Πριν από 1,5 εκατομμύριο χρόνια, δύο διαφορετικά είδη αρχαίων ανθρώπων διασταυρώθηκαν στην όχθη μιας λίμνης, ίσως ανταλλάσσοντας βλέμματα. Αυτοί οι πρώιμοι πρόδρομοι του Homo sapiens περιπλανούνταν σε ένα τοπίο που έσφυζε από άγρια ζώα, συμπεριλαμβανομένων γιγάντιων μαραμπού που είχαν ύψος 2 μέτρα.

Μια εκπληκτική ανακάλυψη απολιθωμένων αποτυπωμάτων ποδιών, που δημιουργήθηκαν από το πάτημα σε μαλακή λάσπη, διατήρησε την απροσδόκητη και εξαιρετική στιγμή, υποδηλώνοντας ότι οι δύο διαφορετικοί τύποι ανθρωποειδών ήταν σε θέση να ζήσουν ως γείτονες που μοιράζονταν έναν βιότοπο, αντί ως ανταγωνιστές που παρέμεναν στην επικράτειά τους.

«Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι θα μπορούσαμε να έχουμε δύο είδη ανθρωποειδών με παρόμοιο μέγεθος και μεγάλο σώμα στο ίδιο τοπίο», δήλωσε ο Kevin Hatala, πρώτος συγγραφέας της μελέτης για τα αποτυπώματα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science την Πέμπτη (28/11).

«Τα βλέπουμε στο ίδιο περιβάλλον στο περιθώριο της λίμνης, να διέρχονται μέσα από αυτή την περιοχή με διαφορά ωρών έως και δύο ημερών το ένα από το άλλο. Πιθανόν να γνώριζαν ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Έβλεπαν ο ένας τον άλλον και ίσως να είχαν αλληλεπιδράσει», πρόσθεσε ο Hatala, ο οποίος είναι αναπληρωτής καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Chatham στο Πίτσμπουργκ.

Το πρώτο μέρος του ευρήματος εντοπίστηκε τον Ιούλιο του 2021 κατά τη διάρκεια μιας ανασκαφής στο Koobi Fora, στην ανατολική όχθη της λίμνης Turkana στην Κένυα, όπου έχουν βρεθεί τα σκελετικά λείψανα πολλών αρχαίων ανθρώπινων συγγενών. Η εν λόγω ανασκαφή αποκάλυψε ένα αποτύπωμα πατημασιάς ανθρωποειδούς, μαζί με πολλά άλλα ίχνη από μεγάλα πουλιά. Η ομάδα αποφάσισε να ξαναθάψει τα ίχνη με ψιλή άμμο μέχρι να καταστεί δυνατή μια λεπτομερής ανασκαφή.

Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε το 2022, όταν ο Hatala και οι συνάδελφοί του ξεσκέπασαν 23 τετραγωνικά μέτρα ιζήματος, αποκαλύπτοντας άλλα 11 ίχνη ανθρωποειδών, παρόμοια με τα πρώτα, σε μια γραμμή που υποδηλώνει ότι έγιναν από το ίδιο άτομο, καθώς και τρία μεμονωμένα ίχνη που ήταν προσανατολισμένα σε κάθετη κατεύθυνση.

Οι ερευνητές βρήκαν επίσης 94 μη ανθρώπινα ίχνη που ανήκουν σε πτηνά και ζώα που μοιάζουν με αγελάδες και άλογα. Το μεγαλύτερο ίχνος πουλιού είχε διάμετρο 27 εκατοστάκαι πιθανότατα ανήκε σε ένα είδος γιγάντιου πελαργού γνωστού ως Leptoptilos.

«Υπάρχει ένα μακρύ ίχνος με 12 αποτυπώματα (ανθρωποειδών). Έγινε με έναν ικανοποιητικό ρυθμό βαδίσματος … ειδικά από τη στιγμή που περπατούσαν μέσα στη λάσπη. Δεν υπάρχει σαφής προορισμός στο τέλος», δήλωσε ο Hatala.

