Θραύσματα οστών που ανακαλύφθηκαν σε αρχαίο σπήλαιο στην Ισπανία, όπως συμπέραναν οι ερευνητές, ανήκουν στο αρχαιότερο γνωστό ανθρώπινο πρόσωπο στη δυτική Ευρώπη. Τα απολιθωμένα λείψανα προέρχονται από το αριστερό μάγουλο και την άνω γνάθο ενός ενήλικα από ένα εξαφανισμένο ανθρώπινο είδος, που έζησε και πέθανε στην Ιβηρική χερσόνησο πριν από 1,1 έως 1,4 εκατομμύρια χρόνια.

Η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι τουλάχιστον δύο μορφές πρώιμου ανθρώπου κατοικούσαν στην περιοχή, κατά το πρώιμο Πλειστόκαινο (τη γεωλογική περίοδο πριν από 2.588.000 με 11.700 χρόνια) – όταν το σπήλαιο βρισκόταν μέσα σε υγρό δάσος, πλούσιο σε άγρια ζωή, και διασταυρωνόταν με ποτάμια και ρυάκια.

«Αυτή η ανακάλυψη εισάγει έναν νέο παράγοντα στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης στην Ευρώπη», λέει η Dr. Rosa Huguet, από το Πανεπιστήμιο Rovira i Virgili, στη νότια Καταλονία, η οποία βοήθησε στην αποκάλυψη των απολιθωμάτων στο σπήλαιο Sima del Elefante (Λάκκος του Ελέφαντα), κοντά στην Atapuerca, ένα από τους σημαντικότερους παλαιοντολογικούς χώρους στην ήπειρο.

Ο Homo erectus και άλλοι «πρωτοπόροι»

Οι πρώτοι άνθρωποι έφτασαν στην Ευρασία από την Αφρική πριν από τουλάχιστον 1,8 εκατομμύρια χρόνια, όπως μαρτυρούν πέντε κρανία που χρονολογούνται από τη συγκεκριμένη περίοδο στο Ντμανίσι της Γεωργίας. Τα κρανία αποδίδονται στον Homo erectus, το πρώτο πρώιμο ανθρώπινο είδος που εγκατέλειψε την αφρικανική ήπειρο.

Μέχρι τώρα, τα παλαιότερα ανθρώπινα κατάλοιπα στη δυτική Ευρώπη ήταν θραύσματα σαγονιών και δοντιών ηλικίας 1,1 έως 1,2 εκατ. ετών από το Sima del Elefante, ενώ νεότερα ανθρώπινα λείψανα, που χρονολογούνται πριν από 800.000 χρόνια, είχαν ανακαλυφθεί στο κοντινό σπήλαιο Gran Dolina (Giant Sinkhole).

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Guardian, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τελευταίων οδήγησαν τους ερευνητές να θεωρήσουν πως ανήκαν σε ξεχωριστό είδος, τον Homo antecessor, ή αλλιώς τον «πρωτοπόρο άνθρωπο».

Το «κρυμμένο» πρόσωπο

Γράφοντας στο περιοδικό Nature, η ισπανική ομάδα αναφέρει ότι τα τελευταία λείψανα είναι πιο πρωτόγονα από τον Homo antecessor, αλλά μοιάζουν με τον Homo erectus. Δεδομένης της αβεβαιότητας σχετικά με την ταυτότητα του απολιθώματος, η ομάδα ονόμασε το είδος Homo affinis erectus, δηλαδή «συγγενής με τον erectus», αντανακλώντας τη στενή του σχέση με τον παλαιότερο άνθρωπο.

Ωστόσο, η λατινική ονομασία δεν είναι η μόνη που χρησιμοποιείται για τα λείψανα. Ανεπίσημα, οι ερευνητές έδωσαν στο απολίθωμα το παρατσούκλι “Pink” από τους Pink Floyd, των οποίων το άλμπουμ “The Dark Side of the Moon” μεταφράζεται ως “La cara oculta de la luna” – με το “cara oculta” να σημαίνει «κρυμμένο πρόσωπο».

Ένα πολύ σημαντικό εύρημα

Η Dr. María Martinón-Torres, διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Έρευνας για την Ανθρώπινη Εξέλιξη στο Burgos της Ισπανίας, δήλωσε ότι μεταξύ των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, o “Pink” είχε πιο επίπεδη ρινική δομή από τον Homo antecessor, ο οποίος μοιράζεται το πιο σύγχρονο πρόσωπο και τα εξέχοντα ρινικά οστά του Homo sapiens.

Από την πλευρά του, ο Chris Stringer, επικεφαλής της έρευνας για την ανθρώπινη εξέλιξη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο, ανέφερε ότι το απολίθωμα είναι «ένα πολύ σημαντικό εύρημα».

Το 2023, ο Stringer και άλλοι εντόπισαν μια περίοδο ακραίας ψύξης πριν από περίπου 1,1 εκατομμύρια χρόνια, η οποία μπορεί να οδήγησε τους πρώτους ανθρώπους έξω από τη δυτική Ευρώπη, εξηγώντας ενδεχομένως τον διαφορετικό πληθυσμό που βρέθηκε στη Sima del Elefante στη συνέχεια.

Οι ανασκαφές στη συγκεκριμένη περιοχή δίνουν μια εικόνα πλούσιων λιβαδιών και δασών πριν από 1,1 εκατομμύρια χρόνια με άφθονες βελανιδιές, πεύκα και φουντουκιές. Τα ποτάμια που διέσχιζαν το τοπίο προσέλκυαν ποντίκια, ιπποπόταμους, βίσονες και ελάφια. Εργαλεία από χαλαζία και πυριτόλιθο έχουν, επίσης, ανακτηθεί μαζί με οστά ζώων που φέρουν σημάδια κοπής από σφαγές.

Περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής στη Sima del Elefante προκύπτουν από ένα «αυλάκι» που διατρέχει το δόντι του “Pink”, το οποίο πιστεύεται ότι είναι σημάδι φθοράς από τη χρήση μιας υποτυπώδους οδοντογλυφίδας.

«Αυτό είναι ένα ακόμη βήμα προς την κατανόηση των πρώτων Ευρωπαίων», αναφέρει ο Dr. José María Bermúdez de Castro, συνδιευθυντής του προγράμματος Atapuerca.

Διαβασε ακομα

Πατημασιές 1,5 εκατ. ετών «μίλησαν» για τα δύο διαφορετικά είδη ανθρώπων που συναντήθηκαν στην όχθη μιας λίμνης

«Γνωρίζουμε τώρα ότι αυτό το πρώτο είδος είχε μια εμφάνιση που θυμίζει τα δείγματα που περιλαμβάνονται από πολλούς στον Homo erectus. Ωστόσο, τα λείψανα από τη θέση Sima del Elefante έχουν έναν πολύ ιδιαίτερο συνδυασμό χαρακτηριστικών. Θα πρέπει να βρεθούν περισσότερα απολιθώματα σε άλλες σύγχρονες τοποθεσίες για να καταλήξουμε σε ένα πιο ισχυρό συμπέρασμα σχετικά με την ταυτότητα αυτού του είδους».