icon zoom-in

Μεγέθυνση κειμένου

Α Α Α

Η Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και τα Ηνωμένα Έθνη, κατατάσσει 143 έθνη σε όλο τον κόσμο, αλλά όχι και αυτή τη μικρή χώρα

Ανάμεσα στην Κίνα και την Ινδία, τις δύο πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου, ψηλά στα Ιμαλάια, βρίσκεται το Μπουτάν. Γνωστό ως η χώρα του Δράκου του Κεραυνού, είναι μια βουδιστική μοναρχία 700.000 κατοίκων, που έχει τακτικές τηλεοπτικές εκπομπές μόνο από το 1999.

Οι περισσότεροι ξένοι που έχουν ακούσει για το Μπουτάν γνωρίζουν δύο πράγματα: Η χώρα χρεώνει τους διεθνείς επισκέπτες με 100 δολάρια/ημέρα τέλος βιώσιμης ανάπτυξης (ή αλλιώς τουριστικό φόρο), και ότι είναι η γενέτειρα του δείκτη Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας, ενός συστήματος που αποσκοπεί στη φροντίδα της ευημερίας των πολιτών και του περιβάλλοντος.

Καθώς αυτό το άλλοτε κρυμμένο βασίλειο ανοίγεται σταδιακά στον κόσμο, αυτά και μόνο τα πράγματα το καθιστούν έναν ενδιαφέροντα ταξιδιωτικό προορισμό, μαζί με ιστορικούς ναούς, μονοπάτια πεζοπορίας και ορειβασίας χωρίς πολύ κόσμο και εκπληκτικά τοπία των Ιμαλαΐων.

Είναι όμως πραγματικά ευτυχισμένη; Και τι σημαίνει αυτό για τους ανθρώπους που ζουν εκεί; Οι πολίτες της έχουν ποικίλες απαντήσεις.

«Το πρώτο πράγμα για το οποίο μιλούν (οι ξένοι) είναι η ακαθάριστη εθνική ευτυχία που προωθούμε στο Μπουτάν», λέει ο KJ Temphel, ιδρυτής της ομάδας προστασίας της φύσης Green Bhutan. «Νομίζω ότι σίγουρα η ζωή στο Μπουτάν, για μένα προσωπικά, είναι αρκετά ειρηνική και είμαι πολύ ευτυχής που βρίσκομαι εδώ».

Η Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και τα Ηνωμένα Έθνη, τοποθετεί τα σκανδιναβικά έθνη Φινλανδία, Σουηδία και Δανία στην κορυφή της κατάταξης ευτυχίας. Ο κατάλογος κατατάσσει 143 έθνη και εδάφη σε όλο τον κόσμο – αλλά το Μπουτάν δεν είναι ένα από αυτά.

«Πρέπει να πω ότι ο λαός μας ήταν στην πραγματικότητα ευτυχισμένος, αλλά τώρα λόγω όλων αυτών των σύγχρονων πραγμάτων και όλων αυτών των τεχνολογιών που έρχονται, κατά κάποιο τρόπο είμαστε περισσότερο απομονωμένοι και τότε τείνουμε να είμαστε πιο καταθλιπτικοί και πιο θλιμμένοι», λέει ο Tandin Phubz, δημιουργός της σελίδας Humans of Thimpu στο Facebook, η οποία περιλαμβάνει φωτογραφίες και προφίλ καθημερινών ανθρώπων στην πρωτεύουσα στο στυλ του διάσημου προγράμματος Humans of New York του Brandon Staunton.

«Το Μπουτάν είναι μια βουδιστική χώρα. Η πνευματικότητα και η θρησκεία έχουν πολύ ισχυρή επίδραση», προσθέτει.

«Το θέμα είναι ότι με όλα αυτά τα γκάτζετ και τις τηλεοράσεις (οι άνθρωποι) αποσπώνται κατά κάποιο τρόπο από αυτό. Έχουν την τάση να ξεχνούν να κάνουν την πρωινή και την απογευματινή τους προσευχή. Είναι στα τηλέφωνα και βλέπουν TikToks, σκρολάροντας πάνω-κάτω».

Γνωρίζοντας τον κόσμο

Ο εκσυγχρονισμός είναι ένας σχετικός όρος στο Μπουτάν. Οι ντόπιοι θα σας πουν με περηφάνια ότι το Τίμπου είναι η μόνη πρωτεύουσα του κόσμου που δεν έχει φανάρια, ενώ τα καταστήματα και τα εστιατόρια είναι τοπικής ιδιοκτησίας και διεύθυνσης.