«Είναι δύσκολο να πούμε τι ακριβώς έκαναν, αλλά περπατούσαν σε αυτή την τέλεια ζώνη λάσπης», είπε. «Αν σκεφτείτε την ακτογραμμή μιας λίμνης ή μιας σύγχρονης παραλίας, έχετε ένα είδος στενής ζώνης όπου η λάσπη είναι τέλεια για τη δημιουργία πατημασιών. Αν κινηθείς πολύ μακριά προς τα εδώ, είναι πολύ στεγνή, αν κινηθείς πολύ μακριά προς την άλλη πλευρά, είναι πολύ υγρή. Και περπατούν σχεδόν σαν σε ευθεία γραμμή μέσα από την τέλεια περιοχή για να φτιάξουν τα αποτυπώματά τους, πράγμα που είναι πραγματικά ευτύχημα για εμάς», είπε.

Οι άλλες τρεις πατημασιές κάθετα προς το ίχνος ήταν διάσπαρτες στην περιοχή. Ο Hatala πιστεύει ότι έγιναν από τρία ξεχωριστά άτομα, ενώ τα άλλα ίχνη τους ίσως εξαφανίστηκαν από άλλα ζώα που περπατούσαν στην επιφάνεια την ίδια στιγμή.

Άψογα διατηρημένα

Ο Hatala και οι συνάδελφοί του δεν μπόρεσαν να χρονολογήσουν άμεσα τις πατημασιές. Αλλά ο Hatala είπε ότι τα απολιθώματα βρέθηκαν κάτω από – και επομένως ήταν «ελαφρώς παλαιότερα» από – ένα στρώμα ηφαιστειακής τέφρας στην ίδια περιοχή, γνωστό ως Elomaling’a Tuff, το οποίο έχει χρονολογηθεί πριν από 1,52 εκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με τη μελέτη.

Ωστόσο, οι ερευνητές δήλωσαν ότι είναι βέβαιοι ότι τα ίχνη αποτυπώθηκαν μέσα σε λίγες ώρες έως λίγες ημέρες το ένα από το άλλο, επειδή δεν υπάρχουν ρωγμές στην επιφάνεια των πατημασιών, κάτι που θα συνέβαινε αν εκτίθεντο στον αέρα και στέγνωναν κάτω από τον ήλιο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Αντίθετα, οι επιστήμονες είπαν ότι όλα τα αποτυπώματα διατηρήθηκαν με παρόμοιο τρόπο κάτω από τα συσσωρευμένα στρώματα ιζημάτων, χάρη στη λεπτή και λασπώδη άμμο που κάλυψε απαλά τα ίχνη αμέσως μετά το σχηματισμό τους.

«Αυτό ήταν πιθανότατα ένα σύστημα δέλτα, με πολλά ρηχά, χαμηλής ενέργειας νερά σε αυτή την περιοχή και πολλές ωραίες λάσπες», δήλωσε η Hatala.

Ο όρος ανθρωποειδής αναφέρεται σε όλα τα είδη του ανθρώπινου γενεαλογικού δέντρου που προέκυψαν μετά τη διάσπαση από τους προγόνους των μεγάλων πιθήκων πριν από 6 έως 7 εκατομμύρια χρόνια. Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει πιο πρόσφατα εξαφανισμένα είδη, όπως οι Νεάντερταλ, που εξαφανίστηκαν πριν από 40.000 χρόνια, και ο Australopithecus afarensis, που αντιπροσωπεύεται από τον περίφημο σκελετό της Lucy στην Αιθιοπία, ο οποίος είναι ηλικίας 3,2 εκατομμυρίων ετών.

