια, πρόεδρος της Βελγικής Ένωσης Εργατριών του Σεξ (UTSOPI) και πρώην συνοδός για 12 χρόνια.

Για εκείνη, ήταν ένας προσωπικός αγώνας. Η Βικτώρια θεωρεί την πορνεία ως κοινωνική υπηρεσία, με το σεξ να αποτελεί μόνο το 10% της δουλειάς της.

«Είναι το να δίνεις προσοχή στους ανθρώπους, να ακούς τις ιστορίες τους, να τρως κέικ μαζί τους, να χορεύεις βαλς», εξηγεί. «Στο τέλος, έχει να κάνει με τη μοναξιά».

Ωστόσο, το γεγονός πως ήταν παράνομο μέχρι το 2022 έθετε σημαντικές προκλήσεις. Δούλευε υπό μη ασφαλείς συνθήκες, χωρίς να έχει λόγο στην επιλογή των πελατών της, ενώ η υπηρεσία της έπαιρνε μεγάλο μερίδιο από τα κέρδη της.

Μάλιστα, η Βικτώρια λέει ότι βιάστηκε από πελάτη που είχε γίνει εμμονικός μαζί της. Πήγε σε αστυνομικό τμήμα, όπου, όπως λέει, η γυναίκα αστυνομικός ήταν «πολύ σκληρή» μαζί της.

«Μου είπε ότι οι εργάτριες του σεξ δεν μπορούν να βιαστούν. Με έκανε να νιώσω ότι ήταν δικό μου το φταίξιμο, επειδή έκανα αυτή τη δουλειά». Η Βικτώρια έφυγε από το τμήμα κλαίγοντας.

Κάθε εργάτρια του σεξ με την οποία μιλήσαμε μας είπε ότι κάποια στιγμή πιέστηκε να κάνει κάτι ενάντια στη θέλησή της. Γι’ αυτό, η Βικτώρια πιστεύει ακράδαντα ότι αυτός ο νέος νόμος θα βελτιώσει τις ζωές τους.

Διαβασε ακομα

«Με απήγαγαν δύο φορές»: Η φρίκη της σεξουαλικής εκμετάλλευσης στη Σιέρα Λεόνε

«Αν δεν υπάρχει νόμος και η δουλειά σου είναι παράνομη, δεν υπάρχουν πρωτόκολλα για να σε βοηθήσουν. Αυτός ο νόμος δίνει στους ανθρώπους τα εργαλεία για να μας κάνουν πιο ασφαλείς».

Αυστηροί κανόνες

Οι διαχειριστές πορνείων θα επιτρέπεται να λειτουργούν νόμιμα υπό τον νέο νόμο – αρκεί να τηρούν αυστηρούς κανόνες. Όποιος έχει καταδικαστεί για σοβαρό έγκλημα δεν θα επιτρέπεται να προσλάβει εργάτριες του σεξ.

«Νομίζω ότι πολλές επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να κλείσουν, γιατί πολλοί εργοδότες έχουν ποινικό μητρώο», λέει ο Κρις Ρίκμανς. Αυτός και η σύζυγός του Αλεξάνδρα διευθύνουν ένα μασάζ-παρλέρ στη Λεωφόρο της Αγάπης στη μικρή πόλη Μπέκεφορτ.

Οι υπηρεσίες που προσφέρουν στους πελάτες περιλαμβάνουν «τάντρα» και «διπλή απόλαυση». Ο Κρις και η σύζυγός του απασχολούν 15 εργάτριες του σεξ και υπερηφανεύονται για την αξιοπρεπή μεταχείρισή τους, την προστασία τους και τους καλούς μισθούς.

«Ελπίζω οι κακοί εργοδότες να αποκλειστούν και οι καλοί άνθρωποι, που θέλουν να κάνουν αυτό το επάγγελμα με τιμιότητα, να παραμείνουν – όσο περισσότεροι, τόσο το καλύτερο», λέει.

Η Erin Kilbride από το Human Rights Watch συμφωνεί – και λέει ότι με την επιβολή περιορισμών στους εργοδότες, ο νέος νόμος θα μειώσει σημαντικά «την εξουσία που έχουν πάνω στις εργάτριες του σεξ».
Ωστόσο, η Τζούλια Κρουμιέρ λέει ότι η πλειοψηφία των γυναικών που βοηθά θέλουν απλώς να φύγουν από το επάγγελμα και να βρουν μια «κανονική δουλειά» – όχι εργασιακά δικαιώματα.

«Έχει να κάνει με το να μη βρίσκεσαι έξω στο παγωμένο καιρό και να κάνεις σεξ με αγνώστους που πληρώνουν για να έχουν πρόσβαση στο σώμα σου».

Σύμφωνα με τον νέο νόμο του Βελγίου, κάθε δωμάτιο όπου παρέχονται σεξουαλικές υπηρεσίες πρέπει να είναι εξοπλισμένο με κουμπί συναγερμού που θα συνδέει την εργάτρια του σεξ με το «πρόσωπο αναφοράς» της.

Αλλά η Τζούλια πιστεύει ότι δεν υπάρχει τρόπος να γίνει ασφαλές το επάγγελμα του σεξ.
«Σε ποια άλλη δουλειά θα χρειαζόσουν κουμπί πανικού; Δεν είναι το αρχαιότερο επάγγελμα στον κόσμο, είναι η αρχαιότερη εκμετάλλευση στον κόσμο».

Διαβασε ακομα

Μπορεί μια πόρνη να γίνει δασκάλα;

Το πώς θα ρυθμιστεί η βιομηχανία του σεξ παραμένει διχαστικό ζήτημα παγκοσμίως. Αλλά για τη Μέλ, το να βγει το επάγγελμα από το σκοτάδι μπορεί μόνο να βοηθήσει τις γυναίκες.

«Είμαι πολύ περήφανη που το Βέλγιο είναι τόσο μπροστά», λέει. «Τώρα έχω μέλλον».

Με πληροφορίες από BBC