Το Μπουτάν είναι ο σπάνιος παγκόσμιος προορισμός που δεν είναι γεμάτος από διεθνείς μάρκες. Αν και υπάρχουν μερικά – για παράδειγμα, παραρτήματα των πολυτελών αλυσίδων ξενοδοχείων Le Meridien και Aman – ακόμη και η πρωτεύουσα είναι ως επί το πλείστον απαλλαγμένη από εταιρικά λογότυπα.

Η επιχειρηματίας Chokey Wangmo πιστεύει ότι είναι απίθανο εταιρείες όπως η McDonald’s και η Starbucks να έρθουν ποτέ στο Μπουτάν – όχι λόγω των τοπικών πολιτικών ή εθίμων, αλλά επειδή δεν θα ήταν μια κερδοφόρα αγορά γι’ αυτές.

«Ο πληθυσμός μας είναι τόσο (μικρός), που δεν θα μπορούσαμε να πάρουμε πίσω ούτε τα χρήματα για το franchise στα επόμενα 10 χρόνια», λέει η Wangmo, που διευθύνει διάφορες επιχειρήσεις στην πόλη Gelephu του νότιου Μπουτάν, μεταξύ των οποίων και μια καφετέρια.

«Ακόμα και αν όλος ο πληθυσμός έρθει και πιει έναν καφέ κάθε μέρα, θα είναι πολύ δύσκολο για αυτούς να ξεπληρώσουν (το τέλος του franchise)».

Η Wangmo παρακολουθεί από την πρώτη γραμμή τον τρόπο με τον οποίο αλλάζει το Μπουτάν. Το Gelephu, μια πόλη περίπου 10.000 κατοίκων κοντά στα σύνορα με το ινδικό κρατίδιο Darjeeling, έχει επιλεγεί ως ο τόπος για μια νέα Mindfulness City, ένα έργο που προωθείται από τον βασιλιά της χώρας, Gyalpo Jigme Khesar Namgyel Wangchuck.

Φαίνεται αδύνατο να φανταστεί κανείς το Μπουτάν χωρίς τον πέμπτο μονάρχη της χώρας. Πορτραίτα του βασιλιά και της βασιλικής οικογένειας – αυτός και η βασίλισσα Jetsun Pema έχουν τρία μικρά παιδιά – βρίσκονται σχεδόν σε κάθε σπίτι και επιχείρηση στο Μπουτάν, όπως άλλα έθνη θα μπορούσαν να κρεμάσουν τις εθνικές τους σημαίες.

Οι φωτογραφίες του βασιλιά είναι πανταχού παρούσες στους βουδιστικούς ναούς της χώρας, τοποθετημένες δίπλα σε εικόνες λάμα και φορτωμένες με προσφορές λουλουδιών, φρούτων και γλυκισμάτων.

«Αν κοιτάξετε τα σπίτια των πλούσιων ανθρώπων στο Μπουτάν, είναι τεράστια και αρκετά διακοσμημένα», λέει ο Temphel. «Αλλά αν κοιτάξετε τα σπίτια της βασιλικής μας οικογένειας, είναι πολύ μικρά και ζουν απλά και νομίζω ταπεινά. Και αυτό είναι που έχει σημασία. Το πώς σκέφτονται για τη χώρα και τους ανθρώπους, νομίζω. Δεν σκέφτονται τους εαυτούς τους, αλλά σκέφτονται τους ανθρώπους της χώρας».

Μια γενιά στο χείλος του γκρεμού

Ένας αυξανόμενος αριθμός νέων εγκαταλείπει το Μπουτάν για να σπουδάσει και να εργαστεί στο εξωτερικό. Ο Phubz, ο οποίος είναι γύρω στα 20 και ζει σήμερα στο Περθ της Αυστραλίας, όπου κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην επικοινωνία, είναι μέρος της νέας γενιάς του Μπουτάν και ισορροπεί την αγάπη του για την οικογένεια και την κληρονομιά με την επιθυμία του να δει περισσότερο από τον κόσμο.

«Υπάρχει αυτό το απόφθεγμα του Μπουτάν που λέει ότι κάνεις ό,τι κάνει ο γείτονας. Αν αυτός ή αυτή πηγαίνει και αρμέγει την αγελάδα, πηγαίνεις και αρμέγεις την αγελάδα. Αν πηγαίνει και δουλεύει στα χωράφια, πηγαίνεις και δουλεύεις στα χωράφια. Το συγκρίνει με τη σημερινή τάση των νέων να φεύγουν για να εργαστούν και να σπουδάσουν στο εξωτερικό. Οι γονείς αισθάνονται ότι, Ω, ο γιος ή η κόρη αυτού του γείτονα πηγαίνει στην Αυστραλία, πρέπει να στείλω και εγώ (τη δική μου)».