Με τη Lucy, η καταγωγή μας έφτασε στο στάδιο όπου το όρθιο περπάτημα έγινε κοινός τόπος. Γίναμε υποχρεωτικά δίποδα ζώα, το καθοριστικό χαρακτηριστικό του γένους που τελικά δημιούργησε τον Homo sapiens

Ο Homo sapiens, το δικό μας είδος, είναι το μόνο ζωντανό είδος ανθρωποειδούς, γεγονός που κάνει την ιδέα της συνάντησης ενός άλλου είδους από την ίδια γενεαλογική γραμμή ιδιαίτερα δελεαστική. Οι ερευνητές βρήκαν κάποιες ενδείξεις σχετικά με το ποιες ομάδες αρχαίων ανθρώπων διασταυρώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης.

Σε ποιον ανήκαν οι πατημασιές

Η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πατημασιές έγιναν από ανθρωποειδή που ανήκουν στα είδη Homo erectus και το μικρότερης εμβέλειας Paranthropus boisei. Ο P. bosei έφτιαξε το μακρύ ίχνος, ενώ ο Homo erectus έφτιαξε τις άλλες τρεις πατημασιές, σύμφωνα με τη μελέτη. Τα σκελετικά υπολείμματα και των δύο ειδών έχουν βρεθεί στην περιοχή.

Ωστόσο, δεν ήταν άμεσα προφανές ότι οι πατημασιές έγιναν από δύο διαφορετικά είδη. Ο Hatala, ο οποίος είναι ειδικός στην ανατομία των ποδιών, διαπίστωσε ότι αντανακλούσαν διαφορετικά μοτίβα βάδισης, στάσης και κίνησης μόνο μετά από λεπτομερή τρισδιάστατη απεικόνιση και ανάλυση.

Μέσα από πειράματα στο πεδίο και στο εργαστήριο, συνέκρινε τις πατημασιές με εκείνες που έγιναν από ζωντανούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων 59 της εθνοτικής ομάδας Daasanach στην Αιθιοπία, οι οποίοι συνήθως δεν φορούν παπούτσια, καθώς και με άλλα απολιθωμένα αποτυπώματα ανθρωποειδών και ίχνη που έγιναν από χιμπατζήδες.

Ο Hatala διαπίστωσε ότι το ίχνος των 12 αποτυπωμάτων έγινε από ένα άτομο του οποίου οι πατημασιές δεν ενέπιπταν στο εύρος της παραλλαγής που παρατηρείται στον Homo sapiens, σε αντίθεση με τα τρία διάσπαρτα ίχνη, τα οποία έμοιαζαν περισσότερο με εκείνα που έγιναν από ζωντανούς ανθρώπους.

«Οι Homo erectus, από το λαιμό και κάτω, μοιάζουν πολύ με τους σύγχρονους ανθρώπους, και μέσα σε αυτή τη χρονική περίοδο, είναι ο καλύτερος υποψήφιος για να είναι άμεσος πρόγονός μας. Υποθέτουμε ότι αυτές οι πιο ανθρωπόμορφες πατημασιές είναι πιο πιθανό να είναι Homo erectus ακριβώς επειδή η υπόλοιπη ανατομία τους είναι τόσο ανθρώπινη», δήλωσε η Hatala.

«Οι Paranthropus boisei, μοιάζουν αρκετά διαφορετικοί. Τα περισσότερα απολιθώματα που τους αποδίδονται με βεβαιότητα είναι κρανία ή δόντια. Έχουν πολύ μεγάλες γνάθους, πολύ μεγάλα δόντια και μεγάλες συνδέσεις για τους μυς της μάσησης. Φαίνεται ότι προσαρμόστηκαν στην κατανάλωση ενός πολύ διαφορετικού είδους διατροφής από τον Homo erectus», δήλωσε. Ο Hatala εξήγησε ότι οι Bosei πιθανότατα έτρωγαν φυτική διατροφή, ενώ ο Homo erectus ήταν περισσότερο παμφάγος.

Ο Hatala και οι συνάδελφοί του εξέτασαν παλαιά απολιθωμένα δεδομένα από την περιοχή και βρήκαν ενδείξεις ότι τα δύο είδη επικαλύπτονταν στην περιοχή για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα – ίσως κατά τη διάρκεια 100.000 ετών, είπε.