Ο Temphel απηχεί αυτά τα συναισθήματα, λέγοντας ότι ανησυχεί ότι το Μπουτάν θα έχει μεγάλη πληθυσμιακή ανισορροπία με περισσότερους ηλικιωμένους από τους νέους, παρόμοια με άλλες ασιατικές χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.

«Η ανησυχία μου είναι ότι μετά από επτά χρόνια παραμονής σε άλλες χώρες, γνωρίζεις καλύτερα τα έθιμα, τις συνήθειες που έχεις σε διαφορετικές χώρες, θα ήταν πολύ δύσκολο για αυτούς να προσαρμοστούν αμέσως στο Μπουτάν», λέει.

Όσοι Μπουτανέζοι θέλουν να εξερευνήσουν τον ευρύτερο κόσμο δεν μπορούν απλώς να πάρουν τις βαλίτσες τους και να φύγουν. Μόνο τρεις χώρες έχουν διπλωματικές πρεσβείες στο Τίμπου, πράγμα που σημαίνει ότι οι περισσότερες διεθνείς σχέσεις πρέπει να περνούν από την Ινδία. Το νόμισμα του Μπουτάν, το ngultrum, είναι συνδεδεμένο με την ινδική ρουπία και τα περισσότερα καταστήματα και επιχειρήσεις δέχονται και τα δύο.

Ο δείκτης διαβατηρίων Henley κατατάσσει το διαβατήριο του Μπουτάν στην 87η θέση των ισχυρότερων στον κόσμο, με τους κατόχους του να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε 55 μέρη χωρίς βίζα – ένας κατάλογος που δεν περιλαμβάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία ή την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο μοναδικός διεθνής αεροπορικός κόμβος του Μπουτάν, ο Διεθνής Αερολιμένας Paro (PBH), είναι μία από τις πιο όμορφες προσγειώσεις αεροδρομίων στον κόσμο – αλλά και μία από τις πιο δύσκολες από υλικοτεχνικής άποψης. Βρίσκεται σε μια κοιλάδα ανάμεσα σε δύο βουνά, μόνο μικρότερα αεροπλάνα μπορούν να εισέλθουν και να εξέλθουν με ασφάλεια. Ως αποτέλεσμα, το Paro προσφέρει μόνο σύντομες πτήσεις προς τις κοντινές Μπανγκόκ, Ντάκα, Κατμαντού και Νέο Δελχί.

Ωστόσο, ορισμένα από αυτά τα logistics μπορεί να γίνουν ευκολότερα. Εκτός του ότι είναι η έδρα της νέας πόλης Mindfulness City, το Gelephu έχει επιλεγεί για ένα νέο διεθνές αεροδρόμιο. Το πιο επίπεδο έδαφός του σημαίνει ότι θα υπάρχει χώρος για μεγαλύτερους διαδρόμους προσγείωσης – και, πιθανότατα, για τζετ τζάμπο που θα μπορούν να φτάσουν μέχρι τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και πέρα από αυτήν.

Σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, το κατά κεφαλήν εισόδημα στο Μπουτάν είναι 115.787 ngultrum (1.387 δολάρια) ετησίως. Όταν μια πτήση από το Paro στην Μπανγκόκ ξεκινά από 350 δολάρια, τα διεθνή ταξίδια εξακολουθούν να είναι απρόσιτα για πολλούς Μπουτανέζους.

Οι ξένοι που θέλουν να μεταναστεύσουν στο Μπουτάν, ωστόσο, δεν έχουν εύκολο δρόμο. Μόνο οι πολίτες του Μπουτάν μπορούν να αγοράσουν γη, και ο μόνος τρόπος για να αποκτήσεις την υπηκοότητα του Μπουτάν -ακόμη και αν είσαι παντρεμένος με κάποιον από το Μπουτάν- είναι η προσωπική έγκριση του βασιλιά.

Τι θα ακολουθήσει

Η Wangmo, η οποία πέρασε τα φοιτητικά της χρόνια στην Ινδία πριν επιστρέψει στο Μπουτάν, μπόρεσε να δει την πατρίδα της τόσο από την τοπική όσο και από την ξένη οπτική γωνία.

Ο τρόπος με τον οποίο ζούμε είναι πια παλιός, λέει. Πρέπει να μάθουμε και να αποδεχτούμε νέους τρόπους.

Δίνει διάφορα παραδείγματα της εργασιακής κουλτούρας που πιστεύει ότι έχουν δυσκολέψει τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων: Για παράδειγμα, δεν μπορούσε να βρει μια τράπεζα στο Μπουτάν που θα της επέτρεπε να συμπληρώσει τα χαρτιά του λογαριασμού της ηλεκτρονικά αντί να πάει αυτοπροσώπως.

Η Wangmo λέει ότι πράγματα όπως ο προγραμματισμός συναντήσεων, τα μηνύματα out-of-office και η ηλεκτρονική εξυπηρέτηση πελατών γενικά δεν υπάρχουν στα γραφεία του Μπουτάν.

Οι περισσότερες θέσεις εργασίας στο Μπουτάν απαιτούν παραδοσιακό ντύσιμο – ένα μονοκόμματο ρούχο που ονομάζεται gho και συνδυάζεται με κάλτσες μέχρι το γόνατο για τους άνδρες, και ένα σετ από σακάκι και φούστα δύο τεμαχίων που ονομάζεται kari για τις γυναίκες – να φοριέται κατά τη διάρκεια της εργασίας, αλλά κάποιοι φορούν τζιν και μπλουζάκια τα Σαββατοκύριακα.

Ο Temphel, από την Green Bhutan, λέει ότι η νοοτροπία του Μπουτάν είναι κοινοτικοκεντρική, όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους και προσέχουν ο ένας τον άλλον. Είναι σύνηθες οι γείτονες να έρχονται απρόσκλητοι και όλο το χωριό να επισκέπτεται ένα νεογέννητο μωρό ή να καλωσορίζει κάποιον που επέστρεψε από το νοσοκομείο.

Για την Wangmo, αυτή η αίσθηση του κοινοτικού πνεύματος μπορεί μερικές φορές να είναι ασφυκτική. Λέει ότι δυσκολεύεται να πει στους ανθρώπους ότι θέλει να δειπνήσει μόνη της ή ότι δεν θέλει επισκέπτες κάθε μέρα.

Και παρά το δωρεάν δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης του Μπουτάν, πιστεύει ότι λείπει ένα κρίσιμο πράγμα – η ειλικρίνεια γύρω από την ψυχική υγεία.

Στο Coffee Cat Café, το οποίο είναι ιδιοκτήτρια και διευθύνει στο Gelephu, οι θαμώνες ενθαρρύνονται να μιλούν μεταξύ τους για την ψυχική τους υγεία. Η Wangmo λέει ότι πολλοί άνθρωποι έφτασαν σε οριακό σημείο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς η αναγκαστική απομόνωση τους έβγαλε από τα δίκτυα που γνώριζαν τόσο καλά.

«Κανείς δεν συναναστρεφόταν εξαιτίας του Covid», λέει. «Και στη συνέχεια, μόλις άρχισαν να μιλούν, κατάλαβαν πόσο σημαντικό ήταν να μιλήσουν για αυτά που ένιωθαν. Και νομίζω ότι τότε ήταν που η (συζήτηση) για την ψυχική υγεία ήρθε πραγματικά στο φως. Η ψυχική υγεία, νομίζω, είναι ένας πολύ, πολύ προσωπικός αγώνας».

Για να διευκολύνει τους ανθρώπους να ανοιχτούν, το Coffee Cat Café διοργανώνει εκδηλώσεις όπως αναγνώσεις ποίησης. Στους τοίχους είναι γραμμένα αποσπάσματα με κίνητρα και υπάρχει μια καλά εξοπλισμένη δανειστική βιβλιοθήκη. Στους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπάρχουν καμπάνιες για τον τερματισμό του στίγματος της περιόδου και την ενθάρρυνση των γυναικών επιχειρηματιών.

Για την Wangmo, η οποία εκπαιδεύει το προσωπικό του εστιατορίου και του καφέ της να έχει μια πιο τουριστικοκεντρική νοοτροπία, η αλλαγή δεν ήρθε αρκετά γρήγορα.

«Το γεγονός ότι φοράμε διαφορετικά ρούχα και έχουμε όλα αυτά τα αυτοκίνητα από άλλες χώρες, δεν πρόκειται να μας οδηγήσει εκεί», λέει. «(Η αλλαγή) θα μας χτυπήσει σκληρά. Κάποιοι άνθρωποι δεν είναι χαρούμενοι, κάποιοι άνθρωποι φοβούνται, δεν ξέρουν τι πρόκειται να συμβεί, αν θα μπορέσουν να επιβιώσουν. Αλλά όταν είμαστε μια πίστη, πρέπει να το κάνουμε αυτό, δεν υπάρχει τίποτα που δεν μπορούμε να κάνουμε».

Με πληροφορίες από CNN