«Αυτό είναι συναρπαστικό να το βλέπουμε και για εμάς αυτό σημαίνει ότι ο άμεσος ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ειδών πρέπει να ήταν σχετικά χαμηλός, ότι πρέπει να ήταν εντάξει το ένα με το άλλο ζώντας στο ίδιο τοπίο. Δεν εκτόπιζε ο ένας τον άλλον», είπε.

«Θα ήταν μια επικίνδυνη περιοχή, θα υπήρχαν ιπποπόταμοι, κροκόδειλοι, άλλα είδη επικίνδυνων ζώων που ζούσαν επίσης σε αυτές τις περιοχές», πρόσθεσε ο Hatala. «Οπότε πρέπει να υπήρχε κάποια έλξη και για τους δύο να πηγαίνουν επανειλημμένα σε αυτές τις περιοχές για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα».

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι πατημασιές αποτελούν την πρώτη φυσική απόδειξη ότι διαφορετικά είδη ανθρωποειδών επικαλύπτονταν στον ίδιο ακριβώς χρόνο και χώρο, αποφεύγοντας τα αρπακτικά και βρίσκοντας τροφή στο αρχαίο τοπίο. Ο Homo erectus συνέχισε να ευδοκιμεί για 1 εκατομμύριο χρόνια ακόμη. Ο Paranthropus boisei, ωστόσο, εξαφανίστηκε μέσα στα επόμενα μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν το γιατί.

Η Briana Pobiner, ερευνήτρια και μουσειοπαιδαγωγός στο Πρόγραμμα Ανθρώπινης Προέλευσης του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Smithsonian, δήλωσε ότι ήταν «εντυπωσιακό» να βρεθούν αποτυπώματα όχι μόνο ενός αλλά δύο ειδών που περπατούσαν στην ίδια περιοχή.

«Ίσως, ανταγωνίζονταν ενεργά για την ίδια τροφή- ίσως απλά κοιτούσαν ο ένας τον άλλον με επιφυλακτικότητα από την άλλη πλευρά ενός χορταριασμένου χωραφιού. Ίσως αγνοούσε ο ένας τον άλλον εντελώς», δήλωσε η Pobiner, η οποία δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα.

Οι Νεάντερταλ και οι Ντενίσοβαν περιπλανιόντουσαν στη Γη ως ξεχωριστές ομάδες μέχρι πριν από περίπου 30.000 χρόνια

Αν και είναι η πρώτη φορά που οι πατημασιές υποδεικνύουν ότι ανθρωποειδή δύο ειδών συναντήθηκαν άμεσα μεταξύ τους, γενετικά στοιχεία έχουν αποκαλύψει ότι οι Νεάντερταλ διασταυρώθηκαν με τους Homo sapiens και τους Denisovans, ένα ελάχιστα κατανοητό ανθρωποειδές που είναι γνωστό μόνο από ελάχιστα απολιθώματα. Το σπήλαιο Ντενίσοβα στη Σιβηρία φιλοξένησε ένα κορίτσι που είχε μητέρα Νεάντερταλ και πατέρα Ντενίσοβα.

Ίσως, είπε η Pobiner, ο P. boisei και ο H. erectus «να ήταν αρκετά όμοιοι ώστε να ζευγαρώνουν μεταξύ τους σε ορισμένες περιπτώσεις».

«Αυτό το εύρημα μας λέει ότι ζούσαν στο ίδιο μέρος, την ίδια εποχή, και περπατούσαν ουσιαστικά ο ένας δίπλα στον άλλον», είπε.

«Είναι αδύνατο να πάμε πίσω στο χρόνο για να παρατηρήσουμε πραγματικά αυτά τα είδη 1,5 εκατομμύριο χρόνια πριν – αλλά το να έχουμε και τα δύο τους ίχνη στην ίδια επιφάνεια; Αυτό είναι το επόμενο καλύτερο πράγμα».

Με πληροφορίες από CNN

Tags